JASTRZĄB i ŻELAZNY - ostatni partyzanci Polesia Lubelskiego 1945 - 1951.pdf - Podlasie - bogg

Grzegorz Makus

współpraca

Kazimierz Krajewski

kierownik Referatu Badań Naukowych i Zbiorów Bibliotecznych

Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej

Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

„JASTRZĄB” i „ŻELAZNY”

ostatni partyzanci Polesia Lubelskiego 1945 - 1951

WŁODAWA

Październik 2008

Wydanie okazjonalne - bezpłatne

„Walka beznadziejna, walka o sprawę z góry przegraną,

bynajmniej nie jest poczynaniem bez sensu.

[...] Wartość walki tkwi nie w szansach zwycięstwa sprawy,

w imię której się ją podjęło, ale w wielkości tej sprawy”.

Prof. Henryk Elzenberg

Ta broszura jest poświęcona pamięci

Braci Leona i Edwarda Taraszkiewiczów

„Jastrzębia” i „Żelaznego”

bohaterskich dowódców oddziału partyzanckiego WiN

oraz ich żołnierzy

którzy oddali życie w walce z komunistycznym zniewoleniem

za niepodległość Polski, wiarę katolicką i wolność człowieka

Zdjęcie na okładce:

Czerwiec 1947. Od lewej: Henryk Wybranowski „Tarzan” († 6 XI 1948), Edward Taraszkiewicz

„Żelazny” († 6 X 1951), Mieczysław Małecki „Sokół” († 11 XI 1947), Stanisław Pakuła „Krzewina”

(skazany na wieloletnie więzienie).

Polskie powstanie antykomunistyczne

W 1944 r. wkraczająca na tereny dzisiejszej Polski Armia Czerwona

nie niosła Polakom wyzwolenia ani pokoju, lecz nową okupację, która

tym razem miała potrwać prawie pół wieku. Po początkowym współ-

działaniu frontowych jednostek sowieckich z oddziałami Armii Krajowej

przeciwko Niemcom, NKWD przystąpiło do działań represyjnych wobec

żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego. Eksterminowano przede

wszystkim inteligencję, aby jak najbardziej osłabić żywioł polski. Mimo to

konspiracja - choć znacznie osłabiona - trwała na straży niepodległości.

W 1945 r. w podziemiu, tym razem skierowanym przeciwko komunistom,

znajdowało się jeszcze ćwierć miliona ludzi (z tego około 20 tysięcy

w oddziałach partyzanckich). Choć nie było przejrzystych rozkazów, żoł-

nierze Polskiego Państwa Podziemnego wybierali walkę przeciwko no-

wemu okupantowi, zamiast bezwolnego zdania się na łaskę oprawców

z UB i ich sowieckich mocodawców z NKWD.

W latach 1945 - 1947 r. na terenie prawie całego kraju powstały

i działały silne zgrupowania partyzanckie Zrzeszenia „Wolność i Nieza-

wisłość” (WiN), Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ), Narodowego Zjedno-

czenia Wojskowego (NZW), Konspiracyjnego Wojska Polskiego (KWP),

oraz kresowe oddziały eksterytorialnego Wileńskiego Okręgu AK (5 i 6

Brygada Wileńska AK) i inne, które staczały walki z grupami operacyjny-

mi NKWD i UB-KBW, rozbijały katownie UB i uwalniały aresztowanych,

rozbrajały szczególnie uciążliwe posterunki MO, likwidowały agenturę

komunistyczną i funkcjonariuszy UB, dezorganizowały powstawanie ko-

laboracyjnego aparatu władzy PPR.

Dopiero po sfałszowanych wyborach i ogłoszeniu amnestii w lu-

tym 1947 r. większość oddziałów została rozformowana i ujawniła się.

Jednak wiarołomstwo nowych okupantów po raz kolejny dało o sobie

znać i bardzo szybko nastąpiły masowe aresztowania ujawnionych, zmu-

szanie do agenturalnej współpracy, pokazowe procesy i wyroki śmierci,

zabójstwa byłych żołnierzy podziemia dokonywane przez „nieznanych

sprawców”. To wszystko powodowało, że wielu konspiratorów ponownie

wróciło do lasów, woląc zginąć w walce, w obronie honoru i godności, niż

dać się zakatować w lochach UB. Walczyli i ginęli oni jeszcze pod koniec

lat 50-tych, a ostatni polski partyzant, akowiec z oddziału kpt. Zdzisława

Brońskiego „Uskoka”, Józef Franczak „Lalek” poległ w obławie pod Pia-

skami (woj. lubelskie) 21 października 1963 r.

Przez 45 lat komuniści próbowali zakłamać i zohydzić pamięć o pod-

ziemiu niepodległościowym, a określenie „bandyci” to jeden z delikatniej-

szych epitetów używanych przez propagandę. W potocznej świadomości

nadal pokutują fałszywe stereotypy, będące wytworem komunistycznych

oszczerstw. Do ich ugruntowania przyczynili się peerelowscy pseudohi-

storycy, którzy przez kilkadziesiąt lat nazywali powojenną eksterminację

polskich patriotów „epoką walki o utrwalenie władzy ludowej”. Stworzony

przez nich skrajnie fałszywy obraz historii lat 40-tych i 50-tych trafiał do

podręczników, encyklopedii i okolicznościowych artykułów prasowych.

Proceder ten trwał do końca istnienia „Polski Ludowej”, jednak mimo

to wielu dowódców antykomunistycznego podziemia weszło w chwale do

historii, a takie pseudonimy jak „Łupaszka” (mjr Zygmunt Szendzielarz),

„Zapora” (mjr cc Hieronim Dekutowski), „Orlik” (mjr Marian Bernaciak),

„Uskok” (kpt. Zdzisław Broński), „Zagończyk” (mjr Franciszek Jaskulski),

„Ogień” (mjr Józef Kuraś), „Warszyc” (kpt. Stanisław Sojczyński), „Młot”

(kpt. Władysław Łukasiuk), „Huzar” (kpt. Kazimierz Kamieński), „Bruzda”

(mjr Jan Tabortowski) oraz wiele innych pozostały na zawsze legendą

polskiego oporu przeciwko sowietyzacji kraju.

Polesie Lubelskie ma w tej legendzie również piękną kartę. To wła-

śnie tutaj, na styku powiatów włodawskiego, chełmskiego i lubartowskie-

go, działał po wojnie duży oddział partyzancki Obwodu WiN Włodawa,

dowodzony przez pochodzących z Włodawy braci: Leona Taraszkiewi-

cza ps. „Zawieja”, „Jastrząb”, a po jego śmierci w 1947 r. przez Edwarda

Taraszkiewicza ps. „Grot”, „Żelazny”. Komuniści bali się ich jak ognia,

ale ludzie w nadbużańskich wioskach w okolicach Włodawy uważali za

Wojsko Polskie i jedyną prawowitą władzę. To przede wszystkim dlatego

grupa „Jastrzębia”, a potem „Żelaznego”, przetrwała na stosunkowo nie-

wielkim obszarze aż do 1951 roku, do końca przypominając, że nie cały

naród poddał się zniewoleniu.

Przez 45 lat propaganda PRL i inspirowani przez nią „literaci” przed-

stawiali braci Taraszkiewiczów - podobnie jak innych żołnierzy antyko-

munistycznego podziemia w całym kraju - jako zwykłych bandytów, lecz

także - wykorzystując fakt, że urodzili się w Niemczech - jako volksdeut-

schów, a nawet esesmanów i oprawców z Majdanka. Hołdując goebbel-

sowskiej zasadzie, że „ kłamstwo powtórzone tysiąc razy staje się praw-

dą” , komuniści stworzyli tak czarną legendę rodziny Taraszkiewiczów,

że jeszcze dzisiaj ciężko przebić się przez mur stereotypów i kłamstw

pokutujących od dziesiątków lat. Najwyższa więc pora by opowiedzieć

jak było naprawdę.

Słów kilka o rodzinie Taraszkiewiczów

Ojciec „Jastrzębia” i „Żelaznego”, Władysław Taraszkiewicz uro-

dził się 18 kwietnia 1896 r. we Włodawie. Był synem Franciszka i Agaty

z domu Haciuk ze wsi Przewłoka (pow. parczewski). Z zawodu był stola-

rzem - kołodziejem. Jego bliskim krewnym był Bronisław Taraszkiewicz

(1892-1938), autor pierwszej gramatyki języka białoruskiego dla szkół

średnich, który przełożył na język białoruski „Pana Tadeusza” i „Iliadę”.

W latach 1922-1927 był posłem na Sejm II RP, organizatorem i przywód-

cą Białoruskiej Włościańsko - Robotniczej Hromady. W 1933 r. znalazł

się w Związku Sowieckim, gdzie w 1937 r. został aresztowany, a następ-

nie rozstrzelany w wyniku czystek stalinowskich.

Matka, Róża Klara urodziła się 31 VIII 1902 r. Była córką Piotra

Sybilli i Jadwigi z domu Matuszewskiej. Piotr Sybilla, dziadek przyszłych

partyzantów, pochodził z Kościan w woj. poznańskim, a babka Jadwiga,

z oddalonej ok. 10 km. wsi Zadory, również w woj. poznańskim, należą-

cym do zaboru pruskiego. Ciężkie warunki życia zmusiły Piotra i Jadwigę

Sybilla do wyjazdu w poszukiwaniu pracy do Duisburga, miasta położo-

nego w zachodniej części Niemiec, w Zagłębiu Ruhry.

U schyłku XIX w. duży przyrost naturalny, przeludnienie wsi, ucisk

gospodarczy, polityczny i narodowy, któremu podlegała ludność polska

pod zaborami, skłaniał ją do podejmowania emigracji zarobkowej, któ-

ra najwcześniej i najliczniej dotknęła właśnie zabór pruski. Do 1900 r.

ze wschodnich prowincji pruskich odpłynęło ok. 3,5 mln. ludzi, a w na-

stępnych 14 latach jeszcze ok. miliona. Do Niemiec zachodnich ściągał

Polaków ciężki przemysł, potrzebujący tanich rąk do pracy. W Zagłębiu

Ruhry w 1912 r. zamieszkiwało ok. 450 tys. Polaków. Pracowali głównie

w kopalniach węgla. Życie organizacyjne Polonii było ściśle związane

z krajem. Polacy w Niemczech mieli własne towarzystwa śpiewacze,

sportowe „gniazda” Sokoła i organizacje stypendialne dla młodzieży.

Większość robotników polskich w Zagłębiu Ruhry należała do Zjedno-

JASTRZĄB i ŻELAZNY - ostatni partyzanci Polesia Lubelskiego 1945 - 1951.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: