Serwis dla osób z obszarów objętych powodzią opracowałaDorota Kasztelowicz- lekarz chorób zakaźnych
Z uwagi na różne schematy dawkowania oraz ciągły postęp wiedzy i zmiany zasad dawkowania polecamy przed decyzją o podaniu leku lub szczepionki dokładnie zapoznać się z informacjami podanymi przez producenta lub także zasięgnąć rady doświadczonego klinicysty celem uniknięcia błędów w zasadach sztuki medycznej, za które, jeśli zostaną popełnione nie możemy przyjąć odpowiedzialności
Wszelkie uwagi do niniejszej pracy, w szczególności specjalistów z dziedziny chorób zakaźnych i klinicystów są mile widziane.
W najbliższym czasie zostaną opracowane choroby odzwierzęce i pasożytnicze.
Jest ostrą chorobą zakaźną ropoczynającą się zakażeniem przyrannym (na sktuek przedostania się drobnoustrojów przez zranioną skórę), a nastepnie wzmożonym napięciem i prężeniami mięśni szkieletowych wywołanymi działaniem jadu (tetanospasminy) na ośrodkowy układ nerwowy.
Gram-dodatnia, beztlenowa laseczka (Clostridium tetani)
Przyczyną zakażenia jest materiał zanieczyszczone zarodnikami tężca, najczęściej z ziemią i kurzem, a rezerwuarem zarazka w przyrodzie - przewód pokarmowy zwierząt, głównie koni, a także ludzi oraz gleba zanieczyszczona wydalinami przewodu pokarmowego.
Wrotami zakażenia są wszelkiego rodzaju uszkodzone powłoki skórne, rzadziej błony śluzowe, narząd rodny czy pępowina noworodka.
Największe możliwości zakażenia powstają prdzy zanieczyszczeniu ran szarpanych, kłutych, oparzonych czy odmrożonych. Wiadomo jednak, że nie ma takiego skaleczenia, które nie mogłoby być przyczyną tężca. Ponad 80% przypadków tężca pochodzi z drobnych skaleczeń i otarć naskórka. Najwięcej zakażeń notuje się w miesiącach letnich i jesiennych, co związane jest z nasileniem prac polowych. Większość chorych pochodzi z południowych regionów Polski.
POdstawą zapobiegania tężcowi są masowe szczepienia!
Szczepienia ochronne
Anatoksyna przeciwtężcowa 1cm poskórnie lub domięśniowo.
Następnie kolejne dawki po 1 miesiącu i 6 miesięcy
Szczepienie jest ważne 8 lat.
U osób skaleczonych podstawowym elementem profilaktyki jest właściwe chirurgiczne opracowanie rany, dzięki czemu usuwa się zarodniki tężca, ciała obce, tkanki martwicze oraz przywraca się ukrwienie, zatem utlenowanie tkanek - wiadomo, że tężec rozwija się w środowisku beztlenowym. Podaje się również antybiotyki (penicyliny, cefalosporyny, tetracykliny) W wybranych przypadkach istnieje celowość podanie profilaktyczne surowicy przeciwtężcowej czyli anty-toksyny.
· anatoksyna przeciwtężcowa = szczepionka slużąca do szczepień ochronnych
· antytoksyna przeciwtężcowa = surowica ochronna zawierająca gotowe przeciwciała przeciw jadowi tężca
Podaje się wówczas 3000 jednostek po wykonaniu próby uczuleniowej na surowicę.
Okres wylęgania tężca wynosi 1-3 tygodni! Okres ten może się skrócić o 2 dni lub wydłużyć nawet do 4 tygodni. Zwyczajowo określa go się od początku skaleczenia do wystąpienia pierwszych objawów. Niestety moment ten jest często nieuchwytny. Zwykle im krótszy okres wylęgania choroby tym przebieg jest cięższy.
parestezje - czyli przeczulica - mrowienie, palenie w okolicy zakażenia, podrażnienie, niepokój, wzrost cisnienia tętniczego, wzmożone pocenia, bóle głowy. Następnie pojawiają się typowe w tężcu napięcie w różnych grupach mięśniowych oraz szczękościsk. Kolejne objawy - to: trudności w połykaniu, napięcie mięśni szyi i karku, oraz kończyn dolnych i brzucha. Wzmożone są odruchy mięśniowe. Kończyny dolne zazwyczaj pozostają nieporażone. Charakterystyczne są występujące prężenia całego ciała. Dotyczą one równocześnie wielu grup mięśniowych, są bardzo bolesne, mogą obejmować mięśnie oddechowe.
Niezbędna na tym etapie choroby jest kwalifikowana pomoc anestezjologiczna
prowadzi się w warunkach intensywnej opieki medycznej. Zasadniczym lekiem jest surowica przeciwtężcowa (czyli antytoksyna) Antytoksynę podaje się w zależności od częstości przypadku.
Leczenie tężca
Nadal lekiem zasadniczym jest surowica przeciwtężcowa (antytoksyna), którą podaje się w dawce zależnej od ciężkości przypadku w jednorazowej dawce 20 - 100 000 jednostek podaniem metodą frakcjonowego odczulania.(schemat podawania na ulotce dołączonej do leku)
Bezpieczniejszą metodą u alergików jest podanie ludzkiej immunoglobuliny w dawce 5000 jednostek
· Dokładne oczyszczenie rany oraz jej opatrzenie
· Zastosowanie antybiotyków (penicyliny, cefalosporyny, tetracykliny)
· Uodpornienie czynne lub czynno-bierne w zależności od:
o daty poprzednich szczepień
o rodzaju i okolicznosci zakażenia
o wrażliwości na obcogatunkowa surowicę
Szczepionki można nie podawać osobom, które ostatnią dawkę szczepienia podstawowego lub przypominającego otrzymały przed upływem 12 miesięcy od zakażenia. Surowicy przeciwtężcowej nie należy stosować u osób szczepionych w okresie 12 miesięcy przed zranieniem oraz zakończenia planowanego cyklu szczepień
Uodpornienie czynno-bierne
Najpierw podac 1cm szczepionki a następnie po okresie pół godziny w drugie ramię 3000 jednostek surowicy
Podawanie zgodnie z insrtukcją producenta preparatu.
Uodpornienie czynno-bierne (jednoczesne podanie szczepionki i surowicy) należy stosować u osób, które:
· nie byłe szczepione przeciw tężcowi
· nie otrzymały wszytkich dawek podstawowego szczepienia
· nie posiadają dokumentacji lub nie pamietają terminów szczepień
· otrszymały ostatnią dawkę szczepionki ponad 8 lat temu
Jest ostrą chorobą zakaźną i zaraźliwą wywołaną przez pałeczkę Gram-ujemną z grupy Shigella. Występuje endemicznie (niewielka, lecz ciągła ilość zachorowań na danym, określonym terenie) i epidemicznie (związane z wybuchem dużej ilości zachorowań lawinowo się przenoszących - czyli z wybuchem epidemii). Typowy zespół objawów charakteryzuje się kurczowymi bólami brzucha, częstymi wypróżnieniami z domieszką śluzu, krwi, parciem na stolec, gorączką oraz objawami zatrucia i odwodnienia organizmu. Podobne także objawy mogą wywołać inne bakterie Gram-ujemne Proteus vulgaris, E. Coli, Pseudomonas aeruginosa - wówczas wystąpienie podobnych objawów w przebiegu innego niż pałeczką czerwonki drobnoustroju nazywamy zespołem czerwonkowym.
Zarazki czerwonki dzielą się na 40 różnych typów - najczęściej spotyka się Sh. sonnei, Sh. flexneri.
Czerwonka jest rozprzestrzeniana na całym świecie. Rezerwuarem zarazka jest chory człowiek lub nosiciel a zakażenie występuje na drodze pokarmowej. Choroba szerzy się przez bezpośredni kontakt z chorym człowiekiem lub zakażonym pokarmem (jarzyny, owoce, mleko itp.), zakażoną wydalinami wodę. Chorobę mogą przenosić muchy
Pałeczki giną szybko pod wpływem działania środków dezyfenkcyjnych, natomiast mogą przetrwać długo w wilgotnej glebie, w wodzie.
zespołu czerwonkowego i czerwonki jest różna. W czerwonce bakteryjnej zależne są od działania endotoksyny (jadu powstałego po rozpadzie bakterii). Zmiany umiejscowione są w jelicie grubym - głównie esicy i zstępnicy. Błonaśluzowa jest obrzmiała, przekrwiona z odczynem zapalnym wokół grudek chłonnych. Wydzielanie śluzu jest zwiększone, występują punkcikowate i plamiste wybroczyny. W ciężkich przypadkach na powierzchni na powierzchni błony śluzowej pojawia się błoniasty nalot utworzony z włóknika po strciu którego widoczne są owrzodzenia. Obecnie nie spotyka sie czerwonki o ciężkim przebiegu, przeważają zachorowania łagodne z krótkotrwałą biegunką, często nawet bez domieszki krwi w stolcu.
Okres wylęgania choroby trwa średnio od 2 - 5 dni
Zwiastunowymi objawami są: uposledzenie łaknienia, bóle głowy, uczucie znużenia, zaburzenia snu, dreszcze.
Często także choroba zaczyna się nagle silnymi bólami brzucha, biegunką, nudnościami, rzadziej z wymiotami.
Wystepuje silne parcie na stolec, który zmienia wygląd - jest skąpy z domieszką krwi lub/i śluzu
W badaniu lekarskim (przedmiotowym) stwierdza się zapadnięty brzuch z tkliwością uciskową w dołach biodrowych. Występuje gorączka, cechy odwodnienia organizmu, zaburzenia elektrolitowe. W czerwonce o ciężkim przebiegu (także u małych dzieci i osób starszych) może dojść do znacznych zaburzeń metabolicznych, uposledzenia czynności nerek, zburzeń hemodynamicznych (funkcjonowania układu krążenia).
Stałe i częste wypróżenia krwiste z parciem na stolec powinny zawsze nasuwać podejrzenie czerwonki lub zespołu czerwonkowego
Diagnostykę należy uzupełnić o badania laboratoryjne. Pomocnymi są posiewy kału i rektoskopia. Odczyny serologiczne nie mają większego znaczenia, ponieważ są zazwyczaj ujemne. Rektoskopia różnicuje z innymi chorobami objawiającymi się biegunką z domieszką krwi i śluzu (colitis ulcerosa i chorobą Leśniowskiego-Crohna. Różnicować należy także z zatruciami chemicznymi np. metalami ciężkimi.
Stosuje się leczenie objawowe i etiologiczne. Należy wyrównywać zaburzenia wodno-elektrolitowe, ewentualnie stosować leki krążeniowe. Przy licznych wypróżnieniach zaleca się:
· Reasec 3 razy dziennie 2 tabletkę
· Immodium (Loperamid) 2 razy 4 mg
· Salotanal (czyli tanalbina) 3 razy dziennie 1 tabletkę
U osób osłabionych i starszych stosuje się leczenie przecibakteryjne jako leczenie przyczynowe:
Leczenie przeciwbakteryjne
· Ampicylina - 2-4 gramy/dobę doustnie (u dzieci 50-100 mg/dobę)
· Biseptol - w zwykłych dawkach
· Cefalosporyny
· Niruroksazyd 4 razy 200mg doustnie przez 5 dni
Nie ma skutecznych szczepień. Zapobieganie polega na roztaczaniu nadzoru sanitarnego nad kanalizacją, wodociągami, studniami, środkami spożywczymi, niedopuszczaniu osób chorych i nosicieli do kontaktu z żywnością oraz na obowiązkowym zgłaszaniu zachorowań i ewidencjonowaniu nosicieli.
Jest to ostra choroba zakaźna występująca tylko u człowieka, charakteryzująca się ciągłym torem gorączkowym, różnorodnością objawów i możliwością występowania nawrotów i groźnych powikłań.
Chorobę wywołuje Gram-ujmena pałeczka - Salmonella typhi. Jest ona wrażliwa na działanie środków odkażających, promieni słonecznych oraz ciepła. Ginie po 20 minutach w temperaturze 60oC, dobrze znosi niskie temperatury i wysychanie. Pałeczki duru brzusznego zawierają trzy antygeny: H - rzęskowy, O - somatyczny oraz powierzchniowy - V, które stymuluja w organizmie wytwarzanie przeciwciał aglutynujących (zlepiających surowicę testową), które odgrywają rolę w diagnostyce choroby.
Choroba występuje na całym świecie, ale w krajach rozwiniętych zachorowania są rzadkie, częstsze natomiast w krajach i środowiskach o niskim standardzie lub niedostatecznym poziomie sanitarno-higienicznym. Rezerwuarem zarazka i źródłem zakażenia jest wyłącznie człowiek - chory lub nosiciel. Materiałem zakaźnym są wydaliny, przede wszustkim kał, w mniejszym stopniu mocz lub wymiociny.
Główną rolę w szerzeniu się duru brzusznego odgrywają 4 czynniki:
Nosiciele odgrywają w szerzeniu się duru brzusznego bardzo ważną rolę, znacznie większa niż sami chorzy, gdyż mogą byćto ludzie zdrowi, którzy nigdy na jawny klinicznie dur brzuszny nie chorowaliNosiciele stanowią największe zagrożenie epidemiczne!
Rozróżnia się dwa typy nosicielstwa:
· Nosicielstwo ozdrowieńców - utrzymuje się do około 3 miesięcy po przebyciu choroby
· Nosicielstwo przewlekłe - może być nawet do końca życia
Pałeczki duru brzusznego po dostaniu się do przewodu pokarmowego umiejscawiają się w dolnym odcinku jelita cienkiego, gdzie wnikają do układu chlonnego jelit przez tzw. grudki chlonne samotne i kępki Peyera. Z tąd pałeczki przedostają się do węzłów chłonnych krezkowych i zaotrzewnowych a następnie do krwi. Okres od chwili wniknięcia zarazka do chwili przedostania się do krwi to okres wylęgania. Z chwilą pojawienia się zarazka we krwi rozpoczyna się bakteremia i pojawiają się objawy chorobowe. Stopniowo narasta temperatura ciała, by po około 7 dniach ustala się gorączka ciągła. Występuje powiększenie wątroby i śledziony jako wynik odczynu układu fagów jednojądrowych. Tam też namnażają się pałeczki duru. Bakterie przedostają się z żółcią do światła jelit, gdzie pałeczki rozpadają się i powstaje wówczas endotoksyna, która powoduje odczyn najpierw alergiczny a następnie martwicę grudek chłonnych, błony śluzowej jelit - odpowiada to drugiemu okresowi choroby. Krążąca we krwi endotoksyna uszkadza narządy miąższowe - mięsień sercowy, ośrodkowy układ nerwowy, szpik kostny oraz układ wegetatywny.
W trzecim tygodniu choroby następuje oddzielenie powstałych w jelicie owrzodzeń, co może doprowadzić do krwotoku jelitowego i przedziurawienie jelita - powikłań szczególnie groźnych dla życia.
W czwartym tygodniu - zaczyna się gojenie owrzodzeń.
Okres wylęgania duru brzusznego wynosi przeciętnie 10 - 14 dni!
W zależności od wielkosci dawki zakażającej i stanu odporności organizmu może się skrócić (do tygodnia) lub wydłużyć do 28 dni.
Początek choroby jest zazwyczaj niecharakterystyczny i podstępny. Pojawia się gorsze samopoczucie, bóle głowy, utrata łaknienia, ogólne rozbicie i bóle głowy, także stany gorączkowe - "pseudogrypowe". Objawy te w ciagu 4 - 6 dni stopniowo narastają, rośnie temperatura ciała do 39 - 40oC,narastają bóle głowy, pojawia się osłabienie i bezsenność, czasem krwawienie z nosa.
Występowanie gorączki uważa się za właściwy początek choroby. U dzieci częściej bywają wymioty, objawy nieżytu osjrzeli czy anginy. Mogą też wystapić objawy podrażnienia opon mózgowych. Chory jest apatyczny, wzrasta charakterystyczne odurzenie, niekiedy aż do całkowitego zamroczenia. Język jest suchy, pokryty brunatnym nalotem, ostro ograniczonym na brzegu i koniuszku.
Brzuch jest wzdęty, a przy obmacywaniu bolesny z przelewaniami i kruczeniami w prawym dole biodrowym. Stolce wówczas częściej są zaparte niż luźne. Pod koniec tego okresu narastania objawów dołaczają się charakterystyczne ...
Hithui