Rehabilitacja_kardiologiczna.pdf

klinika

Część V

REHABILITACJA KARDIOLOGICZNA

Ewa Dziduszko-Fedorko, Maria Zawadzka-Byœko

Rehabilitacja po zabiegach

rewaskularyzacji

tętnic wieńcowych

Osoby po zabiegach rewaskularyzacji miêœnia sercowego stanowi¹ grupê pacjentów

z chorob¹ niedokrwienn¹ serca szczególnej troski, z uwagi na stopieñ zaawansowania

zmian mia¿d¿ycowych w têtnicach wieñcowych i du¿e ryzyko ponownej interwencji

w ich obrêbie. Dlatego rehabilitacja kardiologiczna odgrywa szczególn¹ rolê w tej gru-

pie chorych. Jej korzystne efekty s¹ z³o¿one i w rezultacie prowadz¹ do poprawy tole-

rancji wysi³ku, jakoœci ¿ycia, ponadto korzystnie modyfikuj¹ metaboliczne czynniki ry-

zyka mia¿d¿ycy, parametry zatorowo-zakrzepowe, aktywnoœæ uk³adu autonomiczne-

go, a tak¿e wp³ywaj¹ na prozdrowotny tryb ¿ycia.

Rehabilitacja kardiologiczna jest dzia³aniem z³o-

¿onym, które oprócz treningu fizycznego zawiera za-

lecenia dotycz¹ce w³aœciwej diety i prozdrowotnego

stylu ¿ycia. Wa¿nym elementem rehabilitacji kardio-

logicznej jest psychoterapia, gdy¿ problem dotyczy

ludzi chorych, poddanych niejednokrotnie inwazyj-

nej procedurze ratuj¹cej ¿ycie, czêsto zaskoczonych

przez wyst¹pienie choroby, która zmienia ich byt

i powoduje koniecznoœæ dostosowania siê do nowej

sytuacji. Pacjenci po przebytych zabiegach operacyj-

nej rewaskularyzacji miêœnia sercowego i angiopla-

styki têtnic wieñcowych (PTCA) stanowi¹ grupê

chorych szczególnej troski. Sk³ada siê na to kilka

istotnych elementów. Operacje pomostowania aortal-

no-wieñcowego (CABG) dotycz¹ osób z du¿ym

stopniem zaawansowania zmian mia¿d¿ycowych

w têtnicach wieñcowych (choroba wielonaczyniowa),

czêsto z uszkodzeniem funkcji lewej komory (LK)

wynikaj¹cym z przewlek³ego niedokrwienia miêœnia

sercowego i/lub przebytego epizodu martwicy. Je¿e-

li progresja procesu mia¿d¿ycowego doprowadzi³a

do koniecznoœci kwalifikacji do CABG, to najpew-

niej czynniki ryzyka ateromatozy nadal nie zosta³y

skutecznie zmodyfikowane. Kolejny rewaskularyza-

cyjny zabieg operacyjny u osób po przebytym CABG

jest obarczony du¿ym ryzykiem powik³añ, dlatego

dzia³ania w zakresie szeroko pojêtej prewencji wtór-

nej musz¹ byæ szczególnie skuteczne w tej grupie

chorych. W dobie rozwoju wspó³czesnej kardiologii,

technik kardiochirurgicznych, coraz powszechniej-

szego dostêpu do nowoczesnej diagnostyki kardio-

logicznej i leczenia kardiochirurgicznego – oraz po-

wiêkszaj¹cej siê populacji osób z chorob¹ niedo-

krwienn¹ serca (ChNS) – roœnie liczba pacjentów

118 przewodnik lekarza

klinika

poddawanych zabiegom CABG i PTCA. W tej gru-

pie chorych równie wa¿na, jak optymalne leczenie

farmakologiczne ChNS, jest zmiana stylu ¿ycia,

szczególnie takich jego elementów, jak modyfikacja

diety, zaprzestanie palenia papierosów i zwiêkszenie

aktywnoœci fizycznej. Ma to szczególne znaczenie

z uwagi na konieczny udzia³ w³asny pacjenta, a wiêc

rezygnacjê z dotychczasowych nawyków i potrzebê

niew¹tpliwych wyrzeczeñ (zw³aszcza dotycz¹cych

diety i na³ogu tytoniowego). Jednak prozdrowotna

zmiana stylu ¿ycia czêsto nie jest realizowana. £a-

twiej jest za¿ywaæ leki zalecane przez lekarza. Dla-

tego rehabilitacja kardiologiczna ma do spe³nienia

wa¿ne zadanie: pacjent musi zrozumieæ, ¿e wymie-

nione elementy zmiany stylu ¿ycia s¹ czêœci¹ terapii

sercowo-naczyniowej i wi¹¿¹ siê z wymiernymi ko-

rzyœciami zdrowotnymi.

Cel rehabilitacji kardiologicznej chorych po prze-

bytym CABG i PTCA zale¿y od okresu, jaki up³y-

n¹³ od zabiegu. Przebieg rehabilitacji, jakiej powin-

ni byæ poddani chorzy po operacji CABG jest po-

dzielony na III etapy. Etap I, tj. wczesny, obejmuje

okres szpitalny i wg Kazimierskiej i wsp. powinien

rozpocz¹æ siê od 1 do 3 dób przed operacj¹ i w prze-

biegu niepowik³anym trwaæ ok. 2 tyg. [1]. W trak-

cie 2–4 tyg. od zabiegu, pacjenci powinni byæ podda-

ni rehabilitacji II etapu, obejmuj¹cej optymalnie 4–6

tyg. [2]. Poniewa¿ chorzy po zabiegach rewaskulary-

zacyjnych miêœnia sercowego, zarówno CABG, jak

i PTCA winni traktowaæ systematyczn¹ aktywnoœæ

fizyczn¹ jako niezbêdny element profilaktyki i lecze-

nia choroby, III etap rehabilitacji kardiologicznej

musi staæ siê czêœci¹ stylu ¿ycia chorego i trwaæ do

koñca ¿ycia. Zró¿nicowany okres wdra¿ania od mo-

mentu zabiegu I, II i III etapu rehabilitacji, okreœla

jej szczegó³owe zadania. Celem rehabilitacji we wcze-

snym okresie oko³ooperacyjnym jest:

1. uruchomienie mechanizmów prawid³owej wenty-

lacji, zaburzonej przez zabieg operacyjny i utrud-

nienie oraz ograniczenie ruchów oddechowych,

kaszlu i odkrztuszania, zwi¹zane z bolesnoœci¹

pow³ok klatki piersiowej w wyniku obecnoœci ra-

ny operacyjnej;

2. zabezpieczenie chorego przed skutkami unieru-

chomienia;

3. zmniejszenie napiêcia t³oczni brzusznej w trakcie

wysi³ków izometrycznych i zmian pozycji z le¿¹-

cej na siedz¹c¹ i odwrotnie;

4. jak najwczeœniejsze uruchomienie chorego i przy-

gotowanie do podstawowej samoobs³ugi;

5. maksymalne ograniczenie spadku wydolnoœci fi-

zycznej w okresie oko³ooperacyjnym;

6. prewencja powik³añ zakrzepowo-zatorowych.

Kazimierska i wsp. wykazali, ¿e w pierwszych do-

bach po CABG ulegaj¹ pogorszeniu parametry wy-

dolnoœci oddechowej p³uc. U 70 mê¿czyzn w 7. dobie

po CABG oceniono 5 podstawowych parametrów spi-

rometrycznych: pojemnoœæ ¿yciow¹ p³uc – VC, jedno-

sekundow¹ objêtoœæ natê¿onego wydechu – FEV1,

szczytowy przep³yw wydechowy – PEF, natê¿on¹ wde-

chow¹ i wydechow¹ pojemnoœæ ¿yciow¹ p³uc – FVC IN ,

FVC EX . Stwierdzono, ¿e w 7. dobie po CABG docho-

dzi do istotnego obni¿enia wymienionych parametrów

o ok. 20 proc. wartoœci uzyskanych przed zabiegiem

[1]. Autorzy uwa¿aj¹, ¿e u chorych kwalifikowanych

do operacji CABG nale¿y rozpocz¹æ rehabilitacjê ju¿

od 1 do 3 dób przed zabiegiem. Jej celem jest uspraw-

nienie czynnoœci wentylacyjnych. Chorego nale¿y na-

uczyæ efektywnego oddychania i skutecznego kaszlu.

Æwiczenia oddechowe, wdra¿ane przed zabiegiem, po-

winny obejmowaæ naukê oddychania wszystkimi tora-

mi oddechowymi: dolno- i górno¿ebrowym, przepo-

nowym oraz wybiórczo lew¹ i praw¹ po³ow¹ klatki

piersiowej. Opanowanie umiejêtnoœci skutecznego

kaszlu i odkrztuszania, tzn. na przed³u¿onym wyde-

chu lub te¿ za pomoc¹ wydechu przerywanego, u³a-

twia choremu ewakuacjê zalegaj¹cej wydzieliny. Reha-

bilitacja pooperacyjna powinna byæ rozpoczynana jak

najwczeœniej po zabiegu, tzn. ju¿ po rozintubowaniu

chorego. Oddychanie opanowanymi – ww. torami –

powinno byæ skojarzone z ruchami koñczyn górnych.

Anga¿uje to przeponê, miêœnie brzucha i inne dodat-

kowe miêœnie oddechowe [1]. Oprócz tego wa¿ne dla

chorego jest zapewnienie prawid³owego wydechu

(dmuchanie do rurki umieszczonej w butelce z p³y-

nem) i oklepywanie pleców przynajmniej 2 razy w ci¹-

gu doby – rano i wieczorem. Utrzymanie dro¿noœci

drzewa oskrzelowego ³¹cznie z optymaln¹ – na danym

etapie po zabiegu – wentylacj¹ p³uc, zapobiega powsta-

waniu obszarów niedodmy i ognisk zapalnych p³uc,

poprawia wydolnoœæ oddechow¹ i zabezpiecza przed

jej niewydolnoœci¹. Istotna korzyœæ tego postêpowania

wynika równie¿ z faktu, i¿ usprawnienie czynnoœci

wentylacyjnych prowadzi do szybszego ustêpowania

reakcji wysiêkowych w obrêbie jam op³ucnowych [1].

Dzia³ania poprawiaj¹ce czynnoœci oddechowe u cho-

rych po CABG pozwalaj¹ ograniczyæ stopieñ pogor-

szenia parametrów wentylacyjnych, jednak¿e podkre-

œliæ trzeba, ¿e uzyskanie równowagi oddechowej wy-

maga czasu d³u¿szego ni¿ 3 mies. i optymalne jest

kontynuowanie æwiczeñ oddechowych do 6 mies. po

operacji. Kolejnym, niezwykle wa¿nym zadaniem

wczesnej rehabilitacji kardiologicznej po CABG, jest

zabezpieczenie chorego przed skutkami unierucho-

mienia, wymienionymi w tab. 1. Pamiêtaæ nale¿y, ¿e

ruchy bierne i czynne pacjentów po CABG s¹ ograni-

przewodnik lekarza 119

klinika

Tab. 1. Ogólnoustrojowe konsekwencje unieruchomienia

Uk³ad kr¹¿enia:

• spadek objêtoœci wyrzutowej i pojemnoœci minutowej serca o ok. 17–20 proc.

• spoczynkowa i wysi³kowa tachykardia

• zmniejszenie objêtoœci naczyniowego ³o¿yska p³ucnego

Uk³ad neurohumoralny:

• zwiêkszona aktywnoœæ uk³adu wspó³czulnego

• wzrost aktywnoœci adrenergicznej

• zwiêkszona aktywnoœæ uk³adu renina-angiotensyna

• wzrost aktywnoœci endoteliny

Uk³ad hemostazy:

• zwiêkszenie lepkoœci krwi

• zmniejszenie aktywnoœci fibrynolitycznej osocza

• zwiêkszone ryzyko powik³añ zakrzepowo-zatorowych

Uk³ad oddechowy:

• zmniejszenie powierzchni wentylacyjnej p³uc

• zmniejszenie zdolnoœci do poch³aniania tlenu o 20–25%

• zwiêkszone ryzyko niedodmy i zapalenia p³uc

Uk³ad miêœniowy i kostny:

• zaniki miêœniowe

• os³abienie si³y miêœni

• odwapnienia koœci

• os³abienie aparatu stawowo-wiêzad³owego

Uk³ad nerwowy:

• zwiêkszone poczucie lêku i zagro¿enia

• nasilona sk³onnoœæ do depresji

Reakcje ogólnoustrojowe:

• zmniejszona objêtoœæ osocza i p³ynów œródkomórkowych

• hipotonia ortostatyczna

• zmniejszone ukrwienie tkanek obwodowych

• obni¿ona tolerancja wysi³ku

czane przez ból, spowodowany obecnoœci¹ ran opera-

cyjnych. Aby zmniejszyæ te dolegliwoœci i nak³oniæ cho-

rego do jak najwczeœniejszych samodzielnych zmian

pozycji cia³a, nale¿y nauczyæ go wykonywania tych

czynnoœci w trakcie ok. 3-sekundowego wydechu przez

otwarte usta, poprzedzonego 3-sekundowym, g³êbo-

kim wdechem przez nos. Tego typu oddychanie pod-

czas zmiany pozycji cia³a z le¿¹cej na siedz¹c¹ i odwrot-

nie, ³agodzi ból pooperacyjny pow³ok klatki piersiowej,

zmniejszaj¹c jednoczeœnie napiêcie t³oczni brzusznej

i obci¹¿enie uk³adu kr¹¿enia. Jak najwczeœniejsze uru-

chomienie chorego ma zasadnicze znaczenie w zapo-

bieganiu powik³aniom zakrzepowo-zatorowym. Reha-

bilitacja szpitalna po zabiegu CABG, poza æwiczenia-

mi oddechowymi, powinna obejmowaæ ruchy czynne

stawów koñczyn górnych i dolnych, æwiczenia uspraw-

niaj¹ce, izometryczne, skojarzone z prawid³owym od-

dychaniem (wdech 3 s przez nos, wydech 3 s przez

otwarte usta) oraz spacery po korytarzu i chodzenie po

schodach. Jest oczywiste, ¿e wczesny szpitalny etap re-

habilitacji po operacji CABG nie spowoduje istotnej

poprawy wydolnoœci fizycznej. Zadaniem tego okresu

rehabilitacji jest maksymalne zahamowanie utraty wy-

dolnoœci ruchowej. Aktywnoœæ ruchowa pacjenta kwa-

lifikowanego do inwazyjnej rewaskularyzacji miêœnia

sercowego jest ju¿ przed zabiegiem mniejsza ni¿ u osób

w porównywalnym wieku, bez objawów zaawansowa-

nej ChNS. Zakres aktywnoœci ruchowej jest ograni-

czony stopniem niewydolnoœci wieñcowej i proces ten

nasila siê w miarê postêpu choroby oraz czasu jej trwa-

nia. Powoduje to pog³êbienie spadku sprawnoœci fizycz-

nej. Podczas gdy I etap rehabilitacji po operacji CABG

ma maksymalnie zahamowaæ zmniejszenie wydolnoœci

fizycznej, zwi¹zane z samym zabiegiem, zasadniczym

celem II etapu rehabilitacji kardiologicznej jest popra-

wa tolerancji wysi³ku.

Tab. 2. Kryteria oceny stanu czynnoœciowego serca

• VO 2max : najwiêksze zu¿ycie tlenu podczas dynamicznego wysi³ku – miara wydolnoœci wysi³kowej

• V t : próg wentylacji beztlenowej (metaboliczny) (ventilatory anaerobic threshold) – graniczna wartoœæ wysi³kowego

poch³aniania tlenu [VO 2 /(ml/kg/min)], powy¿ej której dalszemu wysi³kowi fizycznemu towarzyszy wzrost VCO 2

120 przewodnik lekarza

klinika

Wydolnoœæ wysi³kow¹ organizmu ocenia siê za po-

moc¹ wielu parametrów. Najlepszym nieinwazyjnym

miernikiem wydolnoœci wysi³kowej jest pomiar mak-

symalnego zu¿ycia tlenu (VO 2max ) [3]. Jest to maksy-

malna iloœæ tlenu, któr¹ mo¿e pobraæ z wdychanego

powietrza osoba w czasie wysi³ku, obejmuj¹cego du-

¿¹ czêœæ masy miêœniowej. VO 2max odpowiada iloczy-

nowi maksymalnej pojemnoœci minutowej serca i mak-

symalnej ró¿nicy wysycenia tlenem krwi têtniczej i ¿yl-

nej. Ró¿nica ta roœnie w trakcie wykonywania wysi³ku,

osi¹gaj¹c maksymaln¹ fizjologiczn¹ granicê w momen-

cie najwiêkszego natê¿enia wysi³ku. Wówczas VO 2max

jest zale¿ne od maksymalnej pojemnoœci minutowej

serca. Dlatego ocena VO 2max jest znakomitym, niein-

wazyjnym parametrem, okreœlaj¹cym wydolnoœæ uk³a-

du sercowo-naczyniowego (tab. 2.). U osób z niewy-

dolnoœci¹ serca bezpoœredni pomiar poch³aniania tlenu

(VO 2 ), w trakcie testu wysi³kowego z jednoczesnym

pomiarem gazów oddechowych (test spiroergome-

tryczny), najlepiej odzwierciedla stopieñ dysfunkcji

serca i wtórnie obni¿enia wydolnoœci wysi³kowej.

W praktyce klinicznej, u osób bez objawów zaawan-

sowanej niewydolnoœci serca (III i IV NYHA), po-

bór tlenu najczêœciej okreœla siê jako wielokrotnoœæ za-

potrzebowania w spoczynku. Spoczynkowe pobiera-

nie tlenu na kilogram masy cia³a na min (ml O 2 . kg –1 .

min –1 ) wynosi 3,5 ml i odpowiada równowa¿nikowi

metabolicznemu ( metabolic equivalent – MET). Kolej-

nym wskaŸnikiem obci¹¿enia prac¹ jest próg wentyla-

cji (V t ), okreœlany w piœmiennictwie równie¿ jako próg

beztlenowy lub próg metaboliczny (ryc. 1). Jest to ta-

ka faza wysi³ku fizycznego, kiedy dostarczona energia

przestaje byæ czerpana g³ównie z przemian tlenowych

glukozy i jej Ÿród³em staje siê metabolizm beztlenowy.

Moment ten jest zwi¹zany z nadmiernym wytwarza-

niem dwutlenku wêgla (VCO 2 ), pochodz¹cym z prze-

mian beztlenowych oraz ze zwiêkszonym stê¿eniem

mleczanów w surowicy. Osi¹gniêcie progu wentylacji

oznacza graniczn¹ wartoœæ wysi³kowego poch³aniania

tlenu, powy¿ej której dalszemu wysi³kowi fizycznemu

towarzyszy wzrost VCO 2 (ryc. 2). Od momentu ob-

ci¹¿enia wysi³kiem powy¿ej progu wentylacji, dalsze

jego kontynuowanie wi¹¿e siê z czerpaniem energii

z przemian beztlenowych. U osób zdrowych V t w cza-

sie wysi³ku fizycznego wystêpuje przy wartoœci VO 2 ,

wynosz¹cej ok. 50 proc. VO 2max . W praktyce klinicz-

nej wydolnoœæ wysi³kow¹ mierzy siê oceniaj¹c stopieñ

przystosowania do obci¹¿enia wysi³kiem, okreœlany

czêstotliwoœci¹ skurczów serca i wartoœci¹ ciœnienia

skurczowego krwi. Iloczyn czêstotliwoœci rytmu ser-

ca i skurczowego ciœnienia krwi, okreœlany w piœmien-

nictwie jako iloczyn podwójny lub produkt podwójny,

pozwala oszacowaæ zapotrzebowanie miêœnia sercowe-

go na tlen. Stopieñ zmniejszenia czêstoœci têtna oraz

wartoœci ciœnienia skurczowego w spoczynku i w trak-

cie ka¿dego etapu obci¹¿enia wysi³kiem (submaksy-

malnego, maksymalnego) w odniesieniu do wartoœci

stwierdzanych przed wdro¿eniem rehabilitacji, jest

prostym parametrem wzrostu wydolnoœci fizycznej ba-

danej osoby. Poprawê tolerancji wysi³ku mo¿na tak¿e

oceniæ poœrednio, oznaczaj¹c produkt przemian bez-

tlenowych glukozy, tj. stê¿enie kwasu mlekowego we

krwi w³oœniczkowej oraz parametry równowagi kwaso-

wo-zasadowej: pH krwi i niedobór zasad (BE) 3 min

po zaprzestaniu wysi³ku [4].

V t – wa¿ny predyktor tolerancji wysi³ku

pocz¹tek wysi³kowej produkcji

mleczanów

wskaŸnik pojemnoœci

tlenowej

koreluje z VO 2max

↑

zdolnoœæ do wysi³ku w warunkach

tlenowych =

↓

ryzyko NZK

Rys. 1. Znaczenie progu wentylacji Vt w ocenie tolerancji wysi³ku

przewodnik lekarza 121

klinika

4 000

O 2

CO 2

próg

beztlenowy

szczyt

2 000

przerwanie wysi³ku

z powodu dusznoœci

i zmêczenia

czas trwania próby wysi³kowej [min]

Rys. 2. Oznaczanie progu beztlenowego (wentylacji) w czasie testu spiroergometrycznego

Podstawowym rodzajem treningu fizycznego sto-

sowanym w II etapie rehabilitacji u chorych po inwa-

zyjnej rewaskularyzacji miêœnia sercowego jest trening

wytrzyma³oœciowy. Ten rodzaj treningu anga¿uje du-

¿e grupy miêœni, które wykonuj¹ skurcz izotoniczny

(dynamiczny), tj. taki, który powoduje ruch. Przyk³a-

dem tego typu aktywnoœci fizycznej jest marsz (spa-

cer), marszobieg, jazda na rowerze, p³ywanie, taniec.

Praca miêœni w trakcie skurczu izotonicznego odby-

wa siê przy przewa¿aj¹cym udziale metabolicznych

procesów tlenowych. Wysi³ek izotoniczny prowadzi

przede wszystkim do obci¹¿enia objêtoœciowego LK.

Reakcja ta jest wprost proporcjonalna do masy pracu-

j¹cych miêœni oraz natê¿enia wysi³ku. Na pocz¹tku

wysi³ku wytrzyma³oœciowego roœnie pojemnoœæ minu-

towa serca w wyniku wzrostu objêtoœci wyrzutowej

LK w mechanizmie Franka-Starlinga oraz wskutek

maksymalnego pobudzenia uk³adu wspó³czulnego

i zahamowania uk³adu przywspó³czulnego (wzrost

czêstotliwoœci rytmu serca). Poniewa¿ objêtoœæ wyrzu-

towa ulega zwiêkszeniu do okreœlonych granic, wzrost

pojemnoœci wyrzutowej w póŸniejszych fazach wysi³-

ku jest konsekwencj¹ przyspieszenia czêstoœci rytmu

serca. W wyniku zmian w aktywnoœci uk³adu wspó³-

czulnego i przywspó³czulnego, w czasie wysi³ku fi-

zycznego dochodzi do skurczu naczyñ w wiêkszoœci

³o¿ysk naczyniowych organizmu, z wyj¹tkiem kr¹¿e-

nia mózgowego, wieñcowego i pracuj¹cych miêœni.

Zabezpiecza to pokrycie zwiêkszonego zapotrzebowa-

nia na tlen miêœnia sercowego, centralnego uk³adu

nerwowego i miêœni szkieletowych. W czasie natê¿o-

nego wysi³ku przep³yw wieñcowy wzrasta nawet 5-

krotnie w stosunku do wartoœci spoczynkowych.

W miarê trwania wysi³ku roœnie ciœnienie skurczowe,

œrednie ciœnienie têtnicze oraz ciœnienie têtna, nato-

miast ca³kowity opór obwodowy (TPR) maleje. War-

toœæ ciœnienia rozkurczowego nie zmienia siê lub ule-

ga niewielkiemu zmniejszeniu.

Æwiczenia wytrzyma³oœciowe powinny stanowiæ

przewa¿aj¹c¹ czêœæ treningu fizycznego w II etapie re-

habilitacji po zabiegach rewaskularyzacji miêœnia ser-

cowego. Trening wytrzyma³oœciowy mo¿e mieæ formê

ci¹g³¹ lub interwa³ow¹. Przed rozpoczêciem progra-

mu æwiczeñ u chorych po CABG i PTCA nale¿y do-

konaæ oceny stanu uk³adu sercowo-naczyniowego, ce-

lem klasyfikacji ryzyka incydentów sercowych w cza-

sie treningu. Wed³ug zaleceñ AHA ( American Heart

Association ) – dotycz¹cych zasad wykonywania prób

wysi³kowych i prowadzenia treningu fizycznego –

przed rozpoczêciem programu treningowego u osób

z rozpoznan¹ chorob¹ uk³adu sercowo-naczyniowe-

go nale¿y rutynowo przeprowadziæ próbê wysi³kow¹

EKG [3]. Jej wynik jest podstaw¹ do klasyfikacji ry-

zyka zwi¹zanego z wysi³kiem fizycznym: zaliczenia

chorego do klasy B b¹dŸ C wg AHA [3]. Klasa B

oznacza obecnoœæ potwierdzonej, stabilnej choroby

uk³adu sercowo-naczyniowego z ma³ym ryzykiem wy-

st¹pienia powik³añ z powodu energicznego wysi³ku fi-

zycznego. Kryterium klasyfikacji do klasy B spe³niaj¹

chorzy po CABG, b¹dŸ PTCA, których wydolnoœæ

wysi³kowa w

trakcie próby wysi³kowej wynosi

≥

6 MET, u których nie stwierdza siê d³awicy lub cech

EKG niedokrwienia miêœnia sercowego przy obci¹-

122 przewodnik lekarza

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: