kolekcje w rogowie.pdf

ROCZNIK DENDROLOGICZNY Vol. 53 – 2005 • 89-110

JERZY TUMIŁOWICZ

Kolekcje dendrologiczne Arboretum SGGW w Rogowie

– wyniki wieloletniej uprawy wybranych gatunków

Część III – Liściaste ( Lardizabalaceae - Verbenaceae )

Dendrological collections of the Warsaw Agricultural

University Arboretum in Rogów

– results of many years cultivation of selected species

Part III – Broadleaves ( Lardizabalaceae - Verbenaceae )

Katedra Botaniki Leśnej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Arboretum w Rogowie, 95-063 Rogów, Polska

Department of Forest Botany, Warsaw Agricultural University

Arboretum in Rogów, PL 95-063 Rogów, Poland

A BSTRACT . The collection of broad-leaved trees and shrubs of Rogów Arboretum consists of 1450

species, subspecies, varieties, hybrids and more than 500 cultivars. The present paper deals almost

exclusively with botanical taxa. In the ﬁrst part of the broad-leaved trees and shrubs, presented

formerly (Tumiłowicz 2004), there were taxons belonging to the 30 families ( Aceraceae – Lauraceae )

in alphabetical order. The ﬁnalpartconsistsof19families( Lardizabalaceae – Verbenacea e) also in

alphabetical order. Among them most frequently are represented species and lower taxonomical units

of the following genera: Sorbus (44 taxa), Prunus (32), Rhamnus (21), Fraxinus and Magnolia (20),

Ulmus (14), Staphylea (7), Stewartia (5). There are new or very rare species in cultivation in Poland,

introduced the ﬁrst time for the outdoor cultivations, belonging to the genera: Dirca , Rhamnella ,

Pterostyrax , Sinojackia , Trochodendron , Smilax , Cladrastis , Maackia , Magnolia , Stephanandra ,

Staphylea , Halesia , Sorbus , Symplocos and Stewartia . A part of them is discussed in detail. Special

emphasis has been focused on the selection of proper provenance, this being particularly important in

the case of the species characteristic of the large distribution area and species of the relict origin. Much

attention has been paid to the population variability, and maximum size of individual trees, both these

factors being especially important in forest stand populations. Abiotic factors limiting the possibility

of cultivating many species are included as well.

Keywords : Rogów Arboretum, broadleaves, results of cultivation

JerzyTumiłowicz

• Lardizabalaceae – krępieniowate

Akebia quinata Decne., akebia pięciolistkowa, i Decaisnea fargesii Franch.,

palecznik chiński, są uprawiane w Rogowie od dawna, kwitną i owocują (akebia

rzadko), przy mrozach około -25°C uszkodzenia są nieznaczne, ale zimą 1986/

87, przy –31,3°C, zmarzły do powierzchni śniegu i dobrze odrosły.

Sinofranchetia chinensis (Franch.) Hemsl. (rodzaj monotypowy), jest uprawiana

w Rogowie od 1987 roku. Dwa okazy corocznie kwitną i dość obﬁcieowocują.Przy

spadkach temperatury do około -25°C notuje się nieznaczne uszkodzenia mrozowe.

• Liliaceae – liliowate

Smilax L. – smilaks

Wśród 350 (Krüssmann 1986) lub 200 (Rehder 1960) gatunków tego rodzaju,

występujących głównie w tropikach na obu półkulach, jedynie kilka może rosnąć

w klimacie umiarkowanym. W 1974 roku sprowadzono nasiona dwóch gatunków

amerykańskich, zebranych na stanowiskach naturalnych w Stanach Zjednoczonych –

Smilax hispida Muhl. i S. rotundifolia L., oraz jednego, S. sieboldii Miq., występującego

w Japonii i Korei. Posadzono je , po 3 okazy, przy 2-metrowych trejażach. Wszystkie

przetrwały surową zimę 1986/87 praktycznie bez uszkodzeń, kwitną i owocują, są

to gatunki typowo kolekcyjne, bez znaczących cech ozdobnych.

Najwięcej problemów stwarza agresywny S. rotundifolia , silnie kolczasty, dający

bardzo liczne odrosty korzeniowe, wspinający się na rosnące obok drzewa i krzewy

i zachwaszczający teren w promieniu kilku metrów od okazów macierzystych, oraz

pobliski S. hispida .

• Leguminosae – strączkowe

Cladrastis Raf. – strączyn

Wśród 4 gatunków należących do tego rodzaju jedynie Cladrastis lutea (F.

Michx.) K. Koch jest w Polsce częściej spotykany, ale prawie wyłącznie w ogrodach

botanicznych i nielicznych parkach. Trzy gatunki azjatyckie były uprawiane w latach

1930tych w Kórniku (Seneta 1994), ale nie dotrwały do czasów powojennych,

a ponowna ich introdukcja miała miejsce w Rogowie. W 1989 roku wprowadzono

C. platycarpa (Maxim.) Makino i C. sinensis Hemsl. z nasion otrzymanych

z Seattle (St. Zjedn.), a w 1998 roku C. wilsonii Takeda ze stanowisk naturalnych,

z góry Heng, prowincji Hunan, w Chinach. Do tej pory okazy tych gatunków

rosną dobrze, dwa starsze osiągnęły po około 3 m wysokości, a młodszy 1,8 m.

Dotychczas nie kwitły, nie zaobserwowano znaczących uszkodzeń mrozowych.

Maackia Rupr. et Takeda – maakia

Maackia amurensis K.Koch, maakia amurska, i M. chinensis , maakia chińska,

są niewielkimi drzewami (tab.1) o dość szerokich, nieregularnych koronach,

Kolekcje dendrologiczne Arboretum SGGW w Rogowie...

uprawianymi tylko w nielicznych ogrodach botanicznych. Maakia amurska

kwitnie corocznie w lipcu i owocuje, natomiast maakia chińska – we wrześniu

i dotychczas nie zawiązywała nasion.

Maakia amurska jest w Rogowie gatunkiem w pełni mrozoodpornym,

natomiast u maakii chińskiej zanotowano po zimie 1986/87 przemarznięcie

1-3-letnich pędów, z poźniejszą dobrą regeneracją.

Gleditsia L. – iglicznia

Gleditsia japonica Miq. – iglicznia japońska

W Rogowie rosną 3 okazy tego gatunku, różnych pochodzeń, w wieku od 20

do 33 lat. Iglicznie pochodzące z Korei Północnej, z ogrodu botanicznego w Pyong-

Yang oraz ze stanowiska naturalnego, charakteryzują się liśćmi do 25 cm długości

oraz dużymi listkami (3-5 cm długości), podczas gdy okaz z nasion otrzymanych

z Kanagawa, z Japonii, posiada liście długości tylko do 15 cm, a listki 1,5-2 cm.

U tego okazu purpurowa barwa jednorocznych pędów utrzymuje się przez cały rok.

Liście podwójnie pierzaste mają listki mniejsze i mniejszą ich liczbę.

Wprawdzie iglicznia japońska jest sporym drzewem, ale okazy rogowskie rosną

krzewiasto, bez przewodników, osiągają wysokość od 1,5 do 3,3 m, a szerokość

korony dwukrotnie większą, od 3 do 6 m. Najlepszym wzrostem charakteryzuje się

najmłodszy, 20-letni okaz, otrzymany jako odmiana koreańska igliczni japońskiej,

ze stanowiska naturalnego w Płn. Korei.

Dwa starsze okazy były średnio uszkodzone podczas zimy 1986/87, z dobrą

regeneracją, dotychczas nie kwitły, ale rosną zdrowo.

• Magnoliaceae – magnoliowate

Liriodendron L. – tulipanowiec

Liriodendron chinense Sarg. – tulipanowiec chiński

Pierwszy okaz tego gatunku uzyskano z nasion z ogrodu botanicznego

w Koshigaya, w Japonii. Trzyletnie drzewko posadzono w Glinnej, podobnie jak

i młodszy okaz, z nasion otrzymanych ze stanowiska naturalnego w Chinach.

Starszy tulipanowiec ucierpiał tam od mrozów podczas zim 1978/79 i 1986/87,

ale obecnie oba okazy rosną dobrze (Tumiłowicz 2002). Zachęciło to nas do próby

uprawy tego gatunku również w Rogowie. Czteroletni okaz uzyskany z nasion

zebranych na górze Heng, w prowincji Hunan, w Chinach, na wysokości 800 m

n.p.m., rośnie na razie w pojemniku, w szkółce. Prawdopodobnie uprawa roślin

tego gatunku może mieć jednak miejsce tylko w cieplejszych regionach kraju.

Magnolia L. – magnolia

Rodzaj ten jest reprezentowany w Rogowie przez 20 taksonów (w tym 1

podgatunek i 4 mieszańce) oraz 25 odmian uprawnych. Tylko nieliczne gatunki

są w pełni mrozoodporne, większość jest w różnym stopniu uszkadzana przez

mrozy podczas surowych zim.

Tabela 1 - Table 1

Charakterystyka wybranych gatunków drzew i krzewów liściastych w Arboretum w Rogowie

The characteristics of selected species of broad-leaved trees and shrubs at the Rogów Arboretum

Gatunek, podgatunek

Species, subspecies

Nr inw.

Acc. No

Wiek

w 2004 r.

[lata]

Age in 2004

[years]

Pochodzenie

Provenance

Liczba

okazów

No of

speci-

mens

Pierśnica Wysokość

Height

Zawiązy-

wanie

nasion

Seed

bearing

Uwagi

Notes

[cm] [m]

N HB

rozpiętość

h hmax

spread

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Fraxinus americana 7068 40 + - 28 17 10-27 19.0 22.5 + 0,04 ha

Fraxinus tomentosa 81 81 - - 10 21 10-28 17.0 19.5 + 1

Halesia carolina 3103 50 - + 1 13 - 7.7 - +

Halesia carolina 3143 50 - + 1 28 - 12.5 - +

Halesia diptera 10959 22 + - 3 - - - 3.7 + 2

Halesia monticola 3911 48 - + 1 44 - 19.0 - +

Halesia monticola 10808 23 - + 1 17 - 14.5 - +

Maakia amurensis 1527 54 - + 1 10, 13 - 9.0 - + 3

Maakia amurensis 6379 43 - + 3 22 17-26 - 13.0 +

Maakia chinensis 9091 30 - + 3 12 10-15 - 11.5 -

Magnolia acuminata 3034 51 - + 2 - 38; 43 - 21.5 +

Magnolia acuminata 10974 22 + - 36 - 11-22 14.0 15.5 +

Magnolia hypoleuca 7080 40 - + 1 14 - 9.5 - +

Magnolia × kewensis 341 57 - + 1 36 - 17.0 - +

Magnolia kobus var. borealis 503 55 - + 1 - 24; 25 15.5 - + 3

Magnolia salicifolia

9207 30 - + 1 - 4-7 7.5 - + 4

Dbh

Magnolia sieboldii 5525 45 - + 1 - 10-12 5.2 - + 4

Magnolia tripetala 6071 44 - + 1 29 - 14.0 - +

M.tripetala × M.hypoleuca 6654 42 - + 1 32 - 15.5 - (+)

Magnolia virginiana 5223 46 - + 1 6 - 6.0 - + 3

Magnolia virginiana 10295 25 - + 1 - 5; 3 5.4 - + 3

Magnolia wilsonii 5507 45 - + 1 - 3-6 6.7 - + 4

Prunus maackii 8399 32 - + 18 23 16-31 15.5 17.5 + 0,03 ha

Pterostyrax corymbosus 14048 10 + - 6 6 4-8 5.2 6.3 +

Pterostyrax hispidus 1348 57 - + 2 - do 23 - 8.0 +

Stewartia monadelpha 8442 32 - + 1 6 - 6.5 - +

Stewartia pseudocamellia 12587 17 - + 7 - 5-8 6.4 7.5 +

Stewartia pseudocamellia

‘Rogów’

Stewartia rostrata 11987 19 - + 2 - 2-5 - 5.4 + 4

Stewartia serrata 1434 70 - + 1 - 14; 16 11.5 - + 3

Stewartia serrata 11601 20 - + 5 - 5-6 5.7 5.9 +

Stewartia sinensis 10665 24 - + 1 - 4; 3 4.8 - + 3

Ulmus americana 7880 33 + - 7 29 25-40 18.9 22.0 ?

Ulmus procera 1187 54 - + 1 60 - 17.5 - +

Ulmus pumila var. arborea 1188 54 - + 4 37 25-50 19.1 21.0 ?

Ulmus rubra

Objaśnienia - Explanations

d - przeciętna pierśnica, h - przeciętna wysokość, hmax - maksymalna wysokość, HB - ogród botaniczny, N - ze stanowisk naturalnych

d - mean dbh, h - mean height, hmax - maximal height, HB - botanical garden, N - from natural provenances

Uwagi: 1 - grupa, 2 - krzewy, 3 - dwójka, 4 - wielopniowe. Notes: 1 - group, 2 - shrubs, 3 - two stems, 4 - multistemmed

7234 39 - + 1 17 - 13.5 - +

8159 33 + - 1 38 - 18.5 - ?

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: