Metoda Felicji Affolter w procesie uczenia.docx

Metoda Felicji Affolter w procesie uczenia.
Wg H. Olechnowicz – psychopedagogika rozumnego działania dłoni .

Metoda Felicji Affolter opiera się na działaniu , którego celem jest rozwiązywanie podstawowych 
codziennych zadań , aktywności polegającej na dotykaniu otoczenia . Dotykanie otoczenia to badanie siebie i środowiska . Aktywność działania nie jest możliwa bez ruchu . Ruch – potrzeba przemieszczania się, poruszania ciałem – może mieć charakter odruchu ; mimowolny lub celowy, ukierunkowany na konkretny przedmiot , zjawisko , osobę . Ruch umożliwia człowiekowi nawiązanie fizycznego kontaktu z otaczającą go rzeczywistością i jest warunkiem zdrowia psychicznego .
Odczucie ruchu przez jednostkę możliwe jest dzięki zmysłom sensorycznym . Najważniejszą rolę odgrywa odczucie dotyku . To on umożliwia odbieranie wrażeń oporu ciała . Affolter podkreśla znaczenie dotyku i ruchu w świadomości bycia dotykanym i dotykania czegoś , co pozwala doświadczać świat . Dotyk jest integralną , naturalną częścią życia . W ciągu całego życia stosowanie doświadczeń płynących z dotyku dłońmi , lub manipulowanie przedmiotami podczas uczenia się w znacznym stopniu zwiększają jego efektywność .Zmysły formułują bazę rozumienia , z której rozwijają się koncepcje i myślenie . Dla uczenia się ważne jest otoczenie wzbogacone sensorycznie . Stanowią je codzienne czynności , które odbywają się w normalnym życiu rodziny , zarówno w domu jak i na zewnątrz . Są to działania , dzięki którym rodzina może funkcjonować – gotowanie , sprzątanie , pranie konstruowanie .Wykonywanie ich wymaga doświadczeń bezpośrednich i prawdziwych . Angażują one wszystkie zmysły . Prowokują ruch i chęć działania .
Uczestnictwo małego dziecka w codziennych zajęciach rodziny odgrywa ważną rolę . Uczy bowiem korzystania z przedmiotów , poznawania ich właściwości , oceniania niebezpieczeństwa i przestrzegania reguł . Felicja Affolter skupia się na rozwiązywaniu problemów dnia codziennego , a więc przede wszystkim celowego i skutecznego działania dłoni i poznaniu własnego działania . Są osoby , które nie wiedzą jak uchwycić przedmiot znajdujący się w zasięgu ręki . Pomoc polega na tym , że terapeuta naprowadza ręce dziecka , niejako działając jego rękoma . Stoi on za dzieckiem , jego ręce przylegają do grzbietowej części rąk dziecka , a każdy palec do odpowiedniego Palca dziecka i lekko ukierunkowuje ich działanie wyczuwając , czy i kiedy dziecko jest gotowe do przyzwolenia , by poddać się kierowaniu . W ten sposób terapeuta wspomaga dziecko w zaprogramowaniu czynności , ale jest ona przez samo dziecko wykonana . Dziecko przeżywa to jako samodzielne działanie . Następuje wówczas bliski kontakt emocjonalny i normalizacja zachowania dziecka zarówno nadpobudliwego , jak i biernego . Terapeuta musi wiedzieć jakie tworzywa dobrać stosownie do upodobań i możliwości pacjenta; kiedy zrobić przerwę na relaks , jak rozpoznać bezsłowne oznaki przyzwolenia na kierowanie dłonią lub oporu przeciw temu ; kiedy dziecko dojrzało już do samodzielnego programowania czynności . Dotykanie jest zachowaniem , które można zaobserwować . Podczas codziennych czynności dotykamy otoczenia ciałem , nogami , rękoma , tułowiem ,głową itp. Badamy w ten sposób otoczenie , dzięki czemu zwiększa się poczucie bezpieczeństwa . Istotny jest rodzaj poszukiwanej informacji . Obserwacje wskazują na unikanie dotyków przez dziecko , związane jest to z nadwrażliwością czuciową , niepewnością , brakiem doświadczeń . Stan napięcia wywołuje np. dotknięcie wilgotnego , zimnego ręcznika , co prowadzi do dziwnych ruchów palców . Innym symptomem zaburzeń w postrzeganiu jest używanie tylko jednej ręki . Tendencja ta występuje u wszystkich dzieci . Przy tym używana jest raz jedna raz druga ręka , często ta , która znajduje się najbliżej danego przedmiotu . Dzieci z zaburzeniami , dłużej niż dzieci o nie zakłóconym rozwoju , używają tylko jednej ręki ; zamiast pięciu palców , posługują się przeważnie dwoma , którymi przytrzymują przedmiot jak pęsetą , przez co nie udaje im się go ująć . W związku z tym zbierają tylko fragmentaryczne informacje o świecie . Zauważa się też tendencję do silnego nacisku podczas dotykania , która spostrzegana jest jako objaw agresji . Dziecko poprzez silny nacisk poszukuje informacji , których dostarczyć mu mogą tylko maksymalne zmiany oporu .Przykładem może być kołyszący się chłopiec , który powoduje w ten sposób ciągłą zmianę oporu między podłożem a swoimi nogami . Jest to poszukiwanie informacji czuciowych dotyczących granic jego ciała .

Metoda Affolter pozwala wspomóc osobę z zaburzeniami w spostrzeganiu , w otwieraniu się na świat .
Terapeuta ukierunkowuje aktywność na badanie otoczenia . Prowokuje do ujmowania i brania przedmiotów, dzięki czemu jest możliwość poznawania podstawowych reguł dotykania : zabierania i sąsiedztwa .
Stałym elementem rzeczywistości jest ciągła zmiana . Ludzie się poruszają , przedmioty są zabierane z podłoża , w którymś miejscu znowu są z nim łączone i pozostawione , stosunki sąsiedztwa okazują się nietrwałe ; stąd bardzo istotne jest przeprowadzenie dziecka przez codzienne zadania , stworzenie sytuacji , w których ma ono możliwość zabrania czegoś , dokonywania zmian w stosunkach sąsiedztwa .
W trakcie terapii dziecko musi siedzieć bezpiecznie , pewnie i wygodnie . Stabilne podłoże eliminuje niepewność i lęk ; sprzyja kontroli własnego ciała , a także umożliwia koncentrację na działaniu .Zapewnienie stabilnego miejsca np. stołu pozwala na eksperymentowanie materiałem doznaniowym .
W efekcie dziecko ma możliwość wyczuć różnicę oporu stawianego przez tworzywo oraz dostosować siłę nacisku własnego ciała i dłoni . osoba z zaburzeniami spostrzegania informowana o zmianach oporu nabywa doświadczenia w zakresie stosunków przyczynowo – skutkowych .
Rozwiązywanie codziennych zadań to pokonywanie przestrzeni , sięganie po coś co jest poza zasięgiem ręki . Affolter wskazuje na celowość częstej zmiany pozycji., Terapeuta z dzieckiem porusza się w przestrzeni . Idzie z dzieckiem po coś , przenosi coś . Często zmienia miejsce pracy . Wiąże się to z rozłożeniem czynności w czasie oraz zapamiętywaniem sekwencji wykonywanych działań . Czynności codzienne mają charakter złożony , składają się z etapów . Każdy etap występuje w określonym porządku . Znajomość struktury czynności i przestrzegania następstwa etapów warunkuje osiągnięcie sukcesu np. otwieranie drzwi to zlokalizowanie drzwi , podejście do nich , zlokalizowanie klamki , naciśnięcie klamki , uchylenie drzwi . Osoby z zaburzeniami spostrzegania z trudem wykonują czynności , które w takim porządku następują po sobie w czasie . Często zatrzymują się w działaniu i nie wiedzą co robić dalej , wówczas rolą terapeuty jest danie sygnału dotykowego , który umożliwi odnalezienie się w sytuacji problemowej . Wyklucza się pełne wyręczenie . Terapeuta musi dać dziecku szansę na podjęcie kontynuacji działania . Stosuje w swym postępowaniu terapeutycznym zasadę zaniku wspomagania , poprzez lekkie zatrzymanie się i oczekiwanie na reakcję ze strony pacjenta . Affolter przywiązuje ogromną wagę do naturalnych środków dydaktycznych , są nimi : warzywa, owoce , ciasto – tworzywa przekształcalne. Dają one możliwość stymulacji wielozmysłowej. Dziecko poznaje świat , zapach , naturalny koloryt, fakturę itp. Następuje integracja doznań sprzyjająca odbieraniu wrażeń , tworzeniu spostrzeżeń , powstawaniu pojęć o rzeczywistości , komunikacji. Działanie i odczuwanie ręki nie ogranicza się tylko do tego co dotyczy samej dłoni . Ma wpływ na kształt zdarzeń psychofizycznych . Jest procesem kształtowania myślenia i poczucia rzeczywistości, którego istotą jest poznawanie działania własnych dłoni skojarzonego z poznawaniem przez inne zmysły. Rozwiązywanie problemów jest mniej lub bardziej skomplikowane w zależności od sytuacji i złożoności. Zawsze pojawiają się przy tym trudności. Są one dla każdego człowieka wyzwaniem . Są po to aby je pokonywać. Stwarzają naturalne sytuacje zadaniowe, w trakcie których można się sprawdzić. Ważne jest by traktować je ze zrozumieniem.

Opracowane na podstawie : Affolter F. „Spostrzeganie rzeczywistość, język.”

WSiP Warszawa 1997 r.