Prawo Rzymskie

KuBiSHi tuning

enjoy.

Prawo Rzymskie

Rozdział I:

Znaczenie nauki Prawa Rzymskiego

Znaczenie terminu „Prawo Rzymskie”

Włoski uczony Riccardo Orestano podaje 6 znaczeń „Prawa Rzymskiego”:

-          Prawo historyczne Rzymu

-          Tradycja romanistyczna w historii formowania się, prawodawstw opartych na prawie rzymskim

-          „Prawo powszechne” tj. system prawny stworzony w średniowiecznej Europie na gruncie m.in. prawa rzymskiego

-          „Pandektystyka” traktowana jako współczesne prawo rzymskie

-          Nauka prawa rzymskiego

-          „romanizm”  - idea wykorzystywana raz jako potwierdzenie swoich racji, (bo prawo rzymskie było niemal doskonałe), a nieraz w zupełnie odwrotnym celu,

Rozdział II:

Rzymskie definicje Prawa, systematyzacje prawa i pojęcia prawne

Pojęcia wstępne

Jus, fas – prawo(świeckie/kościelne)

Justitia – sprawiedliwość

Aequitas – słuszność

Jus naturale – Prawo naturalne

Jus gentium – Prawo narodów

Jus civile – Prawo obywateli

Negotaia stricti iuris  - czynności prawne wywodzące się z poprawa cywilnego

Elementy definicji prawa w tekstach jurystów rzymskich

Ulpian:

Prawo:

„Termin prawo wywodzi się od sprawiedliwości”

Sprawiedliwość:

„sprawiedliwość – określona i stała wola rozdzielania każdemu, to, co mu się należy”

Zasadami prawa są;

„żyć szlachetnie, innym nie szkodzić, dać każdemu to, co mu się należy”

Nauka prawa:

„jest znajomością spraw boskich i ludzkich, wiedzą o tym, co słuszne i nie słuszne”

Celsus:

„Prawo to sztuka stosowania tego, co dobre i słuszne”

Podziały prawa rzymskiego

1)     Zasada terytorialności i personalności prawa

-          Zasada personalności – nie zależnie gdzie obywatel państwa,w którym obowiązuje ta zasada się znajduje zawsze podlega prawu swojego państwa.

-          Zasada terytorjalności - obywatel państwa,w którym obowiązuje ta zasada zawsze podlega prawu państwa, w, którym się znajduje.

2)     Ius civile

-          Było prawem obywateli rzymskich niezależnie czy dotyczyło zagadnień prawa publicznego czy prywatnego, stopniowo jednak prawo to zaczęło się odnosić do prawa prywatnego(było to prawo bardzo formalne i mocno związane z tradycją)[zgromadzenia ludowe -leges i zgromadzeń plebejskich]

3)     Ius gentium

-          Obejmowało uregulowania prawne, które wg Rzymian były wspólne dla wszystkich narodów(prawo dużo bardziej elastyczne od Jus civile) początkowo służyło tylko do kontroli obrotu gospodarczego i ochrony stosunków majątkowych między peregrynami i między peregrynami a rzymianami

4)     Ius honorarium

-          Prawo pretorskie, wydawane przez pretorów dla załatania luk prawnych

5)     Ius vetus – Ius novum

-          Ius vetus – prawo stare(pozostałości praw ius gentium, ius civile i ius honorarium po nadaniu obywatelstwa wszystkim mieszkańcom imperium)

-          Jus novum  - prawa wprowadzane przez cesarzy.

I) Podział prawa na Ius strictum i Ius aequum

-          Ius strictum – Prawo, w którym bezwzględnie musiała być przestrzegana przez sędziów litera prawa(formułki procesowej otrzymanej przez sędziego od pretora).

-          Ius aequum -  – Prawo, w którym nie musiało być przestrzegane przez sędziów polecenie pretorów(formułki procesowej), oraz włączenie do procesu czynników poza prawnych o charakterze etycznym

II) Podział prawa na publiczne i prywatne

-          Prawo publiczne (Ius publicum) – normy odnoszące się do ustroju(organizacja i działalność państwa: zakres kompetencji, administracja porządek wewnętrzny i bezpieczeństwo)

-          Prawo prywatne (Ius privatum) – to te, które odnosi się do interesów poszczególnych jednostek(stosunki między osobami zarówno rodzinne jak i majątkowe, własność zobowiązania stanowisko prawne osób i dziedziczenie).

III) Actiones in rem oraz Actiones in personam

-          Actio in rem(erga omnes prawo skuteczne wobec wszystkich), – gdy powód zmierza do wykazania, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wszystkich władania rzeczą materialną(nie ważne, kto zawinił ważne, kto jest aktualnie posiadaczem spornej rzeczy)[własność rzeczy, władza nad osobami wolnymi np. „ojcowska”, zastaw]

-          Actio in personam(inter partes) prawo skuteczne wobec określonych osób), - w przypadku nie wywiązywania się z umowy (dotyczyła ściśle określonej osoby) Chroniła prawa podmiotowe o charakterze względnym, określane mianem zobowiązań. Podstawą stosowania było istnienie stosunku zobowiązaniowego, czyli węzła zobowiązaniowego łączącego dwie ściśle określone osoby – wierzyciela i dłużnika.

Rzymskie systematyzacje prawa prywatnego

Ustawa 12 Tablic

TABLICE

1-3) Prawo procesowe

4 i częściowo 5) wewnętrzna organizacja rodziny Rzymskiej

5) Prawo spadkowe

6) Stosunki gospodarcze między rodzinami Rzymskimi

7) Prawa sąsiedzkie

8) Przestępstwa naruszające interes obywatela

9 – 10) niektóre normy prawa sakralnego sakralnego publicznego

11 – 12) różne normy

Edykt pretorski

1.      Zasady dotyczące zakresu działania pretora i postępowania przed jego urzędem

2.      i 3. Przypadki udzielania przez pretora ochrony prawnej przez udzielanie skargi powództwa

4.      Sposoby egzekwowania orzeczeń sądowych

Systematyka naukowa

1.      Idee Cycerona dotyczące sposobu przedstawiania prawa

Wg Cycerona prawo powinno być spisane, podzielone na niewielką liczbę kategorii, które następnie powinny by dalej dzielone aż do elementów podstawowych łatwych do opisania i zdefiniowania.

2.      Systematyka instytucji Gaiusa

Gaius podzielił prawo na dotyczące:

-          Rzeczy(materialne[res corporales] i nie materialne[res incorporales])

-          Osób

-          Skarg(in rem in personem)

Działania prawne – pojęcie i klasyfikacja

Pojęcie

Działanie prawne mogą być niezgodne z obowiązującym prawem. Mogą być też zgodne z obowiązującym prawem. Nazywane są obecnie czynnościami prawnymi lub aktami prawnymi. Czynność prawną można określić jako oświadczenie woli zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych

Czynności formalne i nie formalne

-          Czynności formalne to takie, w których oświadczenie woli musiało być złożone w ściśle określonej formie. Uchybienie tej formie powodowało nieważność czynności.

-          Czynności nieformalne to takie, do których zawarcia było wymagane porozumienie obu stron. Oświadczenie woli mogło być złożone w dowolnej formie.

Czynności jedno – i dwu –stronne

-          Jednostronne - charakteryzowały się tym, że do dokonania danej czynności wystarczy oświadczenie Woli tylko jednej strony(np. testament zawłaszczenie itp.)

-          Dwustronne - wymagają zgodnego oświadczenia woli dwóch stron (np. umowy).

Czynności między żyjącymi(inter vivios) i na wypadek śmierci(mortis causa)

-          Inter vivos – wywołują skutki za życia obu stron(kupno, sprzedaż itp.)

-          Mortis causa – wywołują skutki dopiero z chwilą śmierci.

Czynności rozporządzające i zobowiązujące

-          Rozporządzające – powodują natychmiastową zamianę majątku

-          Zobowiązujące – rodzą zobowiązanie do dokonania w przyszłości czynności rozporządzających.

Czynności odpłatne i nieodpłatne

-          Odpłatne – polegają na tym, że obie strony uzyskują korzyści majątkowe.

-          Nieodpłatne – gdy tylko jedna ze stron uzyskuje korzyści majątkowe.

Czynności przyczynowe i abstrakcyjne

-          Przyczynowe - to takie, których ważność uzależniona jest od istnienia przyczyny ich dokonania, czyli celu gospodarczego chronionego przez prawo.

-          Abstrakcyjne – to takie, które są ważne niezależnie od istnienia causa - przyczyny

Czynności finducjarne

-          Oparte na zaufaniu czynność taka miała odpowiednią klauzule np., że obdarowana osoba zachowa się w określony sposób w stosunku do nabytej rzeczy, prawa czy osoby.

Elementy czynności prawnej

Essentialia negotii – istotne elementy treści czynności prawnej

Naturalia negotii – postanowienia słuszne i poprawne, wynikające z słusznego obrotu prawnego

Accidentalia negotii – czynności nietypowe, najczęściej dodawane to: warunek, termin i polecenie:

- Warunek - to zdarzenie przyszłe i niepewne od, którego zależy skuteczność czynności prawnej(ważna od samego początku, ale jej skuteczność jest ograniczona w czasie) warunki dzielimy na:

1. Zawieszające i rozwiązujące

-          ZAWIESZAJĄCE - Skutki prawne powstają dopiero po ziszczeniu się przyszłego niepewnego zdarzenia

-          ...