AGROBIZNES. AGENCJE RZĄDOWE WSPIERAJĄCE AGROBIZNES.doc

POLITECHNIKA CZESTOCHOWSKA

WYDZIAŁ ZARZADZANIA.

INSTYTUCJE RZĄDOWE WSPIERAJĄCE AGROBIZNES.

Mariola Marzec

Monika Lasota

Edyta Niebudek

Grupa 4 e-m

Rok 3, Semestr 6.

CZĘSTOCHOWA 2009.

Spis treści:

1.        Wprowadzenie.

2.        Charakterystyka instytucji rządowych wspierających agrobiznes:

2.1.            Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

2.2.            Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

2.3.            Agencja Rynku Rolnego.

2.4.            Agencja Nieruchomości Rolnych.

2.5.            Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

2.6.            Ośrodki Doradztwa Rolniczego.

3.                Bibliografia.

1.      Wprowadzenie.

Instytucja w literaturze definiowana jest jako społeczne ramy kontroli, wyzwalania

oraz ukierunkowania działań indywidualnych (definicja według J. Commonsa). Inna definicja (według G.W. Kołodki) określa instytucję jako:

·         legalne i zwyczajowo akceptowane procedury i zasady postępowania;

·         obowiązujące prawo i przepisy, które zostały stworzone w celu ochrony interesów podmiotów funkcjonujących na rynku;

·         organizacje oraz struktury administracyjne i polityczne obsługujące podmioty działające na rynku;

·         kultura i mentalność rynkowa.[1]

Instytucja to także zbiór ograniczeń nałożonych na ludzkie zachowania w postaci praw i przepisów, jak również zasad moralnych, etycznych czy zachowań. Instytucje mogą określać zasady postępowania w stosunkach międzyludzkich- politycznych, ekonomicznych oraz społecznych.[2]

Z treści wyżej wymienionych definicji wynika, iż każda jednostka działa w określonych warunkach instytucjonalnych, które między innymi mogą kreować jej decyzje alokacyjne. Decyzje istotne dla niej, jak również branży, w której funkcjonuje. Kwestia ta dotyczy również agrobiznesu, w skład którego wchodzi:

·         przemysł wytwarzający środki produkcji dla rolnictwa;

·         przemysł wytwarzający środki produkcji dla rolnictwa;

·         przemysł wytwarzający środki produkcji dla przemysłu spożywczego;

·         rolnictwo;

·         rybołówstwo;

·         leśnictwo i inne nie rolnicze jednostki gospodarcze;

·         przetwórstwo rolno-spożywcze obejmujące przemysł spożywczy i rzemiosło spożywcze;

·         obrót surowcami rolnymi oraz finalnymi produktami żywnościowymi;

·         usługi materialne świadczone przez inne gałęzie i działy gospodarki narodowej na rzecz jednostek agrobiznesu, tj. usługi transportu, łączności, budownictwa, nauki, oświaty.

Wszystkie podmioty agrobiznesu są ze sobą ściśle powiązane, wzajemnie na siebie wpływają. Tak więc stan (ilość i jakość podstawowych czynników produkcji, kondycja finansowa, możliwość rozwoju, dostęp do nowoczesnych źródeł informacji, itp.) jednego z nich ma niewątpliwy wpływ na sytuację całego agrobiznesu.

Istnieje zatem potrzeba budowy takich rozwiązań, które będą uwzględniały specyfikę i potrzeby każdego z wymienionych elementów z osobna przyczyniając się do budowania innowacyjności i konkurencyjności całego agrobiznesu.

Innowacyjność, a w konsekwencji konkurencyjność może być osiągnięta tylko przez sprawne działający mechanizm instytucjonalny na poziomie nie tylko krajowym i regionalnym, ale i lokalnym, ponieważ brak instytucjonalnego porządku nie pozwala sektorowi prywatnemu w warunkach rynkowych wykorzystać wszystkich swoich możliwości.

Instytucje wspierające agrobiznes to z jednej strony te, które z „zewnątrz” agrobiznesu starają się go wspierać w różnych obszarach (w tym w obszarze innowacyjności i konkurencyjności), z drugiej zaś te, które tworzą agrobiznes i jego wewnętrzny układ instytucjonalny.[3] W rozwoju instytucji państwo uważane jest za główną instytucję, zaś drugą co do ważności jest mechanizm rynkowy.

Wśród instytucji związanych z rolnictwem bardzo ważny jest aktywny udział państwa. Musi ona bowiem uwzględniać fakt, że otoczenie rolnictwa rozwija się znacznie szybciej niż rolnictwo. Konieczna jest więc redystrybucja (ponowny podział) nadwyżki, która z rolnictwa wypływa w sposób naturalny. Tego nie jest w stanie załatwić  mechanizm rynkowy, który naturalnie ma tendencję do wykluczenia sektora rolnego. Bez instytucji nie istniały by bodźce wspierające uprawę roli, czy dostarczenie żywności dla społeczeństwa, czego dowodzą doświadczenia wysoko rozwiniętych krajów. Instytucje  są zatem instrumentem poprawy indywidualnych warunków ekonomicznych podmiotów gospodarczych.[4]

2.      Charakterystyka instytucji rządowych wspierających agrobiznes.

Najważniejszymi instytucjami rządowymi w Polsce związanymi z agrobiznesem stanowią agencje rządowe, których strony WWW zawierają wiarygodne dane, a przede wszystkim informacje związane z sytuacją prawną rolnictwa, a zatem dostarczają wiadomości dotyczące ustawodawstwa Rzeczpospolitej oraz prawa unijnego w tym zakresie. [5]

Do agend rządowych wspierających agrobiznes należą:

·         Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi;

·         Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR);

·         Agencja Rynku Rolnego;

·         Agencja Nieruchomości Rolnych;

·         Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

·         Centrum Doradztwa Rolniczego.

2.1.                      Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW).

Z punktu widzenia państwa naczelną instytucją realizującą politykę rządu w stosunku do rolnictwa jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Do roku 1999 agenda ta funkcjonowała pod nazwą Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki żywnościowej[6], a od  dnia 26 października 1999 roku zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów utworzono Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [7]

Ministerstwo realizuje zadania Ministra w zakresie kształtowania polityki wobec sektora rolnego w ujęciu ogólnokrajowym, aktywizacji społecznej i zawodowej mieszkańców wsi na rzecz wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, rynku pracy w rolnictwie i na wsi, ubezpieczeń społecznych, bezpieczeństwa i higieny pracy, współpracy ze związkami zawodowymi, organizacjami społeczno-zawodowymi rolników i izbami rolniczymi, a także kreowania polityki dotyczącej doradztwa oświaty rolniczej i nauki[8]

W skład ministerstwa wchodzi Gabinet Polityczny Ministra oraz następujące komórki organizacyjne:

A.    Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii;

B.     Departament Doradztwa, Oświaty Rolniczej i Nauki;

C.    Departament Finansów;

D.    Departament Gospodarki Ziemią;

E.     Departament Hodowli i Ochrony Roślin;

F.     Departament Płatności Bezpośrednich;

G.    Departament Prawno-Legislacyjny;

H.    Departament Programowania i Analiz; 

I.       Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich;

J.      Departament Rybołówstwa;

K.    Departament Rynków Rolnych;

L.     Departament Spraw Obronnych i Ochrony Informacji Niejawnych;

M.   Departament Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej;

N.    Biuro Administracyjno - Budżetowe;

O.    Biuro Audytu Wewnętrznego;

P.     Biuro Dyrektora Generalnego;

Q.    Biuro Kontroli;

R.    Biuro Ministra;

S.      Biuro Pomocy Technicznej;

T.     Biuro Prasowe.[9]

2.2.                      Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR).

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa to wiodąca instytucja rządowa w Polsce[10], której zadaniem jest wspieranie przemian w rolnictwie i jego otoczeniu w zakresie inwestycji, poprawy struktury agrarnej, oświaty rolniczej, doradztwa oraz informacji. Krótko mówiąc jej misją jest wspieranie przedsięwzięć przyspieszających proces przemian strukturalnych w rolnictwie i na obszarach wiejskich. ARiMR powołana została w 1993 roku w wyniku likwidacji Funduszu Restrukturyzacji i Oddłużenia Rolnictwa (FRiOR). Została ona utworzona w 1994 r. na podstawie ustawy z 29 grudnia 1993 roku (Dz.U. 1994, nr 1, poz.2) jako państwowa osoba prawna z siedzibą w Warszawie.[11]

Działalność ARiMR wzoruje się na praktykach stosowanych przez podobne instytucje wspierające rozwój rolnictwa w krajach Unii Europejskiej. ARiMR została wyznaczona przez Rząd RP do pełnienia roli akredytowanej agencji płatniczej[12] oraz instytucji wdrożeniowej dla środków pochodzących z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W praktyce oznacza to, że agencja dokonuje transferów finansowych dla większości działań w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i Funduszy Strukturalnych tj. Sektorowych Programów Operacyjnych „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz  rozwój obszarów wiejskich 2004-2006” oraz „ Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006”. [13]

·         ARiMR  zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków krajowych. W ramach pomocy krajowej ARiMR dopłaca do oprocentowania kredytów bankowych, udziela gwarancji, poręczeń oraz pożyczek. Jako wykonawca polityki rolnej ściśle współpracuje z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju ...