Marks Karol - Tezy o Feuerbachu.pdf - Marks Karol - cezarbe

Bez tytułu 1

Strona 1 z 2

DZIEJE RELIGII, FILOZOFII I NAUKI

do końca staroŜytności │ średniowiecze i odrodzenie │ barok i oświecenie │ 1815-1914 │ 1914-1989

jak i z czego studiować filozofię │ moje wykłady │ Wittgenstein │ filozofowie i socjologowie nauki

Karl MARX

TEZY O FEUERBACHU

1. Głównym brakiem wszelkiego dotychczasowego materializmu - nie wyłączając

feuerbachowskiego - jest to, Ŝe przedmiot, rzeczywistość, zmysłowość ujmował on

jedynie w formie obiektu czy teŜ oglĄdu [Anschauung], nie zaś jako ludzkĄ działalnoŚĆ

zmysłowĄ , praktykĘ , nie subiektywnie. To sprawiło, Ŝe stronę czynną, w przeciwieństwie

do materializmu, rozwijał idealizm - jednak tylko w sposób abstrakcyjny, poniewaŜ

idealizm, rzecz jasna, nie zna rzeczywistej, zmysłowej działalności jako takiej.

Feuerbachowi chodzi o przedmioty zmysłowe, rzeczywiście odmienne od przedmiotów

myślowych; samej jednak działalności ludzkiej nie ujmuje on jako działalności

przedmiotowej . W Istocie chrzeŚcijaŃstwa rozpatruje on przeto tylko postawę teoretyczną

jako prawdziwie ludzką, podczas gdy praktykę ujmuje i ustala jedynie w

brudnoŜydowskiej formie jej przejawiania się. Dlatego nie rozumie on znaczenia

działalności "rewolucyjnej", "praktyczno-krytycznej".

2. Zagadnienie, czy myśleniu ludzkiemu właściwa jest prawdziwość przedmiotowa, nie

jest zagadnieniem teorii, lesz zagadnieniem praktycznym . W praktyce człowiek musi

dowieść prawdziwości, tzn. rzeczywistości i mocy, ziemskiego charakteru [Diesseitigkeit]

swego myślenia. Spór o rzeczywistość czy nierzeczywistość myślenia izolującego się od

praktyki jest zagadnieniem czysto scholastycznym .

3. Materialistyczna teoria, Ŝe ludzie są wytworami warunków i wychowania, Ŝe więc

zmienieni ludzie są wytworami innych warunków i zmienionego wychowania, zapomina,

Ŝe warunki są zmieniane właśnie przez ludzi i Ŝe sam wychowawca musi zostać

wychowany. Przeto dochodzi ona siłą rzeczy do tego, Ŝe dzieli społeczeństwo na dwie

części, z których jedna jest wyniesiona ponad społeczeństwo (Np. u Roberta Owena).

ZbieŜność zmian warunków i działalności ludzkiej moŜe być traktowana i racjonalnie

rozumiana jedynie jako praktyka rewolucyjna .

4. Feuerbach bierze za punk wyjścia fakt religijnej samoalienacji - podwojenia świata na

świat religijny, wyobraŜony, i na świat rzeczywisty. To, co on robi, polega na

sprowadzaniu świata religijnego do jego ziemskiej podstawy. Przeocza on, Ŝe po

dokonaniu tej pracy pozostaje jeszcze do zrobienia rzecz najwaŜniejsza. Mianowicie fakt,

Ŝe owa ziemska podstawa odrywa się sama od siebie i utrwala w obłokach niczym

samodzielne państwo, da się wytłumaczyć jedynie samorozdarciem i

samozaprzeczeniem tej ziemskiej podstawy. Musi więc ona sama być najpierw

zrozumiana w swojej sprzeczności, następnie zaś, przez usunięcie tej sprzeczności,

praktycznie zrewolucjonizowana. A więc np. po odkryciu, Ŝe ziemska rodzina jest

tajemnicą świętej rodziny, musi ona sama być poddana krytyce w teorii i ulec

rewolucyjnemu przekształceniu w praktyce.

5. Feuerbach, nie zadawalając się myŚleniem abstrakcyjnym , odwołuje się do oglĄdu

zmysłowego ; ale ujmuje on zmysłowość nie jako działalność praktycznĄ , ludzko-

zmysłową.

6. Feuerbach sprowadza istotę religii do istoty człowieka . Ale istota człowieka to nie

abstrakcja tkwiąca w poszczególnej jednostce. Jest ona w swojej rzeczywistości

całokształtem stosunków społecznych.

Feuerbach, który nie podejmuje krytyki tej rzeczywistej istoty, jest przeto zmuszony:

2009-10-20

Bez tytułu 1

Strona 2 z 2

abstrahować od przebiegu historycznego, uznać istnienie usposobienia religijnego

[religiöses Gemüt] jako takiego oraz za przesłankę wziąć abstrakcyjną - izolowanĄ -

jednostkę ludzką;

moŜe on zatem ujmować istotę człowieka tylko jako "gatunek", jako wewnętrzną,

niemą ogólność łączącą wiele jednostek więzią li tylko przyrodniczĄ .

7. Feuerbach nie widzi zatem, Ŝe samo "usposobienie religijne" jest wytworem

społecznym i Ŝe analizowana przezeń abstrakcyjna jednostka naleŜy w rzeczywistości do

określonej formy społeczeństwa.

8. śycie społeczne jest z istoty swej praktyczne . Wszelkie misteria sprowadzające teorię

na manowce mistycyzmu znajdują swe racjonalne rozwiązania w praktyce ludzkiej i w

pojmowaniu tej praktyki.

9. Szczytem, do którego dochodzi materializm oglĄdowy , tzn. materializm pojmujący

zmysłowość nie jako działalność praktyczną, jest ogląd poszczególnych jednostek w

"społeczeństwie obywatelskim" ["bürgerliche Gesellschaft"].

10. Punktem widzenia dawnego materializmu jest społeczeństwo "obywatelskie" ;;

punktem widzenia nowego materializmu jest społeczeństwo ludzkie , czyli uspołeczniona

ludzkość.

11. Filozofowie rozmaicie tylko interpretowali świat; idzie jednak o to, aby go zmieniĆ .

2009-10-20

Marks Karol - Tezy o Feuerbachu.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: