STEROLE I STANOLE ROŚLINNE – UDOWODNIONE DZIAŁANIE OBNIŻAJĄCE STĘŻENIE CHOLESTEROLU
Już od niemal 50 lat jest wiadomo, że stanole i sterole roślinne, zwane również fitosterolami i fitostanolami, obniżają stężenie cholesterolu w surowicy krwi poprzez częściowe hamowanie wchłaniania cholesterolu w jelitach.
Obecnie substancje te są obecne w szeregu produktach spożywczych i dostępne dla wszystkich, którzy pragną obniżyć stężenie cholesterolu. Sterole i stanole roślinne mają budowę chemiczną zbliżoną do cholesterolu.
Sterole w małych ilościach są w sposób naturalny zawarte w wielu owocach, warzywach, orzechach, ziarnach, olejach roślinnych oraz innych produktach pochodzenia roślinnego. Są one podstawowym składnikiem ścian komórek roślinnych.
Stanole można znaleźć w śladowych ilościach w podobnych produktach, ale przede wszystkim są one wytwarzane w procesie uwodornienia roślinnych steroli.
Osoby stosujące sposób żywienia typowy dla wysokorozwiniętych państw Zachodnich dostarczają w diecie średnio 20 – 50 mg /d stanoli i 150 – 400 mg steroli. W tych niskich dawkach wpływ steroli i stanoli na wchłanianie cholesterolu nie jest znaczący.
Korzyści stosowania steroli i stanoli
W wielu badaniach udokumentowano ścisły związek pomiędzy podwyższonym stężeniem cholesterolu w surowicy krwi (przede wszystkim cholesterolu LDL, czyli „złego” cholesterolu) a zwiększonym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca. Ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej można zmniejszyć stosując prozdrowotny, zbilansowany sposób żywienia, polegający na niskim spożyciu tłuszczów nasyconych z odpowiednią ilością nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 oraz wysokim spożyciem warzyw i owoców, przy jednoczesnym aktywnym trybie życia. Na podstawie wyników wielu badań klinicznych udowodniono, że sterole i stanole roślinne obniżają stężenie osoczowe cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL poprzez częściowe hamowanie absorpcji jelitowej cholesterolu. Udowodniono również, że wpływ stanoli i steroli dodaje się do efektu osiąganego przez stosowanie innych strategii, np. ograniczenie zawartości tłuszczów w diecie lub stosowanie leków obniżających stężenie cholesterolu, takich jak statyny. Wiadomo, że obniżenie stężenia cholesterolu występuje przy zastosowaniu dawki 1 – 3 g steroli lub stanoli dziennie i nie osiąga się lepszych efektów przy zastosowaniu dawki powyżej 3 g/dobę. Spożywanie 2 g steroli lub stanoli roślinnych średnio obniża stężenie cholesterolu LDL o 10%. Zastosowanie 2 g steroli lub stanoli roślinnych wraz z postulowanymi prozdrowotnymi modyfikacjami sposobu żywienia może skutkować obniżeniem stężenia cholesterolu LDL o 15%. Warto wspomnieć w tym miejscu, że ocenia się, iż obniżenie stężenia cholesterolu LDL o 10% zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca o 20%.
Względy bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo stosowania steroli i stanoli roślinnych zostało potwierdzone przez intensywny program oceny ich bezpieczeństwa, wydanie zgody na ich stosowanie jako tzw. nowej żywności a przede wszystkim bezpieczne stosowanie w wielu państwach od 1999 roku. Jednak regularne spożywanie 2 – 3 g steroli lub stanoli dziennie przez okres jednego do 12 miesięcy może obniżyć osoczowe stężenie karotenoidów (prowutaminy A) w surowicy krwi.
Aspekty legislacyjne i znakowanie produktów
Ponieważ spożycie powyżej 3 g dziennie nie przynosi dalszego obniżenia stężenia cholesterolu i może obniżać stężenie karotenoidów, Rada Naukowa ds. Żywności wydała opinię stwierdzającą, że stosowanie dawki powyżej 3 g/d nie jest zalecane. W związku z tym Komisja Europejska dopuszcza dodawanie steroli i stanoli roślinnych do szeregu produktów spożywczych, np. tłuszczów do smarowania pieczywa, sosów do sałatek, mleka, fermentowanych produktów mlecznych typu jogurty i sery, produktów pochodzących z soi oraz pikantnych sosów, przy założeniu, że w jednej porcji produktu jest zawarte nie więcej niż 3 g steroli lub stanoli (jeśli spożywana jest jedna porcja dziennie) lub 1 g (jeśli spożywane są trzy porcje dziennie). Wspólnotowa dyrektywa dotycząca znakowania stwierdza, że każdy produkt zawierający sterole i stanole powinien czytelnie podawać ich zawartość oraz zamieszczać informację o ich właściwościach i zastosowaniu (np. produkt przeznaczony wyłącznie dla osób pragnących obniżyć stężenie cholesterolu, chorzy przyjmujący leki obniżające stężenie cholesterolu powinni spożywać produkt tylko pod kontrolą lekarza, produkt nie jest zalecany dla kobiet w ciąży i karmiących piersią oraz dla dzieci poniżej 5 roku życia).
Benecol – margaryna wzbogacona w stanole
Benecol jest pierwszym na świecie produktem prozdrowotnym obniżającym poziom cholesterolu we krwi i jedynym na świecie produktem wzbogaconym w stanole roślinne. Stanole roślinne to najskuteczniejsza naturalna substancja aktywnie obniżająca poziom złego cholesterolu (LDL) w organizmie.
Dzięki swemu działaniu, Benecol aktywnie pomaga obniżać ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Z badań wynika, że obniżenie poziomu złego cholesterolu (LDL) o 10% zmniejsza ryzyko zachorowań na serce do 54%. Rezultat ten zależy od wieku.
Prozdrowotna funkcja margaryny Benecol polega na blokowaniu wchłaniania cholesterolu. Przy diecie, która nie zawiera Benecolu, organizm wchłania średnio 50% cholesterolu obecnego w układzie trawiennym. Natomiast, gdy wzbogacimy dietę Benecolem, wchłonięte zostanie tylko 20% cholesterolu.
Prozdrowotne działanie i bezpieczeństwo spożywania Benecolu potwierdzono w ponad 50 niezależnych badaniach klinicznych. Zgodnie z wynikami tych badań, już po 14 dniach spożywania Benecolu, poziom "złego cholesterolu" (LDL) w organizmie może zostać obniżony średnio o 20%.
W codziennej diecie zawartość stanoli roślinnych jest zbyt niska, aby przynieść efekt terapeutyczny. Fińscy naukowcy z Raisio Group opracowali i opatentowali technologię wzbogacania żywności w stanole. Mechanizm działania roślinnych w organizmie polega na hamowaniu wchłaniania cholesterolu w układzie pokarmowym. Dzięki temu stężenie cholesterolu we krwi zostaje obniżone. Po spełnieniu swego zadania stanole roślinne zostają wydalone z organizmu.
Benecol jest produktem w pełni naturalnym. Jego spożywanie nie wiąże się z żadnymi efektami ubocznymi.
Benecol jest jedyną margaryną w Polsce zalecaną przez Instytut Kardiologii. Należy do GRAS
Flora pro.activ to margaryna nowej generacji wzbogacona w sterole roślinne - naturalne składniki olejów roślinnych. Dzięki zawartości steroli roślinnych Flora pro.activ obniża poziom cholesterolu we krwi.
Jest margaryną o obniżonej zawartości tłuszczu (35 g/100 g produktu), z czego co najmniej 50% stanowią wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwasy Omega-6 (zawarte w oleju słonecznikowym) i Omega-3 (zawarte w oleju lnianym) w zalecanych przez ekspertów proporcjach 1/5. Nie zawiera utwardzanych olejów roślinnych, dzięki czemu jest praktycznie wolna od niekorzystnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych typu trans.
Flora pro.activ, podobnie jak pozostałe warianty Flory, zawiera witaminy A, D, E oraz B6, B12 i kwas foliowy. Witaminy B6, B12 i kwas foliowy obniżają poziom homocysteiny - niezależnego czynnika ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
Sterole roślinne działają poprzez zmniejszanie wchłaniania cholesterolu z jelita cienkiego do krwi. W efekcie dochodzi do obniżenia zarówno cholesterolu całkowitego, jak i frakcji "złego" cholesterolu LDL. Sterole roślinne nie wpływają na poziom frakcji "dobrego" cholesterolu HDL.
Dodawane do Flory pro.activ sterole roślinne występują m.in. olejach roślinnych, w ziarnie sezamowym i słonecznikowym, roślinach strączkowych, warzywach. W zwyczajowej diecie średnia ilość steroli roślinnych spożywanych codziennie wynosi około 250-400 mg. Jest to zbyt mała ilość, aby w znaczący sposób obniżyć poziom cholesterolu.
W produkcie Flora pro.activ podwyższono stężenie steroli do poziomu 1,8 g w 25 g produktu, który - jak wykazało szereg badań - pozwala na obniżenie frakcji cholesterolu LDL we krwi średnio o 10-15% w ciągu trzech tygodni.
Działanie Flory pro.activ zostało potwierdzone w ponad 50 badaniach klinicznych wykonywanych w różnych krajach.
Dzienne spożycie nie mniej niż 2 g steroli roślinnych powoduje redukcję ryzyka choroby niedokrwiennej serca o 25% (Law M 2000.BMJ 320: 861-864)
Wielokrotnie wykonywane badania potwierdziły bezpieczeństwo stosowania steroli w zwiększonej dawce. W Europie Flora pro.activ została zatwierdzona przez Komitet Naukowy ds. Żywności Unii Europejskiej, który przeprowadził wyczerpującą ocenę bezpieczeństwa. Flora pro.activ to pierwszy produkt do smarowania pieczywa, który spełnia wymagania ustawodawstwa unijnego dotyczące nowych rodzajów żywności (Novel Foods). W USA produkt zatwierdzony jest przez FDA (Food and Drag Administration - Urząd ds. Żywności i Leków). Otrzymał tam status GRAS (Generally Recognised as Safe - Ogólnie Uznany za Bezpieczny). W Polsce bezpieczeństwo produktu potwierdzone zostało w badaniach przeprowadzonych przez Polskie Towarzystwo Badań nad Miażdżycą.
Żywność Funkcjonalna
Płatki śniadaniowe z witaminą B, odtłuszczone mleko, bezglutenowa kaszka, probiotyczny jogurt... - czy to jakaś nowa dieta cud? Nie, to coraz częściej pojawiające się w sklepach przykłady żywności funkcjonalnej.
Żywność może być uznana za funkcjonalną, jeśli w badaniach klinicznych udowodniono jej korzystny wpływ na zdrowie i samopoczucie lub stwierdzono, że jej spożywanie zmniejsza ryzyko chorób.
Żywność funkcjonalna to nie tabletki bądź syrop, ale artykuły, które znajdziemy w każdym sklepie. Wyglądają zwyczajnie - tak jak wszystkie inne, dlatego żeby je rozpoznać, musimy uważnie czytać informacje podane na opakowaniach.
Polecane w profilaktyce
Produkty uznane za żywność funkcjonalną polecane są w profilaktyce lub leczeniu określonych chorób (np. mówimy o żywności zmniejszającej ryzyko chorób układu krążenia, nowotworowych, otyłości, osteoporozy, cukrzycy czyli żywność wzbogacona i dietozależna), inne są pomocne jako tzw. żywność specjalnego przeznaczenia, jak np. dla kobiet w ciąży, karmiących matek czy niemowląt.
Badania naukowe przekonują, że przyszłość profilaktyki oraz leczenia wielu chorób zależy przede wszystkim od zastosowania właściwej diety.
Przesada niewskazana
Aby odczuwać dobroczynne skutki jedzenia artykułów wzbogaconych, wcale nie musimy jeść ich więcej niż tradycyjnych. Właśnie to jest charakterystyczne dla żywności funkcjonalnej - że korzyści wypływające z jej spożywania odczuwamy wtedy, gdy przyjmujemy ją w normalnych ilościach. Żeby więc zaobserwować obniżenie cholesterolu, wcale nie trzeba zajadać się ogromnymi porcjami funkcjonalnej margaryny z dodatkiem steroli roślinnych.
Nie daj się nabić w butelkę
Czasem wzbogacanie produktów witaminami na niewiele się zdaje. Tak jest np. w wypadku niektórych soków (w przezroczystych butelkach) wzbogacanych witaminą A. Cóż z tego, że ją dodano, skoro i tak jej większość zaniknie pod wpływem światła, zanim jeszcze włożymy sok do sklepowego koszyka...
Niektórzy producenci celowo wykorzystują niedoinformowanie konsumentów i proponują produkty „udające" żywność funkcjonalną. Skrajnym przykładem jest obniżanie zawartości tłuszczu w niektórych deserach i zamiast niego dodawanie większej ilości cukru. Zamienił stryjek...
Dzięki nowym technologiom możliwe jest wytwarzanie artykułów żywnościowych o konkretnych cechach. W ten sposób powstają produkty:
- wzbogacane - gdy dodawane są np. witaminy lub mikro- i makroskładniki, które w naturalnych warunkach w produktach tych nie występują w ogóle lub występują w ilościach śladowych;
- niskoenergetyczne - gdy zostaje obniżona wartość kaloryczna produktu przy zachowaniu jego wartości odżywczej;
- wysokobłonnikowe - gdy do produktu dodaje się frakcje rozpuszczalne lub nierozpuszczalne błonnika pokarmowego;
- o obniżonej zawartości - np. sodu, cholesterolu, glukozy i innych substancji;
- probiotyczne - czyli zawierające żywe kultury bakterii fermentacji mlekowej;
- dietetyczne (dietozależne) - czyli specjalnego przeznaczenia dla osób z zaburzeniami metabolizmu i trawienia, czego przykładem jest żywność bezglutenowa lub niezawierająca fenyloalaniny;
- energetyzujące i przeznaczone dla sportowców.
Znajdziemy w sklepach
Pod tajemniczą nazwą żywności funkcjonalnej kryją się produkty znane nam z półek sklepowych:
- płatki śniadaniowe wzbogacone witaminą B12 bądź żelazem hemowym;
- margaryny wzbogacone kwasami omega-3 (EPA i DHA) lub sterolami roślinnymi;
- mleko o obniżonej zawartości tłuszczu, czyli poniżej 1%;
- kefiry i jogurty probiotyczne;
- kisiele wzbogacone witaminą C;
- napoje i soki z dodatkiem witaminy A, B1, B2, B6, C, E, niacyny, beta-karotenu, wapnia;
- kakao wzbogacone wapniem;
- pieczywo i makarony z amarantusem (naukowcy stwierdzili, że skwalen, składnik tego zboża, wzmacnia serce i ma silne działanie antyoksydacyjne).
Żywność wzbogacona
Posiłki, składające się z różnorodnych produktów, powinny zapewniać pokrycie pełnego zapotrzebowania organizmu na wszystkie składniki odżywcze. Znacznym ułatwieniem w realizacji zbilansowanej diety może okazać się żywność wzbogacona (funkcjonalna), np. nektar Multiwitamina Clippo Źródło Witamin.
Żywność wzbogacona - co to takiego?
Często sięgamy po nektar z błonnikiem Clippo Źródło Witamin czy sól jodowaną, nie zdając sobie sprawy, że jest to właśnie żywność wzbogacona. Wzbogacenie to po prostu dodanie do produktów spożywczych (np. soków, płatków śniadaniowych czy mleka) jednego lub kilku składników odżywczych. Dzięki niemu możemy zapobiec powstawaniu niedoborów witamin oraz skomponować zrównoważony posiłek. Bez kolorowych tabletek i innych suplementów, uzupełniamy codzienną dietę w tak ważne dla naszego zdrowia witaminy i składniki mineralne. Żywność można wzbogacać na trzy sposoby:
· restytucja to uzupełnienie produktu spożywczego w składniki odżywcze, które zostały utracone np. podczas transportu, przetwarzania, czy przechowywania
· standaryzacja pozwala wyrównać naturalnie występujące różnice w zawartości składników odżywczych w artykułach spożywczych
· wzbogacanie to dodawanie do produktów spożywczych składników mineralnych i witamin powyżej ich naturalnego poziomu występowania
Dla kogo i gdzie jej szukać?
Żywność wzbogaconą dietetycy zalecają wszystkim osobom narażonym na pojawienie się niedoborów witamin i innych składników odżywczych, a w szczególności:
- dzieciom i młodzieży,
- kobietom ciężarnym i karmiącym,
- osobom pracującym fizycznie,
- sportowcom,
- ludziom starszym
- rekonwalescentom.
Najczęściej wzbogacanymi grupami żywności są te, które spożywamy najczęściej, a nawet codziennie: produkty zbożowe, np. mąka, chleb, makarony, płatki śniadaniowe; mleko i jego przetwory; tłuszcze roślinne, np. margaryny, soki i napoje owocowe i warzywne. Wzbogacanie żywności powinno stanowić skuteczny sposób zapobiegania niedostatecznemu spożyciu witamin i składników mineralnych w kierunku realizowania norm żywienia na te składniki
Prozdrowotne soki
Soki i napoje, wśród produktów wzbogacanych, stanowią największą grupą. Najczęściej dodaje się do nich witaminy A, C, E, witaminy z grupy B oraz wapń. Zawarte w nich witaminy oraz składniki mineralne są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Np. Clippo z Tygryskiem
Cenny błonnik
...
stegna_krakus