Zaburzenia nerwicowe

Zaburzenia nerwicowe zwane potocznie nerwicami (albo: neurozami) to grupa zaburzeń psychicznych o bardzo rozmaitej symptomatyce, definiowana jako zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i patologicznych form zachowania występujących w tym samym czasie i powiązanych ze sobą wzajemnie.

Charakterystyczne jest to, że chory często zdaje sobie sprawę z absurdalności swoich objawów (natręctw, fobii) czy braku podstaw swoich objawów somatycznych, jednakże zmuszony jest do ich powtarzania. Między innymi ta cecha - krytycyzm wobec swoich objawów - różni nerwicę od psychozy.

Mechanizm

Błędne koło objawów nerwicowych polega na dodatnim sprzężeniu zwrotnym pomiędzy objawami. Np. lęk wyzwala dodatkowe objawy wegetatywne, które z kolei nasilają lęk, który dodatkowo wzmaga objawy wegetatywne.

·         Lęk - punkt krystalizacyjny dla innych objawów

·         Zaburzenia wegetatywne - dolegliwości bólowe, zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia, zaburzenia seksualne

na podstawie: Rosenhan D.L, Seligman M.E.P, (1994), Psychopatologia

Przejawy w kontakach interpersonalnych

·         Perfekcjonizm - uznawanie działania o cechach doskonałości za jedynie dopuszczalne

·         Egocentryzm - nadmierna koncentracja uwagi na sobie i poczucie szczególnego charakteru własnych dolegliwości nerwicowych; nieuzasadnione oczekiwania wobec otoczenia (przewaga brania nad dawaniem)

·         Uzależnienie - od osób, używek, nawyków itp.

Objawy

Nerwice mogą obejmować takie objawy jak:

·         objawy somatyczne:

o        porażenia narządów ruchu lub pewnych ich części,

o        brak czucia (anestezja, analgezja) pewnych obszarów skóry, zaburzenia wzroku, słuchu lub nadmierna wrażliwość na bodźce,

o        napięciowy ból głowy, ból żołądka, serca, kręgosłupa, zawroty głowy, drżenie kończyn, kołatanie serca

o        zespoły objawów charakterystyczne dla niektórych chorób czy stanów fizjologicznych (np. urojona ciążą, zaburzenia równowagi, napady drgawkowe przypominające padaczkę, itd.)

o        zaburzenia funkcjonowania organów wewnętrznych,

o        zaburzenia seksualne (np. zaburzenia erekcji, anhedonia, anorgazmia, wytrysk przedwczesny)

·         zaburzenia funkcji poznawczych:

o        myślenie natrętne,

o        natręctwa ruchowe,

o        trudności w koncentracji uwagi

o        subiektywnie odczuwalne zmiany w percepcji rzeczywistości (np. derealizacja),

·         zaburzenia emocji:

o        fobie - lęk przed pewnymi przedmiotami (np. ostrymi narzędziami), zwierzętami (np. pająkami, myszami), sytuacjami (lęk przed otwartą przestrzenią - agorafobia, zamkniętą przestrzenią klaustrofobia, lek przed autobusami, tłumem, ekspozycją społeczną, wyjazdami)

o        lęk wolnopłynący, nieokreślony niepokój

o        nagłe napady lęku,

o        brak motywacji, apatia,

o        stan podwyższonego napięcia, poirytowanie

o        labilność emocjonalna

o        przygnębienie,

o        zaburzenia snu

Powyższe objawy nie mają podłoża organicznego.

Przyczyny

Źródłem zaburzeń nerwicowych są nierozwiązane nieuświadomione konflikty wewnętrzne, najczęściej pomiędzy dążeniami jednostki a jej możliwościami, potrzebami a obowiązkami, pragnieniami a normami społecznymi. Pojawiają się wtedy, kiedy wrażliwa i nieodporna na stresy osobowość poddawana jest presji sytuacji (często świadomie akceptowanej), a wymagającej od niej funkcjonowania sprzecznego z nieuświadomionymi tendencjami. Przyczyną nerwic może być także deficyt opieki rodzicielskiej w dzieciństwie lub nieodreagowany uraz (trauma).

Skutki

Wtórnymi skutkami nerwicy może być: zaniżone poczucie własnej wartości i dążenie do kompensowania go szczególnymi osiągnięciami, czy nadmiernym zaangażowaniem w pracę. Szczególną uwagę zwrócił na ten aspekt Alfred Adler. Współcześnie za podstawowy skutek nerwicy uważa się zgeneralizowaną utratę radości życia. Szczegółowo może to być np. wypadanie z ról społecznych i rodzinnych, nadużywanie systemu medycznego, zbędnie podejmowana diagnostyka, zbędne uzależniające stosowanie farmakoterapii, spadek aktywności i wydolności zawodowej, izolacja w domu, samobójstwa.

Schemat zaburzeń nerwicowych wg DSM IV

Podział zaburzeń nerwicowych wg ICD-10

W klasyfikacji ...