Ryzyko obsługi pras.pdf
(
145 KB
)
Pobierz
ryzyko obs³ugi pras
ryzyko obsþugi pras
http://wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/2000_03...
Ryzykoobsługipras
StanisławKowalewski,CentralnyInstytutOchronyPracy
BezpieczeństwoPracy,NR3(343)MARZEC2000
Współczesnakoncepcjakreowaniabezpiecznegośrodowiskapracypoleganaracjonalizacjiryzykazawodowego,
którepozostajewzasadziejedynymparametremumoŜliwiającymkwantyfikowaniepoziomubezpieczeństwa.Jest
przetokluczeminieodzownymnarzędziemefektywnegozarządzaniabezpieczeństwempracyidlategowarto,jak
sądzę,przytoczyćkilkapodstawowychpojęćzwiązanychzryzykiem.
Ryzykozawodowe
jestdefiniowanejakomoŜliwośćponoszeniastratwprocesiepracy,czylijest
prawdopodobieństwemzaistnieniazdarzeniazagraŜającego,powodującegookreśloneszkody.Prawdopodobieństwo
wystąpieniatakiegozdarzeniajestzwiązanezjednoczesnymwystąpieniemdysfunkcjistrukturystanowiskapracyi
ekspozycjinaniąludzilubobiektów.Wodniesieniudomaszynprodukcyjnych,azwłaszczapras,najistotniejsze
zdecydowaniedominująceidecydująceipoziomiebezpieczeństwajestryzykowypadkowe(urazowe)stwarzane
przezzagroŜeniamechanicznewstrefienarzędziowej.Wynikatozespecyfikipracynaprasach.
Ryzykozdrowotne
związanezoddziaływaniemzagroŜeńśrodowiskowych(hałas,zapylenie,oświetlenieitd.)jest
dobrzerozpoznaneiniewynikazeszczególnegocharakterustanowiskpracyprzyprasach.Ryzyko,jakietowarzyszy
ludziomwróŜnychfazachuŜytkowaniamaszyn,mimozastosowaniaśrodkówbezpieczeństwa,jesttzw.
ryzykiem
resztkowym
.Zarządzaniebezpieczeństwempracypolegawistocienaświadomympodejmowaniualboodrzucaniu
tegoŜwłaśnieryzyka.Ryzykoresztkowe,rzeczjasna,powinnopozostawaćnapoziomiezredukowanymdoświadomie
akceptowalnegoiuzasadnionegominimum,któregowartośćgranicznąwyznacza
ryzykotolerowalne
,tj.ryzyko,
którezostałozaakceptowanewdanychokolicznościachopartychnabieŜącychwartościachspołecznych(aktualny
stanwiedzyitechniki,koszty,organizacjabezpiecznychprocesówpracy,wykształcenie,umiejętności,kultura,
świadomośćpersoneluiin.).RyzykotolerowalnetoniezwyklewaŜnepojęcie,wyznaczabowiempoziomminimum,
poniŜejktóregozejśćniemoŜna,leczjednocześnietrudnedozastosowania,boniejednoznaczne.Jestonopodstawą
współczesnejstrategiikształtowaniabezpieczeństwa,któreobecniejestdefiniowanejakouwolnienieod
nietolerowalnegoryzyka,aniewyidealizowanystanabsolutnegobezpieczeństwazryzykiemzredukowanymdozera.
Ocenianieryzykaobsługipras
RyzykotolerowalnemoŜnaosiągnąćprzezzastosowanieiteracyjnegoprocesuocenianiaryzykaiwraziepotrzeby
jegoredukcji(rys.1).
Rys.1.Iteracyjnyprocesnadzorowaniaryzyka(wgGuideISO/IEC51)
Ocenianieryzykaskładasięzanalizyiocenyryzyka.Analizaryzykatozebranie,rozpoznanieorazprzetworzenie
dostępnychinformacjikoniecznychdodokonaniaidentyfikacjizagroŜeńorazszacowaniaryzyka.Natomiastocena
ryzykawieńczyprocesoceniania,wktórymnapodstawieanalizyoraztakŜeuwzględnieniarozmaitychczynników,
jaknp.socjalnych,ekonomicznych,środowiskowychitd.,zostajewydaneorzeczenieoakceptacjilubniewcześniej
oszacowanegoryzyka.Niniejszapublikacjagłówniedotyczymetodszacowaniaiocenyryzykaobsługipras.Pełnego
rozpoznaniazagroŜeńdokonanownumerze10/98BP.Natomiastmetodyredukcjiryzykazostanąprzedstawionew
jednymzkolejnychnumerówczasopisma.
1 z 7
2008-10-2 10:31
ryzyko obsþugi pras
http://wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/2000_03...
Szacowanieryzyka
Ryzykowypadkowejestpojęciemstochastycznym.Zatemoszacowanieryzykajesttojegoskalkulowaniezpewnym
prawdopodobieństwem,napewnympoziomieufności.Problemwydajesięzpozoruprosty.Wiedząc,Ŝeryzyko(R)
jestfunkcjąprawdopodobieństwa(P)wystąpieniawydarzeniawypadkowegoicięŜkości(S)jegonastępstw
R = f(P, S),aprawdopodobieństwo(P)jestfunkcjączęstości(O)występowaniapodobnychzdarzeń,ekspozycji(E),
czyliczęstotliwości/czasutrwanianaraŜeniaorazludzkichitechnicznychmoŜliwościuniknięcialubograniczenia
szkody(A)ookreślonejcięŜkości(S)
R = f(O; E; A; S)
orazznającwartościtychelementów,wydawałobysię,Ŝeniepowinnobyćkłopotuzsamymszacowaniemryzyka.
Problemtkwiwsłabymrozpoznaniuwartościelementówskładowych.Głównieprzyczyniasiędotegosamczłowiek,
któryjestobecnywkaŜdymzczterechelementówryzyka,aktóregozachowanianajtrudniejpoddająsię
kwantyfikacjiipozostająnanajniŜszympoziomieufności.Parametryniezawodnościelementówstrukturypracy
(maszyny)sąjednaktakŜezazwyczajnieznane.Siłąrzeczytakasytuacjawymuszabardzozindywidualizowane
podejściedokaŜdejanalizy,którewymagaposiłkowaniasięwiedząidoświadczeniem,historiąwypadkównatakich
samychipodobnychmaszynach,opracowaniamistatystycznymiitd.Trzebaodrazupowiedzieć,Ŝeniema
standardowychmetodszacowaniaryzyka.Wodniesieniudomaszyn,wnormachiprzewodnikachEN/ISOniema
nawetsugestiicodozalecanychsposobówszacowania.Wdokumentachtychpodkreślasięwręcz,Ŝedobórmetody
zaleŜyodcechposzczególnychstanowiskpracyidlategonaleŜydopracowaćsięwłasnych,najodpowiedniejszych
sposobówszacowania.Generalniejednakistniejądwiemetodyszacowania:ilościoweijakościowe.
Szacowanieilościowe
Metodyilościowewykorzystująteorięniezawodnościstruktur.WzaleŜnościodpostawionegoproblemu,do
szacowaniailościowegostosujesiędiagramylogiczne,tzw.drzewabłędówizdarzeń,którepolegająna
wykorzystaniudwóchbrameklogicznych:koniunkcji(AND)mówiącejotym,Ŝezdarzenianadbramkązachodzi
wtedy,gdyjednocześniezajdąwszystkiezdarzeniapodbramkąialternatywy(OR)mówiącejzkoleiotym,Ŝe
zdarzenienadbramkąmoŜezajść,gdywystąpiconajmniejjednozezdarzeńpodbramką.Narysunku2
przedstawionogórnączęśćdrzewabłędówprasy,zapomocąktóregomoŜnawyznaczyćprawdopodobieństwo
zmiaŜdŜeniadłonioperatorapodłoŜonejpodstempelwtrakcieruchuzamykającegosuwaka.
Rys.2.Drzewobłędówwydarzeniawypadkowego
Budowadiagramuzaczynasięodwierzchołkadrzewa,tzn.odwydarzeniaszczytowego,czylidoznaniaurazu.
Rozpatrywanezdarzeniawypadkowejestprognozowanedlaprasymechanicznejzesprzęgłemciernym,wyposaŜonej
wurządzeniesterowaniaoburęcznego,zręcznympodawaniemmateriałuiusuwaniemwytłoczki.Doanalizy
wykorzystanomodelwypadkupolegającynatzw.transferzeenergii.Abymogłodojśćdowypadku,muszą
jednocześnie(bramkalogicznaAND)wystąpićtrzyelementy:
1.
MusiistniećzagroŜeniewrozpatrywanymprzypadkujestnimenergiamechanicznasuwaka,zamykającego
przestrzeńnarzędziowąmiędzystemplemamatrycą.
2.
Rękaoperatoramusiwtargnąćdoprzestrzeninarzędziowejpodczasfazyjejzamykaniaprzezsuwak(strefa
pochwycenia).
3.
Muszązawieśćbariery,którychzadaniemjestuniemoŜliwieniedostępurąkoperatoradoniebezpiecznej
przestrzeninarzędziowejwtrakciezamykającegoruchusuwaka.
NacorazniŜszychpoziomachrozwijanesąrozgałęzieniaprzyczynowoskutkowe,aŜdozdarzeńelementarnych,na
którychanalizasiękończy.Itak,abymogłodojśćdokontynuowanianiebezpiecznegoruchusuwaka(rozwinięcie1
elementu)wrozpatrywanymprzypadku,poprzedwczesnymzdjęciurąkoperatorazprzyciskówoburęcznego
sterowaniamusinastąpićalbodefektukładusterowania,alboniesprawnośćhamulca(bramkalogicznaOR).Bariera
2 z 7
2008-10-2 10:31
ryzyko obsþugi pras
http://wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/2000_03...
systemowa,jakąjestnaanalizowanejprasieurządzeniesterowaniaoburęcznego(rozwinięcie2elementu),moŜe
ulecuszkodzeniualbobyćusytuowanazbytblisko(bramkalogicznaOR)najbliŜszegomiejscaniebezpiecznego,niŜ
bytowynikałozczasów:dobieganiasuwaka,tzn.czasuzatrzymywaniasuwakaorazczasuzadziałaniasamego
urządzeniasterowaniaoburęcznego.RozmaitemogąbyćprzyczynypodłoŜeniarękiprzezoperatora(rozwinięcie3
elementupoprzezbramkęlogicznąOR)błędyludzkie,zmęczenie,monotonia,monotypia,brakświadomościitd.
Rzeczjasna,pokazaneelementymoŜnarozwijaćdoŜądanegopoziomuszczegółowości,naktórympotrafimy
przypisaćzdarzeniomelementarnymwartośćprawdopodobieństwwystąpieniadefektów(zawodności).Zatemznając
parametry(nie)zawodnościelementównanajniŜszychrozgałęzieniachzwiązanychzkonstrukcjąidziałaniemprasy
łączniezesterowaniem,budowąiusytuowaniemurządzeniasterowaniaoburęcznegoorazzachowaniemi
organizacjąpracyoperatora,moŜnawyznaczyćprawdopodobieństwowystąpieniazdarzeniazagraŜającego,czyli
oszacowaćryzykozmiaŜdŜeniadłoni.
Pozytywnedrzewa,tzw.drzewazdarzeń,sąbudowanewodwrotnymkierunkuodszczegółudoogółu.Rozwijanesą
sekwencjeprawdopodobnychzdarzeńwywołanychzdarzeniemelementarnym,np.uszkodzeniemcewkizaworu
rozdzielającego,sterującegopracąukładusprzęgłowohamulcowegoprasy.Metodyilościowe,(nie)zawodnościowe,
szacowaniaryzykamającorazwiększeznaczenieprzyprojektowaniumaszyniprocesów,kiedynietylechodzio
uzyskaniebezwzględnychwartościryzyka,abardziejowykorzystaniestrukturniezawodnościowychmaszyndo
minimalizowaniaryzykapoprzezmodelowanieelementówtychstruktur.Wtzw.triadziezapewnieniabezpieczeństwa
maszynpowinnybyćwykorzystywanenasamejgórzehierarchii,tzn.naetapieichprojektowania.
Szacowaniejakościowe
Podstawowymcelemprowadzeniasystemowejocenyryzykajestoptymalnydobórśrodkówbezpieczeństwa,zarówno
przezproducentów,jakiuŜytkownikówpras.Metodyilościoweokazująsiętumałoprzydatne.Praktyczniejszesą
metodyjakościowealbomieszane(np.tzw.kalkulatorryzyka,grafyryzyka),wktórychpewnymelementomryzyka
nadajesięwartości,innymznaczeniaiwedługokreślonegokluczasięjekojarzy.Doocenyryzykastwarzanego
przezmaszyny,azwłaszczaprasy,wartopoznaćistosowaćgrafyryzyka.Sątometodybardzoproste,przyjazne,z
którychwynikiszacowaniamoŜnadośćłatwotransponowaćnadobórurządzeńochronnychodpowiednichklas.Na
rys.3przedstawionografryzykaopracowanywCentralnymInstytucieOchronyPracyspecjalniedoszacowania
ryzykastwarzanegoprzezprasy.
Przyjętonastępującekryteriadlaposzczególnychelementówryzyka:
ScięŜkośćurazu
S1urazlekki,poktórymposzkodowanyodzyskujekondycjęsprzedwypadku;
S2urazcięŜkipowodującytrwałekalectwo;
S3rozległe,cięŜkieurazywieluosób,śmierć;
OprawdopodobieństwowystąpieniazdarzeniazagraŜającego
O1bardzoniskieprawdopodobieństwowystąpieniazdarzeniawypadkowego,nieczęściejniŜ1razna20lat;
O2niskieprawdopodobieństwowystąpieniazdarzeniawypadkowegotj.1razna1020lat;
O3wysokieprawdopodobieństwowystąpieniazdarzeniawypadkowegotj.częściejniŜ1razna10lat.
Eekspozycja
E1ekspozycjarzadka,nieczęściejniŜ1raznazmianę;
E2ekspozycjaczęsta,częściejniŜ1raznazmianę;
AmoŜliwośćuniknięciaurazu
A1istniejemoŜliwośćtechnicznalubludzkauniknięciazdarzenia;
A2niemamoŜliwościuniknięciazdarzenia.
Kryteriatesą,rzeczjasna,tylkopewnąpropozycjąwynikającąjednakzestudiównadpodejściemdotegoproblemu
winnychośrodkachnaukowychwEuropieorazzanalizstatystycznychwypadków,jakiemiałymiejscenatłoczniach
wPolscewlatach19941997.Dolepszegoijednoznacznegoichzrozumieniakoniecznyjestkomentarz.
CięŜkośćurazu,wodniesieniudomaszyngeneralnie,mieścisięzazwyczajwdwóchkategoriach:S1iS2.Corocznie
przyobsłudzeprasmająjednakmiejscewPolscewypadkiśmiertelne.PonadtoduŜeprasy,np.karoseryjne,często
wymagająwieloosobowejobsługizarównopodczasnormalnegouŜytkowania,jakteŜpodczaskonserwacjiinapraw,
costwarzamoŜliwościdoznaniaurazuprzezwieleosób.DlategografryzykadlaprasmieścisiętakŜewkategoriiS3.
PrawdopodobieństwowystąpieniazdarzeniazagraŜającegonaprasiezręcznąobsługą,wynosiwPolscewciąguroku
ok.1/6(268wypadkówwlatach199395na557prasachbadaniaCIOP).Wskaźnikten,wedługprzyjętych
kategorii,plasujeprasynabardzowysokimpoziomieprawdopodobieństwaurazuO3.PrzytymmoŜna
skonstatowaćpewnąprawidłowość.OtóŜprzyśredniejczęstościwystępowaniawypadkunaprasach1/6(1razna6
lat)zachodzirelacjawprostpomiędzytączęstościąatrwałościąelementówstosowanychwukładachsterowania
pras.Mianowiciewciągurokuwykonujesięprzeciętnienaprasie0,5do1mlnoperacji(przesterowańsuwaka).
Zatemwciągu6latwykonujesięod3do6mlncykli,cojestzbieŜneztrwałościąwiększoścideklarowanychprzez
producentówelementówsterowania.
Ekspozycjadwustanowanieoddaje,byćmoŜe,bogactwaprzypadkówpraktykiwarsztatowejorazrelacjipomiędzy
częstotliwościądostępuiczasemprzebywaniawstrefachniebezpiecznych.Wodniesieniudoprastakipodziałjest
uzasadniony,Ŝepodczasnormalnejręcznejobsługi,ekspozycjaoperatorajestwistocieciągłaE2.Ekspozycja(E1)
występujeprzyobsłudzeprastylkopodczaskonserwacjiinaprawyorazniezawszepodczaswymianynarzędzi.
3 z 7
2008-10-2 10:31
ryzyko obsþugi pras
http://wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/2000_03...
MoŜliwośćuniknięciazdarzeniazagraŜającegoprzydysfunkcjisystemuzatrzymywaniasuwakapodczasnormalnej
obsługiprasjestwłaściwieŜadna(A2)zuwaginanagłośćtychzdarzeń.KategoriaA1odnosisiędozagroŜeń
generowanychpodczasnp.pracnawysokościwtrakciekonserwacjiprasy,domoŜliwościludzkichitechnicznych
przywymianienarzędzia,dozapewnieniaodpowiedniejaranŜacjiotoczeniawokółprasypoto,abyzminimalizować
moŜliwośćpotknięć,poślizgnięć,upadkówitp.
Szacowanieryzykawgłównychstrefachniebezpiecznychprasy
Wędrówkapogałęziachgrafuryzyka(rys.3)rozpoczynasięodokreśleniastrefniebezpiecznychorazsytuacjii
zdarzeńzagraŜających,jakiemogąwystąpićwrozpatrywanychfazachuŜytkowaniaprasy.Wceluzilustrowania
metodygrafuzostanieprzedstawionaanalizaszacowaniadlamechanicznejprasymimośrodowejzjednoosobową,
ręcznąobsługą.
Rys.3.Grafszacowaniaryzykaprzyobsłudzepras
Narys.4przedstawionogłównestrefyniebezpiecznetakiejprasy,wktórychmusząwykonywaćzadaniaoperatorzy,
ustawiaczeikonserwatorzy.
4 z 7
2008-10-2 10:31
ryzyko obsþugi pras
http://wypadek.pl/body/bibl/czasopisma/bezp_pracy/artykuly/2000_03...
Rys.4.Prasamechaniczna:astrefanarzędziowa,bstrefyoddziaływaniaelementównapęduisterowania,cstrefa
obsługiprasy,dstrefapracnawysokości
ZuprzednioprzeprowadzonejidentyfikacjizagroŜeńwynika,Ŝewprzestrzeninarzędziowejprasynastępujesilna
koncentracjazagroŜeńmechanicznych,przezco95%wypadkówmamiejscewłaśnietam(w85%tourazyrąk).W
strefienarzędziowejelementyryzykaprzybierająwartościekstremalne.TamwkaŜdymcyklupojawiasięmoŜliwość
pochwyceniarąklubinnychczęściciaławzamykającejsięprzestrzeninarzędzi,oddziaływaniapoduszkiciągoweji
wyrzutnika,wyrzucanychczęścimateriałulubnarzędzia,anaweturazówpowodowanychnieodpowiedniądynamiką
osłonruchomych.Dlastrefynarzędziowejaosobnoprzeprowadzonoanalizędlanormalne,cyklicznej,ręcznej
obsługi(a1)orazdlawymianynarzędzie(a2).Strefybmająpodobnydosiebiecharakteroddziaływań.Sązwiązane
zrutynowymiregulacjamikrzyweksterujących,nastawianiemmimośrodu(skokusuwaka),wymianąpasków
klinowychnapędu,smarowaniem,przeglądamiitp.Strefactostanowiskoobsługioperatoraistrefaroboczawokół
prasy.Szacowanieryzykaprzeprowadzonodladwóchsytuacjic1oznaczaprzebywaniewmiejscuobsługizracji
normalnychczynnościobsługowych,tj.podawaniamateriału,sterowaniaiodbieraniawytłoczki.Natomiastc2
oznaczaporuszaniesięwokółprasyzrozmaitychprzyczyn,jakpobieraniemateriału,magazynowaniewyrobów,
czyszczeniestanowiskapracy,dokonywanieczynnościkontrolnych.Strefadtoprzestrzeńroboczanawysokości,
gdzieokresowodokonywanesąprzeglądy,konserwacje,naprawyiremonty.Wtabelizestawionowynikianalizy
oszacowaniaryzykadlatychstref.
Oszacowanieklasryzyka(KR)głównychstrefobsługiprasymimośrodowej
Strefa
Czynnościobsługi,
czynnikiniebezpieczne,
zdarzeniazagraŜające,
urazy
S O E A KR
a1
Ręcznepodawaniemateriałulubodbieraniewytłoczki
ruchnarzędzi,suwaka,poduszkiciągowej,wyrzutników,
przedmiotów,osłon
pochwycenie,uderzenie,wplątanie,kontakt
zmiaŜdŜenie,złamanie,obcięcie,skaleczenie,otarcie
S2 O3 E2 A2 5
a
UstawianieiwymiananarzędziorazwyposaŜenia
ruchnarzędzi,suwaka,poduszkiciągowej,wyrzutników,
przedmiotów,osłon
pochwycenie,uderzenie,wplątanie,kontakt
zmiaŜdŜenie,złamanie,obcięcie,skaleczenie,otarcie
a2
S2 O2 E1 A2 2
5 z 7
2008-10-2 10:31
Plik z chomika:
stecza
Inne pliki z tego folderu:
analiza ryzyka dla administracji.pdf
(71 KB)
analiza ryzyka dla bibliotekarza.pdf
(76 KB)
analiza ryzyka dla elektronika.pdf
(70 KB)
analiza ryzyka dla kierowników.pdf
(72 KB)
analiza ryzyka dla zaopatrzeniowca.pdf
(81 KB)
Inne foldery tego chomika:
Metody i techniki
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin