144_147.pdf

A U T O M A T Y K A

ZEN

odsłona 2

ZacznÍ od krÛtkiego przypo-

mnienia: Zen to rodzina sterowni-

kÛw logicznych, na tyle prostych

w†obs³udze, øe producent nazwa³

je... programowalnymi przekaünika-

mi. Ich moøliwoúci s¹ jednakøe

zdecydowanie wiÍksze niø klasycz-

nych (choÊby i†programowanych)

przekaünikÛw, g³Ûwnie dziÍki moø-

liwoúci zaprogramowania przez

uøytkownika reakcji modu³u na

zdarzenia zewnÍtrzne i/lub we-

wnÍtrzne.

We wrzeúniu 2001 do naszej re-

dakcji trafi³y modu³y wyposaøone

w†10 linii I/O z†interfejsem uøyt-

kownika w†dwÛch wariantach:

z†klawiatur¹ i†wyúwietlaczem LCD

(o organizacji 4†x†12 znakÛw) lub

wykonanym na diodach LED. Cha-

rakteryzuj¹ siÍ one moøliwoúci¹

³atwej rozbudowy, a†to dziÍki wy-

posaøeniu modu³Ûw w†specjalne

gniazda ulokowane w†bocznych

úciankach obudowy ( rys. 1 ). Do

jednego sterownika moøna do³¹-

czyÊ maksymalnie 3†modu³y roz-

szerzaj¹ce (podstawowe parametry

dostÍpnych wersji zestawiono

w† tab. 1 ), uzyskuj¹c w†ten sposÛb

do 18 wejúÊ i†16 wyjúÊ (w przy-

padku mniejszych sterownikÛw)

ìZen to japoÒska odmiana

buddyzmu, zalecaj¹ca

dyscyplinÍ wewnÍtrzn¹,

d³ugotrwa³¹ koncentracjÍ

i†medytacjÍ jako drogÍ do

osi¹gniÍcia poznania nie

ograniczonego przez zmys³y

i†rozum, propaguj¹ca

prostotÍ†zachowania.î Ci

poúrÛd CzytelnikÛw EP, ktÛrzy

zwrÛcili uwagÍ na

opublikowany w†EP9/2001

artyku³ o†sterownikach ZEN

znaj¹ ten cytat, wprowadza³

on bowiem do artyku³u,

w†ktÛrym po raz pierwszy

w†polskiej prasie technicznej

przedstawiono te interesuj¹ce

modu³y. Od tamtej pory

w†rodzinie ZEN co nieco siÍ

pozmienia³o, a†najwaøniejsze

zmiany przedstawiamy

w†artykule.

lub do 24 wejúÊ i†20 wyjúÊ (w

przypadku zastosowania wiÍkszych

sterownikÛw). Wszystkie modu³y

s¹ przystosowane do montaøu na

szynie DIN, dziÍki czemu moøna je

zamontowaÊ nawet w†domowej

skrzynce bezpiecznikowej.

Rys. 1

Przykładowe czasy realizacji programu

przez moduły Zen :

✗ µ

✗ !"!#$%&'()* µ

✗ +!" µ ,

Nowoúci

Obecnie, od kilku miesiÍcy, s¹

dostÍpne takøe ìwiÍkszeî wersje

sterownikÛw, wyposaøonych w†20

linii I/O (12 wejúÊ, 8†wyjúÊ). Ich

moøliwoúci funkcjonalne s¹ nieco

wiÍksze niø w†przypadku sterowni-

kÛw opisanych w†EP9/2001, a†to

z†powodu zmian wprowadzonych

do oprogramowania systemowego.

DziÍki nim uzyskano:

144

Elektronika Praktyczna 1/2004

A U T O M A T Y K A

Tab. 1. Zestawienie podstawowych parametrów modułów Zen .

Rodzaj

Panel

Typ

Zasilanie

Liczba Liczba

Liczba

Typ

Wbudowany

Wejœcia

modu³u

operatora

modu³u

wejœæ wyjœæ

wyjœæ

zegar czasu

analogowe

rzeczywistego

i kalendarz

/01

234567558

66,,,*68

;:/30

234567558

66,,,*68

/01

23456075058

*80

;:/30

23456075058

*80

/01

234560<5058

*80

/01

234560<5058

*80

/01

234567558

66,,,*68

/01

23456075058

*80

/01

234560<5058

*80

;:/30

234567558

66,,,*68

;:/30

23456075058

*80

;:/30

234560<5058

*80

' >!

2345=30<

*80

' >!

2345=37

66,,,*68

' >!

2345=307

*80

' >!

2345*3

66,,,*68

' >!

2345*30

*80

' >!

235*37

- 16 pomocniczych znacznikÛw

programowych Mx ( work bits ),

- 16 bitÛw z†podtrzymaniem po wy-

³¹czeniu zasilania Hx ( holding bits ),

- 16 programowych komparatorÛw

cyfrowych,

- 4†programowe komparatory ana-

logowe,

- has³o zabezpieczaj¹ce pamiÍÊ ste-

rownika przed skasowaniem,

- moøliwoúÊ ³atwego operowania na

wejúciach i†wyjúciach modu³Ûw

do³¹czonych do jednostki central-

nej (po 12 zmiennych Yx i†Xx).

Zmieniono takøe cechy funkcjo-

nalne niektÛrych modu³Ûw:

- dostÍpnych jest 8†zamiast 4†time-

rÛw z†podtrzymaniem wartoúci,

- dostÍpnych jest 16 zamiast 8†liczni-

kÛw, timerÛw tygodniowych i†time-

rÛw programowanych kalendarzem,

- zwiÍkszono do 16 liczbÍ predefi-

niowanych ekranÛw, za pomoc¹

ktÛrych moøna efektownie pre-

zentowaÊ dane gromadzone przez

sterownik.

Producent wprowadzi³ do sprze-

daøy takøe modu³y z†wyjúciami

tranzystorowymi, dostÍpny jest tak-

øe modu³ rozszerzaj¹cy I/O z†wyj-

úciami tranzystorowymi (typu

NPN). Obci¹øalnoúÊ pr¹dowa kaø-

dego z†nich nie moøe†przekraczaÊ

500 mA/24 VDC.

W†nieco gorszej sytuacji znaj-

duj¹ siÍ uøytkownicy uproszczo-

nych wersji sterownikÛw - do ich

zaprogramowania niezbÍdny jest

specjalny edytor-prekompilator

ZENSoft. Oprogramowanie to za-

wiera takøe symulator ( rys. 2 ), za

pomoc¹ ktÛrego moøna sprawdziÊ

dzia³anie programu przed zapisa-

niem go w†pamiÍci sterownika.

W†zaleønoúci od upodobaÒ, za po-

moc¹ ZENSoft moøna tworzyÊ pro-

gramy korzystaj¹c z†jÍzyka drabin-

kowego lub ìelektrycznegoî - za

pomoc¹ klasycznych prze³¹czni-

kÛw i†innych symboli stosowa-

nych na schematach elektrycznych

( rys. 3 ). Program opracowany za

Programowanie

Uøytkownicy sterownikÛw wy-

posaøonych w†interfejs uøytkowni-

ka z†wyúwietlaczem LCD i†klawia-

tur¹ mog¹ tworzyÊ program bez ko-

niecznoúci stosowania dodatko-

wych narzÍdzi. Program moøe byÊ

przechowywany w†opcjonalnej, wy-

miennej pamiÍci nieulotnej.

Rys. 2

Rys. 3

146

Elektronika Praktyczna 1/2004

Rodzaj

Panel

Typ

Zasilanie

Liczba

Typ

Wbudowany

Wejœcia

modu³u

operatora

modu³u

wejœæ

wyjœæ

zegar czasu

analogowe

rzeczywistego

i kalendarz

A U T O M A T Y K A

pomoc¹ ZENSoft moøna przetrans-

ferowaÊ do pamiÍci sterownika

poprzez interfejs RS232, w†jaki

wyposaøono wszystkie modu³y

CPU z†rodziny Zen.

Niezaleønie od wersji zasilania, ro-

lÍ stabilizatorÛw napiÍcia o†duøej

sprawnoúci energetycznej spe³niaj¹

przetwornice impulsowe. Wejúcia

s¹ zabezpieczone przed moøliwoú-

ci¹ uszkodzenia, lecz poprawne

dzia³anie obwodÛw zabezpieczaj¹-

cych wymaga przestrzegania zasad

przedstawionych w†dokumentacji

producenta. Wyjúcia tranzystorowe

nie zosta³y zabezpieczone przez

producenta przed uszkodzeniem

wywo³anym przepiÍciem lub prze-

tÍøeniem, w†zwi¹zku z†czym uøyt-

kownik projektuj¹c aplikacjÍ powi-

nien zadbaÊ o†zastosowanie odpo-

wiedniego bezpiecznika i†elementu

zabezpieczaj¹cego przed przepiÍ-

ciem (warystor, dioda prostowni-

cza, transil itp.).

Producent dbaj¹c o†³atwoúÊ sto-

sowania sterownikÛw Zen w†rÛø-

nych krajach, wyposaøy³ je w†6-jÍ-

zyczne menu, ale - niestety - za-

brak³o w†tym jÍzyka polskiego. Nie

bÍdzie to najprawdopodobniej sta-

nowi³o duøego problemu dla pro-

gramisty, w†nieco gorszej sytuacji

znajduje siÍ uøytkownik aplikacji.

Problem czÍúciowo rozwi¹zuje

moøliwoúÊ budowania w³asnych

ìekranÛwî komunikacyjnych, na

ktÛrych moøna wyúwietlaÊ wybra-

ne parametry najbardziej istotne

dla dzia³ania aplikacji.

Bior¹c pod uwagÍ szybki rozwÛj

rodziny Zen i†zapowiedzi (nie tyl-

ko firmy Omron), kolejnym kro-

kiem w†rozwoju sterownikÛw tego

typu bÍd¹ wbudowane kolorowe

wyúwietlacze graficzne, skutecz-

niejsze optymalizatory programÛw

steruj¹cych prac¹ modu³Ûw (ktÛre

de facto nie s¹ obecnie poddawa-

ne øadnej optymalizacji) oraz inte-

ligentne ìpodpowiadaczeî wyko-

rzystywane podczas pisania progra-

mÛw. Wszystko po to, øeby by³o

jeszcze ³atwiej.

Andrzej Gawryluk, AVT

Uøyteczne gadøety

NiektÛre CPU z†rodziny Zen

(tab. 1) wyposaøono w†zegar czasu

rzeczywistego z†kalendarzem. Zegar

ten automatycznie przestawia siÍ

na czas letni i†zimowy, w†zwi¹zku

z†czym moøna wykorzystywaÊ ste-

rowniki Zen do sterowania prac¹

urz¹dzeÒ sezonowych (jak np.

pompa w†ogrodzie, oúwietlenie

ogrodu itp.).

Poniewaø sterowniki mog¹

wspÛ³pracowaÊ z†czujnikami mecha-

nicznymi, na wejúciach modu³Ûw

zastosowano w³¹czane programowo

filtry zak³ÛceÒ o†sta³ej czasowej 50

ms (w przypadku modu³Ûw zasila-

nych napiÍciem sta³ym) lub 120 ms

(w przypadku modu³Ûw zasilanych

napiÍciem 230 VAC). Zapobiegaj¹

one moøliwoúci potraktowania

drgaÒ stykÛw jako zmiany stanu na

wejúciu.

Wyúwietlacze LCD zastosowane

w†sterownikach Zen s¹ podúwietla-

ne, moøna takøe regulowaÊ ich

kontrast. Uøytkownik ma moøli-

woúÊ zaprogramowania czasu wy³¹-

czenia podúwietlania, moøe takøe

okreúliÊ zdarzenia powoduj¹ce au-

tomatyczne w³¹czenie podúwietla-

nia wyúwietlacza (np. przekrocze-

nie zadanego progu monitorowanej

zmiennej). Kaødorazowe naciúniÍ-

cie dowolnego przycisku powoduje

w³¹czenie podúwietlania na czas

okreúlony przez uøytkownika.

Dodatkowe informacje

Artyku³ powsta³ na podstawie materia³ów

udostêpnionych przez firmê Omron, tel. (22)

645-78-60, www.omron.com.pl.

Podsumowanie

Moøliwoúci sterownikÛw Zen

id¹ w†parze z†ich nowoczesn¹ bu-

dow¹. Na fot. 4 i† 5 pokazano wnÍt-

rze jednego z†mniejszych ìsterow-

nikÛwî z†tej rodziny. RolÍ jednost-

ki centralnej sterownika spe³nia

wyspecjalizowany mikroprocesor

produkowany przez firmÍ Omron.

Podstawowe parametry elektryczne

modułów Zen :

✓ +=,,9*8

6*,,9*80

✓ !+

✓ !"?9=6 Ω *= Ω

✓ !>"?!"?68=

$! φ @)

✓ !+

+A,

Elektronika Praktyczna 1/2004

147

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: