Rudolf Steiner (1861-1925)
Steiner Rudolf (1861-1925), austriacki naukowiec i filozof, twórca antropozofii, czyli dziedziny zajmującej się "wiedzą wytworzoną w człowieku przez jego wyższe ja". Zafascynowany postacią J.W. Goethego, wydał w 1913 kompletny zbiór jego dzieł. W 1912 założył Towarzystwo Antropozoficzne, w 1913 wybudował w Dornach (Szwajcaria) Goetheanum – "szkołę wiedzy duchowej". Również w roku 1913 los zetknął go z Drexlerówną Luną Amalią. Budynek spłonął w 1922 i został zastąpiony innym. Myśl Steinera zainspirowała utworzenie Waldorf Schule, ruchu oświatowego, którego zadaniem było wychowywanie młodzieży poprzez rozwój "ciała, duszy i ducha", w ruchu tym uczestniczy aktualnie kilkadziesiąt tys. osób. Ponad tysiąc napisanych przez Steinera wykładów na różne tematy służy obecnie antropozofom jako podstawa ich studiów. Opublikował m.in. Die Philosophie der Freiheit (1894) i Theosophie (1904). Antropozofia (z greckiego "anthropos" - człowiek, "sofia" - mądrość), doktryna filozoficzno-psychologiczna, wg której pełnię wiedzy osiąga się nie dzięki zmysłom czy rozumowi, ale poprzez wtajemniczenie, czyli rozbudzenie w sobie - w wyniku odpowiednich ćwiczeń - wyższego stanu świadomości aktywizującego tzw. duchowe narządy poznania, tkwiące w każdym człowieku. Istotne elementy antropozofii to panteizm i wiara w reinkarnację. Charakterystyczne dla niej jest dążenie do harmonijnego rozwoju człowieka (złożonego z 9 przenikających się elementów: 3 ciał, 3 dusz, 3 duchów). Służyć tem miał odpowiedni proces edukacyjno-dydaktyczny, m.in. gimnastyka oparta na eurytmii, wychowanie przez sztukę i pracę. Celem adepta było osiągnięcie poczucia jedności z Wszechświatem, aż do zatracenia własnej jaźni. Określenia antropozofia użył jako pierwszy 1650 T. Vaughan (w tytule Anthroposophia magica), lecz jej właściwym twórcą był. R. Steiner, dla którego gł. źródłami inspiracji były: teozofia, teoria ewolucji, chrześcijańska mistyka - termin antropozofia przejął on od R. Zimmermana (1824-1898). Drexlerówna Luna Amalia (1882-1933), rzeźbiarka i malarka. Uczyła się we Lwowie u S. Kaczora-Batowskiego i A. Popiela. W latach 1907-1910 w Paryżu, m.in. w pracowni E.A. Bourdelle’a. Od 1910 przebywała w monachijskiej Akademii, gdzie w 1913 zetknęła się z R. Steinerem i została wyznawczynią jego antropozofii. W latach 1913-18 w Dornach w Szwajcarii w zespole innych artystów pracowała przy budowie Goetheanum, przeznaczonego na szkołę antropozofii Steinera. Od 1918 we Lwowie, gdzie łączyła pracę twórczą z działalnością społeczną. Zajmowała się głównie rzeźbą portretową (Popiersie młodej kobiety, 1908, popiersie M. Konopnickiej na nagrobku na Cmentarzu Łyczakowskim, 1922, kardynała A. Hlonda, arcybiskupa J. Teodorowicza). Wykonywała także rzeźby o tematyce rodzajowej (Sierotka 1905) i religijnej (Kazanie 1924). Tworzyła płaskorzeźby (Wtajemniczenie 1927). Ewoluowała od secesyjnej stylizacji przez impresjonizm do syntetycznego realizmu. Dorobek Drexlerównej to ok. 200 rzeźb. W malarstwie podejmowała głównie tematy religijne, malowała portrety i pejzaże. Bieły Andriej, właściwie Boris Nikołajewicz Bugajew (1880-1934), rosyjski pisarz, krytyk literacki. Wywarł duży wpływ na literaturę i myśl społeczną. Debiutował zrytmizowaną prozą Simfonija... (1902), pierwszy zbiór wierszy Zołoto w łazuri wydał w 1904. Po rewolucji 1905 opublikował kilka tomików poezji o tematyce społeczno-narodowej (np. Urna 1909) oraz powieści: Srebrny gołąb (1909, wydanie polskie 1987) i groteskowo-satyryczny Petersburg (1916, drugie wydanie skrócone 1922, wydanie polskie 1974), uznany za arcydzieło symbolistycznej prozy (symbolizm). Artykuły teoretyczne i krytyka literacka Biełego zebrane zostały w tomach: Simwolizm (1910), Ług zielonyj (1910) oraz Arabieski (1911). Duży wpływ na poglądy i twórczość Biełego wywarła znajomość z twórcą antropozofii R. Steinerem (1912). Lata 1914-1916 Bieły spędził w Szwajcarii, biorąc udział w budowie słynnego Goetheanum - świątyni antropozofów w Dornach. Echa tych fascynacji znalazły wyraz m.in. w autobiograficznej powieści Kocio Letajew (1917, wydanie polskie 1976). Po rewolucji 1917 Bieły był współorganizatorem Wolnej Akademii Filozoficznej, 1922-1923 przebywał w Berlinie, wydając pismo Epopeja. Opublikował kilka powieści eksperymentalnych mających odzwierciedlać destrukcję świata (Moskwa 1926, Maski 1932). Także autor prozy wspomnieniowej (m.in. Naczało wieka 1933) oraz prac z zakresu wersologii i stylistyki (np. Ritm kak dialektika 1929). Polskie przekłady poezji w antologiach: Przybliżenia (1973), Z liryki rosyjskiej XX wieku (1987).
1
nakaima