KAZIMIERZ WIELKI I JEGO DOKONANIA
· KAZIMIERZ WIELKI
Założył pierwszy w Polsce uniwersytet. Wraz ze swoimi doradcami budował Polskę.
1310 – 1370, ostatni z dynastii Piastów, król polski od 1333, syn Władysława I Łokietka; 1343 odzyskał od Krzyżaków Kujawy i ziemię dobrzyńską, 1340-49 opanował większość Rusi Halicko – Wołyńskiej.
POLSKA KAZIMIERZA WIELKIEGO
· Po śmierci Władysława Łokietka królem został jego syn Kazimierz. Sytuacja nowego władcy nie była łatwa. Nie podporządkowało mu się Mazowsze. Nad Kujawami, Pomorzem Gdańskim i ziemią Dobrzyńską panowali Krzyżacy. Śląsk był lennem czeskim. Król Czech zgłaszał pretensje do tronu polskiego i porozumiewał się przeciwko Polsce z Krzyżakami. Były to poważne zagrożenia dla niedawno zjednoczonego, słabego jeszcze państwa.
PRÓBY ROZWIĄZANIA PROBLEMU KRZYŻACKIEGO
· Kazimierz rozwiązywał większość problemów drogą dyplomatyczną. Przedłużył zawarty przez jego ojca rozejm z Krzyżakami. Równocześnie podjął starania o odzyskanie Pomorza Gdańskiego. Rozjemcami w sporze mieli być władcy Węgier i Czech. Z Węgrami łączyły go przyjazne stosunki. Chcąc zapewnić sobie niezależność króla Czech, Kazimierz wykupił za dużą sumę pieniędzy jego praca do tronu polskiego. Mimo to werdykt obu monarchów nie był dla Polski korzystny. Zdecydowali oni bowiem, że Krzyżacy powinni zwrócić Polsce Kujawy i ziemię dobrzyńską, mogli jednak zatrzymać Pomorze. Kazimierz nie uznał takiego rozstrzygnięcia i zwrócił się do papieża z prośbą, by przyznał tę dzielnicę Polsce. W 1339 r. w Warszawie odbył się sąd papieski nad Krzyżakami. Oskarżonym był sam wielki mistrz krzyżacki. Po przesłuchaniu ponad stu świadków sędziowie wydali wyrok przyznający wszystkie sporne terytoria Polsce. Niestety, papież tego wyroku nie zatwierdził, a polski król nie miał wystarczających sił, by postanowienia sądu wyegzekwować. Zakon był już w tym czasie zbyt potężny. Dlatego też zdecydowano się na bezpośrednie układy. W ich efekcie podpisano w Kaliszu w 1343 r. pokój wieczysty. Polska odzyskała Kujawy i ziemię dobrzyńską, natomiast Pomorze Gdańskie, jako „wieczysta jałmużna”, pozostało w rękach Krzyżaków. Kazimierz zachował jednak tytuł „pana i dziedzica” Pomorza. Między obydwoma państwami na wiele lat zapanował pokój. Król wykorzystał ten czas, aby wzmocnić państwo wewnętrznie.
· Za panowania Kazimierza Wielkiego Polska wróciła do grona państw liczących w Europie. Król dobierał prawnych, mądrych doradców. Wspólnie budowali silną Polskę.
POLITYKA WEWNĘTRZNA KAZIMIERZA WIELKIEGO
· Król Kazimierz obejmował władzę w kraju zniszczonym ciągłymi wojnami. Spokój na granicach pozwolił podjął na ogromną skalę akcję kolonizacyjną. Zakładano nowe wsie, doskonalono metody uprawy. Chłopi chętnie angażowali się w ten proces. Zachęcało ich do tego początkowe zwolnienie z obowiązku płacenia danin (wolnizna), wprowadzenie czynszu pieniężnego zamiast daniny naturalnej oraz poprawa ich sytuacji prawnej. Wzrastała ich zamożność. Płacąc podatki, zwiększali także dochody władców.
· Król Kazimierz popierał zakładanie miast, wzmacniał także ich obronność. Ponad 30 miast otoczono murami obronnymi. Do ich budowy używano cegły. Systematycznie rozszerzały się uprawnienia władz miejskich. Miasta otrzymywały liczne przywileje, w tym przymus drożny (zobowiązywał on kupców do poruszania się określonymi drogami, nie pozwalał więc omijać miast) i prawo składu (obowiązek wystawienia przez kupca towarów na sprzedaż w mieście przez które przejeżdżał).
- 2 -
cysia27