Gaśnica to urządzenie (najczęściej przenośne) służące do gaszenia pożarów. Mniejsze gaśnice stosuje się w samochodach, większe w obiektach publicznych i przemysłowych. Istnieją także tzw. agregaty gaśnicze złożone z jednej lub więcej dużych gaśnic, umieszczonych na dwukołowym podwoziu i zaopatrzonych we wspólną dyszę. Gaśnice mają kolor czerwony. Jedynym wyjątkiem jest gaśnica śniegowa, która może mieć także kolor srebrny. Każda gaśnica posiada etykietę opisującą jej przeznaczenie i sposób użycia. Prawidłowo zamontowana gaśnica, musi być umieszczona na specjalnym zaczepie do haka na ścianie, bądź umieszczona w objemce na podłodze.

Oznaczenia literowe środków gaśniczych stosowane w Europie:

A - Pożary ciał stałych, które paląc się nie tylko powodują płomień ale także ulegają rozżarzeniu np. drewna, papieru, gumy,

B - pożary cieczy i ciał stałych, które paląc się ulegają stopieniu np. benzyny, polietylenu, smoły,

C - pożary gazów palnych np. metanu, acetylenu, propanu,

D - pożary metali palnych np. magnezu, sodu, uranu,

E - pożary urządzeń elektrycznych, oznaczenie to bywa często pomijane, zamiast niego umieszcza się odpowiednią informację tekstową,

F - pożary łatwopalnych środków gotujących (oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce).

Ze względu na zawartość środka gaśniczego dzieli się gaśnice na:

Gaśnica proszkowa

Środkiem gaśniczym jest proszek wyrzucany za pomocą sprężonego gazu (dwutlenek węgla lub azot). Głównym składnikiem proszków gaśniczych są zwykle węglany lub fosforany sodu. Działanie gaśnicze proszku polega przede wszystkim na przerwaniu reakcji spalania w wyniku antykatalizy. Ponadto proszki typu ABC topią się i pienią w wysokiej temperaturze odcinając dopływ tlenu. Dodatkowo jeszcze występuje efekt tłumienia płomieni strumieniem niepalnego gazu, będącego nośnikiem proszku. Gaśnice proszkowe przeznaczone są do gaszenia pożarów z grup A, B i C albo B, C w zależności od rodzaju użytego proszku. Możliwe jest także gaszenie urządzeń elektrycznych pod napięciem, zwykle do 1000V. Istnieją także gaśnice przeznaczone na wyższe napięcia.

Gaśnice proszkowe są szczególnie polecane do gaszenia pożarów w archiwach, bibliotekach itp - wynika to z faktu nieniszczenia (niezamakania) gaszonych przedmiotów.

Nie są zbyt wskazane do gaszenia urządzeń mechanicznych w ruchu, mogą spowodować ich zatarcie. Użycie gaśnic proszkowych w roli gaśnic samochodowych wynika z faktu wycofania gaśnic halonowych i jeszcze starszych gaśnic tetrowych (zob.czterochlorek węgla) z powodu toksycznego wpływu na warstwę ozonową halonów i toksycznego wpływu par czterochlorku węgla na drogi oddechowe człowieka.

Gaśnica śniegowa

Środkiem gaśniczym w tej gaśnicy jest zawarty w wysokociśnieniowej butli, skroplony CO2 (dwutlenek węgla), który rozprężając się adiabatycznie oziębia się do ok. -78°C i zestala w formę tzw. suchego lodu. Działanie gaśnicze polega na odcinaniu dostępu tlenu i znacznemu obniżeniu temperatury. Jednak ze względu na niewielkie ciepło parowania dwutlenku węgla efekt chłodzący jest mniejszy niż zwykłej wody. Gaśnice śniegowe służą do gaszenia pożarów z grup B, C, urządzeń elektrycznych zwykle do 1000V a zwłaszcza elektroniki i maszyn precyzyjnych. Zaletą gaśnic śniegowych jest brak jakiegokolwiek zanieczyszczenia gaszonych przedmiotów i pomieszczeń. Wadą natomiast duża w porównaniu z innymi gaśnicami o podobnej skuteczności masa. Gaśnicą śniegową nie należy gasić ludzi, gdyż działanie tak niskiej temperatury powoduje dodatkowe obrażenia.

Wadą gaśnicy śniegowej jest rówież niezbyt wysoka temperatura krytyczna skroplonego CO2 (31,4 °C), przez co gaśnica nie może być przechowywana w pomieszczeniach o podwyższonej temperaturze. Powinna też być chroniona przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Przegrzanie gaśnicy powoduje jej rozładowanie przez wbudowany zawór bezpieczeństwa.

Gaśnica pianowa

Środkiem gaśniczym w tej gaśnicy jest piana gaśnicza wyrzucana za pomocą sprężonego gazu (azotu lub dwutlenku węgla). Gaz może być zawarty w specjalnym zbiorniku (gaśnica na pianę mechaniczną) albo powstawać w wyniku reakcji chemicznej (gaśnica na pianę chemiczną).

Nie produkowane obecnie ale spotykane jeszcze gaśnice na pianę chemiczną mają zbiornik (na ciśnienie max. 20 atm) w którym mieści się roztwór dwuwęglanu sodowego ze środkiem pianotwórczym (tzw. ładunek zasadowy) i w specjalnym koszu szklany słój (o poj. 1 litra) z rozcieńczonym kwasem siarkowym lub roztworem siarczanu glinu (tzw. ładunek kwaśny). Oba ładunki są przegrodzone membraną z cienkiej płytki ołowianej.

Powstający dwutlenek węgla podnosząc ciśnienie (do 10-17 atm) wyrzuca ładunek gaśniczy na źródło ognia.

Działanie gaśnicze piany polega na odizolowaniu od dostępu tlenu a także zwilżaniu palnych przedmiotów zawartą w niej wodą. Gaśnice pianowe służą do gaszenia pożarów z grup A (substancje stałe np. meble) i B (płyny łatwopalne, także lżejsze od wody np. benzyna).

Gaśnicy pianowej nie wolno używać do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, gdyż strumień piany doskonale przewodzi prąd, ani ciał reagujących chemicznie z wodą (np. karbid).

Nie należy też używać gaśnic pianowych do gaszenia rzeczy drogocennych lub wrażliwych na zamoczenie.

Gaśnice pianowe są wycofywane z użycia. Wynika to nie tylko z uwagi na ograniczony zakres zastosowania czy możliwość zamoczenia gaszonych przedmiotów. Powodem jest utylizacja zużytych ładunków z powodu utraty aktywności środka pianotwórczego (tzw. słaba piana). Wymogi ochrony środowiska podnoszą koszty utylizacji zużytych ładunków co sprawia, iż gaśnice pianowe wychodzą z użycia.

Gaśnica halonowa

Środkiem gaśniczym w tej gaśnicy są halony - chlorowcopochodne węglowodorów, wyrzucane za pomocą sprężonego azotu albo pod ciśnieniem własnych par. Działanie gaśnicze polega głównie na antykatalizie. Przeznaczone do gaszenia pożarów typu B i C a także urządzeń elektrycznych.

Gaśnice halonowe wyparły z użycia gaśnice tetrowe jednakże nie na długo.

Już w połowie lat 90. XX wieku udowodniono szkodliwy wpływ halonów na górne warstwy atmosfery (zob. dziura ozonowa) i gaśnice te, pomimo dużej skuteczności zostały na przełomie wieków wycofane ze względu na degradację środowiska naturalnego, a także powstawanie w trakcie gaszenia szkodliwych dla człowieka gazów.

Gaśnica tetrowa

gaśnica, w której środkiem gaśniczym jest czterochlorek węgla wyrzucany za pomocą sprężonego gazu (najczęściej powietrza, rzadziej azotu lub dwutlenku węgla). Gaz jest zawarty w zbiorniku gaśnicy nad lustrem środka gaśniczego.
Gaśnice tetrowe zostały całkowicie wycofane z użycia w latach 80. XX wieku. Powodem były istotne wady tetry jako środka gaśniczego.