Odbiorniki radiowe retro, cz.8.pdf
(
2362 KB
)
Pobierz
ep_03_074-076_radio_retro_cz8.indd
K U R S
Odbiorniki radiowe retro
Regeneracja, uruchamianie i strojenie, część 8
Badanie sprawności lamp radiowych
Po regeneracji skrzynki odbiornika przystępujemy do jego
uruchamiania. Wcześniej jednak należy wykonać szereg
niezbędnych czynności wstępnych, takich jak: wymiana
zniszczonych przewodów, naprawa styków w podstawkach
lampowych, zbadanie sprawności lamp, sprawdzenie i ewentualna
regeneracja potencjometrów, ponowne formowanie wszystkich
kondensatorów elektrolitycznych lub ich wymiana na inne
uformowane.
Badanie zdolności emisyjnej ka-
tody można również przeprowadzić
przy zasilaniu anody lampy napię-
ciem stałym wynoszącym od 150 V
do 250 V. Zaletą takiego rozwiązania
jest wykonywanie pomiarów w wa-
runkach podobnych do warunków
pracy lampy w odbiorniku. W przy-
rządach z taką metodą pomiaru każ-
da badana lampa pracuje w konfigu-
racji triody (siatka ekranowa pento-
dy połączona jest z anodą) [7].
Stan próżni w lampie jest jed-
nym z najważniejszych czynników,
od którego zależy przydatność lam-
py do pracy w odbiorniku. W miarę
wydłużania się czasu eksploatacji
lampy jej próżnia ulega pogorsze-
niu. Proces ten przebiega znacznie
intensywniej w lampach głośniko-
wych i prostowniczych z powodu
płynięcia przez nie prądów anodo-
wych o wyższych natężeniach niż
przez inne lampy odbiornika. Jeżeli
lampa ma złą próżnię, to w obwo-
dzie siatki sterującej płynie prąd,
w wyniku którego na oporniku
upływowym powstaje spadek napię-
cia podwyższający potencjał siatki.
W wyniku wzrostu potencjału siatki
sterującej względem katody wzrasta
również prąd anodowy lampy.
Schemat układu pomiarowego do
pomiaru próżni w lampie pokazano
na
rys. 20
. Szeregowo z opornikiem
upływowym o wartości od 0,5 MΩ
do 1 MΩ, włącza się ujemne źró-
dło o napięciu kilku woltów. Dla
lamp głośnikowych wartość opor-
nika upływowego siatki nie po-
winna być większa niż 0,6 MΩ.
Ocenę stanu próżni w lampie prze-
prowadza się następująco. Jeżeli
w trakcie zamykania i otwierania
wyłącznika W prąd anodowy ulega
zmianie (przy ujemnej polaryzacji
siatki prąd anodowy wzrośnie), to
oznacza, że zawartość gazu w lam-
pie jest zbyt duża. Pomiar można
również wykonać przy zerowym
napięciu siatki sterującej (rezystor
upływowy siatki jest zwarty). Jeże-
li próżnia będzie w lampie zła, to
będzie płynął jakiś prąd anodowy.
Włączenie rezystora w obwód siat-
ki sterującej spowoduje przy złej
próżni zauważalny spadek natęże-
nia prądu anodowego. Po wartości
tego spadku możemy wnioskować
o stanie próżni w lampie. O obecno-
ści gazu w lampie z bańką szklaną
świadczy między innymi fioletowa
poświata wokół anody. Niektóre
lampy głośnikowe wykazują znacz-
ny spadek prądu anodowego przy
włączeniu w obwód siatki sterują-
cej rezystora upływowego o warto-
ści 0,6 MΩ w stosunku do wartości
prądu anodowego dla siatki steru-
jącej zwartej z katodą. Świadczy to
o złej próżni w lampie. Jednakże
wstawione do odbiornika pracują
poprawnie w swoich normalnych
warunkach i dlatego do tych wyni-
ków pomiarów należy podchodzić
zawsze bardzo ostrożnie i nie wy-
rzucać lampy do kosza zbyt po-
chopnie. Dlatego bardzo ważnym
elementem w układzie pomiarowym
przyrządu jest zwieracz rezystora
upływowego siatki sterującej. W ob-
wodzie siatki sterującej lampy może
płynąc prąd w różnych kierunkach
w zależności od wartości napięcia
polaryzacji. Prąd siatki nazywa się
ujemnym, gdy przepływając przez
opornik upływowy powoduje wzrost
napięcia ujemnego siatki.
Rys. 20. Uproszczony schemat układu
do pomiaru próżni w lampie
74
Elektronika Praktyczna 3/2006
K U R S
Fot. 21. Autor artykułu
od 100 do 200 V, który
zawiera neonówkę zabez-
pieczoną rezystorem. Do
tego obwodu dołącza się
badaną lampę radiową,
w której wszystkie elektro-
dy z wyjątkiem jednej są
zwarte. Jeden biegun obwo-
du jest dołączony do elek-
trody wolnej, a drugi do
elektrod zwartych ze sobą.
Jeżeli wystąpi zwarcie po-
między elektrodą wolną,
a którąkolwiek z elektrod
zwartych, to w obwodzie
popłynie prąd i neonówka
będzie świecić. Jeżeli nie
zaobserwujemy zwarcia, to
wolną elektrodę łączymy
z pozostałymi i uwalniamy
kolejną. W ten sposób moż-
na przebadać i wychwycić
wszystkie ewentualne zwar-
cia między poszczególnymi
elektrodami. Schemat ukła-
du pomiarowego do bada-
nia zwarć międzyelektro-
dowych w lampach przy napięciu
wyższym niż 100 V zamieszczony
jest w cytowanej literaturze [8].
W praktyce rezystancja izolacji mię-
dzyelektrodowej waha się w gra-
nicach od 10 MΩ d0 10000 MΩ
i zmienia się w czasie eksploatacji
lamp o kilka rzędów wielkości, lecz
nie wpływa to w sposób istotny na
jej pracę w odbiorniku radiowym.
Wszystkie przyrządy do oce-
ny sprawności lamp radiowych,
w których pomiar zdolności emi-
syjnej katody odbywa się w triodo-
wej konfiguracji połączeń elektrod,
mają możliwość kontrolowania
wpływu siatki sterującej na prąd
anodowy. Przy możliwości płynnej
regulacji wartości ujemnego napię-
cia podawanego na siatkę sterującą
lampy możemy wyznaczyć bardzo
ważny parametr lampy, jakim jest
nachylenie charakterystyki. Nie
będzie to prawidłowy pomiar na-
chylenia charakterystyki, ponieważ
wartości napięć podawanych na
elektrody odbiegają zasadniczo od
wartości zalecanych przez produ-
centa (w katalogu). Trzeba również
pamiętać, że jeżeli badana lampa
jest pentodą, to podczas pomiaru
pracuje w konfiguracji triody. Po-
nadto wynik takiego pomiaru nie
będzie zgodny z wartością podawa-
ną w katalogach dla danego typu
lampy, ponieważ odbywa się on
przy zaniżonym napięciu anodo-
wym. Będzie to jednak cenna in-
formacja o zdolnościach emisyjnych
lampy.
Chciałbym również podkreślić,
że pomiary sprawności diod wyko-
nuje się zwykle przy napięciu ano-
dowym około 6…10 V, a dla diod
prostowniczych napięcie anodowe
jest wyższe i wynosi najczęściej
około 30 V.
Wykonując ocenę parametrów
lampy za pomocą próbnika w wyko-
naniu amatorskim można upewnić
się o przydatności lampy do pracy
w odbiorniku. Lampę można uznać
za w pełni sprawną, jeżeli jej prąd
anodowy różni się o 12…20% od
wartości podawanej w katalogach
dla danego typu lampy. Warunki
wykonywania pomiarów, a więc na-
pięcia występujące na poszczegól-
nych elektrodach muszą być zgodne
z danymi katalogowymi. Korzystając
z nieprofesjonalnego przyrządu po-
miarowego możemy jedynie porów-
nywać ze sobą wyniki dla lampy
wzorcowej i badanej.
Lampy, których sprawność jest
wątpliwa, nie powinny być zbyt
pochopnie wyrzucane. Jest to
szczególnie ważne w przypadku
lamp starszej generacji bezpośred-
nio żarzonych o cokołach wtyczko-
wych i niektórych lamp o cokołach
bocznostykowych, ponieważ istnieje
jeszcze możliwość podjęcia próby
chociaż częściowej ich regenera-
cji. Tą problematyką zajmiemy się
w następnym artykule.
Mieczysław Laskowski
Na prąd ujemny mają wpływ
następujące czynniki:
• pogorszenie próżni,
• emisja elektronowa siatki steru-
jącej,
• pogorszenie właściwości izola-
cyjnych cokołu.
Podczas kontroli produkcyjnej
określa się wartość napięcia polary-
zacji, przy której prąd elektronowy
siatki nie przekracza np. 0,5 µA.
Zwarcia między elektrodami sta-
nowią dość poważny problem, po-
nieważ wykrycie ich omomierzem
podczas pomiaru „na zimno” jest
bardzo trudne. Przy użyciu pro-
fesjonalnej aparatury pomiarowej
wyszukiwanie ewentualnych zwarć
dokonuje się na początku cyklu po-
miarowego, przy częściowo załączo-
nym przyrządzie, który traktowany
jest jak zwykły omomierz, zasila-
ny niewielkim napięciem stałym
przy załączonym napięciu żarzenia.
Zwarcia w lampie pojawiają się naj-
częściej dopiero po nagrzaniu lam-
py, a niektórzy autorzy zalecają, aby
pomiary zwarć były wykonywane
przy napięciu między elektrodami
wyższym niż 100 V [8]. Niższe na-
pięcie może nie wykazać „zwarcia”
o znacznej oporności, które może
być przyczyną na przykład trza-
sków w odbiorniku.
Wyszukiwanie zwarć wykony-
wane jest w układzie zasilanym
prądem przemiennym o napięciu
Zalecana literatura
1. Przyrząd do badania emisji lamp.
Radio i Świat nr 15/1945 r.
2. Przyrząd do badania lamp. Jan
Krupski. Radio i Świat nr 36/37/
1947 r.
3. Przyrząd do badania lamp. Radio
nr 10/1949 r.
4. Badanie próżni w lampach odbior-
czych. Radioamator nr 4/1951 r.
5. Z praktyki radioamatorskiej. Prosty
układ do badania lamp elektrono-
wych. Radioamator nr 4/1954r.
6. Z praktyki radioamatorskiej.
Badanie emisji lamp omomierzem
lub woltomierzem. Radioamator nr
7/1955r.
7. Przyrząd do badania lamp. Ka-
zimierz Woliński. Radioamator nr
10/1955r.
8. Przyrząd do badania lamp. Janusz
Komenda. Wydawnictwa Komunikacyj-
ne. Warszawa 1957 r. Wydanie I.
76
Elektronika Praktyczna 3/2006
Plik z chomika:
mtx32
Inne pliki z tego folderu:
Odbiorniki radiowe retro, cz.1.pdf
(3093 KB)
Odbiorniki radiowe retro, cz.10.pdf
(3368 KB)
Odbiorniki radiowe retro, cz.11.pdf
(2379 KB)
Odbiorniki radiowe retro, cz.12.pdf
(413 KB)
Odbiorniki radiowe retro, cz.13.pdf
(2279 KB)
Inne foldery tego chomika:
Audio i akustyka hasło nick
Dyskretne przekształcenie Fouriera
Elektronika hasło nick
filmy
FPGA
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin