WARUNKI ZEWNĘTRZNE DZIAŁAŃ DYDAKTYCZNYCH.pdf

(291 KB) Pobierz
WARUNKI ZEWNĘTRZNE DZIAŁAŃ DYDAKTYCZNYCH
1. Formy organizacyjne kształcenia determinujące organizacyjną stronę pracy dydaktycznej,
wskazują, jak organizować tę pracę stosownie do tego, kto, gdzie, kiedy
i w jakim celu ma być przedmiotem kształcenia.
Kryteria podziału organizacyjnych form nauczania:
a) ze względu na liczbę uczniów :
- nauczanie jednostkowe (bezpośrednie - indywidualne toki nauczania, korepetycje oraz pośrednie -
praca z książką);
- nauczanie zbiorowe - system klasowo-lekcyjny;
b) ze względu na miejsce uczenia się :
- szkolne (nauka w klasie podczas lekcji, praca w laboratorium, warsztacie szkolnym, świetlicy);
- pozaszkolne (praca domowa, wycieczka);
c) ze względu na czas trwania zajęć :
- zajęcia lekcyjne (odbywają się na lekcjach);
- zajęcia pozalekcyjne (w czasie nie objętym lekcjami).
(Cz. Kupisiewicz)
2. Pojęcia: ład, dyscyplina, kierowanie klasą.
ŁAD – fragment kierowniczy roli nauczyciela. Utrzymanie ładu to zespół czynników umożliwiających
uczenie się i dobre zachowanie.
Trzy główne kierunki ładu klasowego:
- przedmiotem zainteresowania jest uczeń,
- bądź też ekologia klasy, procesy grupowe,
- także efektywne nauczanie.
DYSCYPLINA – kwestie dyscypliny widzi się głównie jako problem złego zachowania w klasie, więc
istotne są strategie eliminowania zakłócających zachowań. Zgodnie z tym ujęciem dotyczy nie karania
uczniów za złe zachowanie, ale raczej wprowadzenia atmosfery sprzyjającej uczeniu się i pomaganiu
uczniom w rozwijaniu wewnętrznej kontroli nad własnym zachowaniem.
KIEROWANIE KLASĄ – to koordynowanie działania wszystkich elementów środowiska uczenia się
uczniów, programu, czasu, przestrzeni, środków i celów oraz reguł i procedur postępowania.
3. Definicja klasy szkolnej .
„Zbiór uczniów, zwykle rówieśników, uczących się we wspólnej izbie lekcyjnej według tego samego
programu i reprezentujących ten sam poziom zaawansowania w karierze szkolnej.” ( Słownik
pedagogiczny , W. Okoń):
„Klasa jest zespołem składającym się z uczniów wzajemnie na siebie oddziaływujących, którzy
różnią się zajmowanymi w nim pozycjami i rolami oraz mają wspólny system wartości i norm
regulujących ich zachowanie w istotnych dla klasy sprawach (M. Łobocki, Wychowanie w klasie
szkolnej. Z zagadnień dydaktyki grupowej, Warszawa 1974, WSiP s. 15).
1
4. Lekcja, jej struktura i typy.
a) pojęcie lekcji:
wg Okonia w systemie klasowo-lekcyjnym lekcja jest dominującą formą pracy nauczyciela
z uczniami: „Istotę lekcji stanowi proces nauczania - uczenia się jako ograniczona w czasie
i uporządkowana całość kolejnych czynności nauczycieli i uczniów, ukierunkowanych na
osiągnięcie celów”;
wg Kupisiewicza : „głównym elementem klasowo - lekcyjnego systemu pracy dydaktycznej jest
lekcja. Jako podstawowa jednostka zinstytucjonalizowanej formy organizacji procesu nauczania -
uczenia się, określa ona nie tylko czas pracy nad tematami, na które podzielony jest materiał
programowy, lecz wpływa również na tok kształcenia, tzn. na rozkład w czasie poszczególnych
działów programu oraz związanych z nimi zadań dydaktycznych”;
wg Półturzyckiego to „swoisty akt nauczania i uczenia się, który stanowi jedność całą
i zamkniętą, celowo i porządnie zbudowaną, uwieńczoną określonym i pożądanym wynikiem
kształcąco-wychowawczym”.
b) strukturę lekcji opiera się na formie planu i wyróżnia trzy rodzaje czynności (Cz. Kupisiewicz):
czynności przygotowawcze (sprawdzanie pracy domowej lub kontrola i ocena wyników
niektórych uczniów);
czynności podstawowe (ich rodzaj jest zdeterminowany przez dominującą funkcję dydaktyczną
lekcji);
czynności końcowe (czyli utrwalenie nowego materiału, zadanie pracy domowej).
c) typy lekcji w zależności od funkcji dydaktycznych (Cz. Kupisiewicz):
służące zaznajamianiu uczniów z nowym materiałem;
powtórzeniowo-systematyzujące;
poświęcone kontroli i ocenie wyników nauczania.
d) typy lekcji ze względu na rodzaj aktywności uczniów (W. Okoń):
typu podającego;
typu problemowego;
typu waloryzującego;
typu praktycznego.
5. Przygotowanie nauczyciela do lekcji.
przygotowanie rzeczowe nauczyciela do lekcji:
- przestudiowanie odpowiedniej literatury potrzebnej do prowadzenia lekcji;
- zapoznanie się z podręcznikiem;
- sięgnięcie do innej literatury w celu pogłębienia wiedzy.
przygotowanie metodyczne nauczyciela do lekcji:
- jest to szczegółowe opanowanie treści lekcji, jej przebiegu
(dobre sformułowanie tematu lekcji, zadań lekcji, celów i metod), napisanie planu lekcji i konspektu).
2
6. W teorii organizacji i zarządzania wyróżnia się trzy główne style kierowania , które mogą
mieć swoje odzwierciedlenie w procesie kontrolowania i oceniania procesu dydaktyczno-
wychowawczego (Kwiatkowski 1970, Janowski 1974):
styl autorytarny (autokratyczny, dyrektywny), polegający na wymaganiu podporządkowania się
kierownikowi (nauczycielowi), bez odwoływania się do opinii podwładnych;
styl demokratyczny (integratywny, partycypacyjny), polegający na integrowaniu podwładnych
(uczniów) wokół zadań, które stają się ich osobistymi celami;
styl liberalny , pozostawiający podwładnym (uczniom) maksymalną swobodę i będący w istocie
wyrzeczeniem się kierowania.
7. Organizacja pracy uczniów na lekcji.
Praca jednostkowa:
uczeń realizuje określone zadania indywidualnie, korzystając bezpośrednio lub pośrednio z
pomocy nauczyciela;
przykładem bezpośrednich są korepetycje;
zaletą bezpośredniego nauczania jednostkowego jest to, że umożliwia pełną indywidualizację
treści i tempa uczenia się, to pozwala na stałą i bardzo dokładną kontrolę przebiegu, jak
i wyników pracy ucznia;
wadą jest jej nieopłacalność z ekonomicznego punktu widzenia oraz brak możliwości
współdziałania ucznia z rówieśnikami.
Praca zbiorowa:
z uczniów o tym samym lub zbliżonym wieku tworzy się odrębne klasy;
każda klasa pracuje zgodnie z planem nauczania (przedmioty i ich wymiar godzinowy,
tygodniowy plan zajęć);
podstawową jednostkę zajęć dydaktyczno-wychowawczych stanowi lekcja;
każda lekcja poświęcona jest jednemu przedmiotowi nauczania (z wyjątkiem klas niższych);
pracą uczniów kieruje nauczyciel, ocenia postępy w nauce, decyduje o promocji do następnej
klasy;
zaleta: przejrzysta struktura organizacyjna;
wada: narzucony program nauczania, brak warunków sprzyjających indywidualizacji pracy.
Praca grupowa:
uczniów dzieli się na niewielkie grupy (3-6 osób), grupy pracują nad rozwiązywaniem
określonych zadań;
skład grupy jest stały (w skład grupy powinni wejść uczniowie dobrzy, jak i słabi);
pracą grupy kieruje przewodniczący;
wszystkie grupy pracują pod kierunkiem nauczyciela nad rozwiązywaniem tych samych zadań lub
odrębnych;
podstawową metodą pracy grupowej jest dyskusja na wspólnie rozwiązywanymi zagadnieniami
(zdolniejsi pomagają słabszym);
pracę grupową poprzedza zazwyczaj dyskusja lub pogadanka z całą klasą.
8. Praca domowa .
Praca domowa „jako uzupełnienie i ciąg dalszy pracy lekcyjnej umożliwia pogłębienie
i utrwalenie wiedzy ucznia, a przede wszystkim wdrożenie go do samodzielności w myśleniu
i posługiwaniu się wiedzą, w realizowaniu samodzielnych zadań twórczych. zmuszając uczniów
3
do samodzielnego podejmowania codziennych obowiązków, kształtuje ich wolę i charakter,
rozwija systematyczność i dokładność, inicjatywę, pomysłowość, wzmacnia wiarę we własne siły,
kształtuje pozytywny stosunek do pracy .” (W. Okoń)
„Pracę domową traktuje się ją jako integralną część prowadzonego przez szkołę procesu
dydaktycznego. W związku z tym musi ona spełniać określone funkcje, ściśle powiązane
z funkcjami realizowanymi przez poszczególne lekcje.
Funkcje nauki domowej są następujące:
- opanowanie, w drodze samodzielnej pracy, określonych wiadomości stanowiących podstawę do
opracowania w szkole nowych zagadnień,
- utrwalenie materiału opracowanego na lekcji,
- zebranie pomocy szkolnych,
- ukształtowanie u uczniów określonych umiejętności i nawyków przez samodzielne ćwiczenia,
- rozwijanie samodzielności myślenia i działania przez wykonanie zindywidualizowanych zadań
teoretycznych i praktycznych w zakresie wykraczającym poza materiał programowy danego
przedmiotu, ale przystosowanym do możliwości poszczególnych uczniów.
Przeciążenie uczniów nadmierną ilością prac domowych, zlecanie im do wykonania zadań
przekraczających ich możliwości i niedostateczne przygotowanie do samodzielnej pracy w domu to
czynniki, które utrudniają im tę pracę, zniechęcają do nauki, obniżając efekty dydaktyczno-
wychowawcze działalności szkoły.”
(Cz. Kupisiewicz)
9. Wycieczka szkolna.
„Wycieczka stanowi integralny składnik procesu nauczania - uczenia się. W szczególności służy ona
realizacji tych zadań dydaktycznych, których w trakcie lekcji nie można wykonać w sposób
skuteczny, zrozumiały dla uczniów, poglądowy. Dobrze przygotowana i prowadzona wycieczka
sprzyja nie tylko osiągnięciu określonych celów dydaktycznych, lecz również wychowawczych...”.
(Cz. Kupisiewicz)
„Wycieczka musi mieć określony cel i plan. Nauczyciel musi wcześniej zaznajomić się z miejscem
wycieczki i zebrać potrzebne informacje, aby ustalić jej przebieg, zadania dla uczniów, pytania. Przed
wycieczką uczniowie powinni dokładnie zapoznać się z celem wycieczki, planem oraz zadaniami
związanymi z przygotowaniem się do wycieczki, jej przebiegiem i wykorzystaniem materiału
z wycieczki. Nie tylko mają oglądać, ale również muszą wiedzieć „na co” i „po co” mają patrzeć. (…)
Podstawową metodą stosowaną na wycieczce jest obserwacja kierowana lub metoda wywiadu.
W czasie wycieczki uczniowie realizują wyznaczone zadania (praca indywidualna, grupowa,
zbiorowa). Wycieczka spełni swój cel, gdy jej wyniki zostaną omówione i usystematyzowane.”
(F. Bereźnicki)
4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin