Rodzina
Nazwa polska i łacińska
Drzewo
Krzew
Liście
Kwiaty
Owoce
Zastosowanie
Wymagania siedliskowe
Inne cechy charakterystyczne
Lipowate
Tiliaceae
Lipa drobnolistna
Tilia cordata
Drzewo dorastające do 30 m wysokości.
Liście skrętoległe, w zarysie wydają się prawie okrągłe, ze smukłym, bardzo krótkim, ale wyraźnie rozpoznawalnym wierzchołkiem, u nasady sercowato wcięte i niekiedy trochę skośne, ale nigdy nie tak silnie asymetryczne, jak liść wiązu. Nieco szersze niż dłuższe, wielkości około 6 x 5 cm, na brzegu regularnie piłkowane, z wierzchu błyszczące i ciemnozielone, pod spodem niebieskozielone, z rdzawobrunatnymi pęczkami włosów w kątach nerwów. Brzegi liścia wygięte w górę.
Kwiaty skupione po 4 – 12 w wiszących kwiatostanach albo odstające na wszystkie strony. Działki kielicha i płatki korony białawe.
Owocem jest kulisty orzeszek, o wielkości zaledwie 6 mm, nagi, bez wystających żeberek.
Lipy należą do typowych środkowoeuropejskich drzew użytkowych. Drewno lipowe jest bardzo jasne i miękkie. Nadaje się dobrze do robót snycerskich i modelarskich. Łyko jest włókniste i mocne. Przed wprowadzeniem tworzyw sztucznych było chętnie stosowane jako materiał do wyplatania i wiązania. Kwitnące lipy są szczególnie wartościowymi „pastwiskami” dla pszczół – miód lipowy jest bardzo cenionym specjałem. Kwiaty lipy należą poza tym do najbardziej znanych domowych środków leczniczych. Przygotowana z nich herbata stosowana jest przede wszystkim przeciw dolegliwościom górnych dróg oddechowych. Zbierane są całe kwiatostany. Muszą być suszone w cieniu bez dodatkowego dopływu ciepła. Przydatne są tylko kwiaty czystych gatunków. Poza centrami miast na lipach osiedla się chętnie wielogatunkowy nalot porostów, który może być uważany za wskaźnik (bioindykator) czystości powietrza. Często sadzone jako drzewa uliczne lub parkowe.
Świeże, przeważnie głębokie gleby.
Ma okrągławą koronę.
Kora u młodych okazów gładka i szara, na starszych drzewach raczej brunatno szara i podzielona na płaskie, podłużne bruzdy i listewki.
Konary stromo wzniesione, tylko u starych drzew zgięte ku dołowi i nachylone ku ziemi.
Pędy przynajmniej z wierzchu brunatno czerwone z jaśniejszymi przetchlinkami, nagie lub prawie nagie. Pączki tylko z dwoma, nierównej wielkości łuskami, jajowate, gładkie, błyszczące, brunatno czerwone.
Kwitnie od czerwca do lipca.
Lipa holenderska
Tilia europea
Drzewo dorastające do 40 m wysokości.
Liście mają wielkość około 7 cm, okrągłe lub szerokie owalne. Ułożone naprzemianlegle. Ich zewnętrzna strona jest błyszcząca i ciemnozielona, a spodnia jasnozielona. Brzeg liści jest ostropiłkowany a wierzchołek krótki. Mają białawo – brunatnawe pęczki włosów w kątach nerwów na dolnej stronie liści.
Kwiaty pachnące jasnożółte, zebrane w grona po 5 – 10 sztuk
Lekko jajowate, owłosione orzeszki o długości do 8 mm.
Na glebach zatrzymujących wilgoć, ale nie podmokłych. Woli gleby alkaiczne, ale może rozwijać się również na glebach kwaśnych. Należy je chronić przed silnym wiatrem.
Lipa holenderska to mieszaniec lipy drobnolistnej i lipy szerokolistnej. Różni się głównie liśćmi.
Wypuszcza bardzo wiele odrostów korzeniowych. Często atakowane jest przez mszyce.
Pokrój kolumnowy a szerokość do 20 metrów.
Lipa szerokolistna
Tilia platyphyllos
Drzewo o wysokości 35 – 40m.
Liście skrętoległe, sercowate, prawie tak samo długie jak szerokie, wielkości 7 – 12 cm, ze smukłym, długim wierzchołkiem z przodu, u nasady często lekko skośne, ale nie tak bardzo asymetryczne, jak choćby u wiązów. Karbowano – piłkowane brzegi maja wszystkie ząbki skierowane do przodu. Blaszki na wierzchu matowe, ciemnozielone i delikatnie owłosione, od spodu jaśniejsze i tylko na większych nerwach aksamitnie owłosione, za to z jasnymi, białawymi pęczkami włosów w kącikach nerwów. Brzegi liścia podgięte w dół.
Kwiaty żółtawo – białe pozbawione płonych pręcików, z naga szyjką słupka, skupione SA po 2 do 6 w wiszących, groniastych lub wiechowatych kwiatostanach, których osie są zrośnięte mniej więcej do połowy z wielkimi, bladozielonymi lub żółtawozielonymi, owalnymi podsadkami. Kielich ma pięć, żółtawo – białych działek i pięć płatków korony, bardzo wąskich i żółtych.
Owocem jest owłosiony orzeszek, około 1 cm wielkości, podłużno – kulisty, z 3 – 5 wystającymi kantami.
Na glebach bogatych w runo albo na świeżych, przepuszczalnych, luźnych zasadowych glebach zasobnych w związki pokarmowe. Jest dość wrażliwa na zanieczyszczenia powietrza pyłami i gazami.
Wysoko sklepiona, dość zwarta korona, sprawia wrażenie wąskiej i wzniesionej.
Pień przeważnie prosty, u starszych okazów bardzo gruby.
Konary w dolnej strefie korony przeważnie odchodzące, skierowane stromo w górę i rozchodzące się promieniście, w dolnej części także wygięte ku ziemi.
Kora ciemnoszara lub szarobrunatna, z delikatnymi, biegnącymi wzdłuż bruzdami i wąskimi, sieciowato rozgałęzionymi listewkami, jednak niezbyt grubo i głęboko rzeźbiona.
Pędy zielonkawo – czerwone, prawie zawsze aksamitnie owłosione (owłosienie może się ograniczać tylko do partii szczytowej).
Pączki z dwoma łuskami mogą być bardzo różnej wielkości, podłużnie owalne, z przodu zaokrąglone, czerwonobrunatne.
Kwitnie w czerwcu.
dawajtoo