BHP podczas pracy z prądem elektrycznym - słowniczek.
BARIERA (przeszkoda)
element chroniący przed niezamierzonym dotykiem bezpośrednim części czynnych, lecz nie chroniący przed dotykiem bezpośrednim spowodowanym działaniem rozmyślnym.
CZĘŚĆ CZYNNA
przewody lub części przewodzące urządzenia lub instalacji elektrycznej, która może się znaleźć się pod napięciem w warunkach normalnej pracy instalacji elektrycznej, lecz nie pełni funkcji przewodu ochronnego; częścią czynną jest przewód neutralny N, łącznie jest nim przewód ochronny PE ani ochronno -neutralny PEN.
CZĘŚĆ PRZEWODZĄCA DOSTĘPNA
część przewodząca instalacji elektrycznej dostępna dla dotyku palcem probierczym, która może być dotknięta i która w warunkach normalnej pracy instalacji nie znajduje się pod napięciem, lecz w wyniku uszkodzeni może znaleźć się pod napięciem.
CZĘŚĆ PRZEWODZĄCA OBCA
część przewodząca nie będąca częścią urządzenia ani instalacji elektrycznej, która może się znaleźć pod określonym potencjałem, zazwyczaj pod potencjałem ziemi; zalicza się do nich metalowe konstrukcje, rurociągi, przewodzące podłogi i ściany.
CZĘŚĆ JEDNOCZEŚNIE DOSTĘPNA
przewód lub część przewodząca, które mogą być dotknięte jednocześnie przez człowieka lub zwierzę: mogą nim być części czynne, części przewodzące dostępne i obce, przewody ochronne i uziomy.
DOTYK POŚREDNI
dotknięcie przez człowieka lub zwierzę części przewodzących dostępnych, które znalazły się pod napięciem w wyniku uszkodzenia izolacji.
DOTYK BEZPOŚREDNI
dotknięcie przez człowieka lub zwierzę części czynnych.
INSTALACJA ELEKTRYCZNA
Zespół urządzeń elektroenergetycznych o skoordynowanych parametrach, o napięciu znamionowym do 1000V prądu przemiennego i 1500V prądu stałego, przeznaczony do doprowadzenia energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorników. Instalacja elektryczna obejmuje przewody, aparaty i przyrządy łączeniowe, zabezpieczające, ochronne, sterujące i pomiarowe, wraz z obudowami i konstrukcjami wsporczymi, oraz odbiorniki i miejscowe źródła energii elektrycznej.
IZOLACJA DODATKOWA
„niezależna izolacja zastosowana dodatkowo jako uzupełnienie izolacji podstawowej w celu zapewnienia ochrony w przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej.”
IZOLACJA OCHRONNA
środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej polegającej na zastosowaniu izolacji podwójnej lub izolacji wzmocnionej, lub osłony izolacyjnej ochronnej.
IZOLACJA PODSTAWOWA
izolacja części czynnych zastosowana w celu zapewnienia ochrony przeciwporażeniowej podstawowej.
„izolacja części czynnej będącej pod napięciem niebezpiecznym, stosowana w celu zapewnienia ochrony przed porażeniem elektrycznym.”
IZOLACJA PODWÓJNA
„izolacja składająca się z izolacji podstawowej oraz izolacji dodatkowej.”
IZOLACJA ROBOCZA
„to izolacja części czynnej obwodu elektrycznego, niezbędna do zapewnienia należytej pracy urządzenia elektrycznego która jednocześnie zapewnia ochronę przeciwporażeniową.”
IZOLACJA STANOWISKA
środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej polegający na pokryciu stanowiska materiałem izolacyjnym oraz na izolowaniu od ziemi znajdujących się w zasięgu ręki części przewodzących urządzeń i części obcych połączonych ze sobą nieuziemionymi przewodami wyrównawczymi.
IZOLACJA WZMOCNIONA
„układ izolacyjny części czynnych o napięciu niebezpiecznym, zapewniający stopień ochrony przed porażeniem równoważny izolacji podwójnej.”
MASA
“w urządzeniach elektroenergetycznych występuje powiązanie uziemienia ze zmniejszeniem wpływu zakłóceń zewnętrznych na jego działanie (“masa układu”). Masa to punkt wspólny zasilania układu elektronicznego, w stosunku do którego mierzone są potencjały występujące w urządzeniu, jak również wartości napięć wejściowych oraz wyjściowych. Masa jest również punktem wspólnego potencjału elektrycznego, jednak nie musi mieć potencjału ziemi więc masa nie jest uziemieniem (w układach TN-C tak jest zrobiona).”
NAPIĘCIE BARDZO NISKIE (ELV)
Napięcie przemienne sinusoidalne o wartości skutecznej nie przekraczającej 50 V lub napięci stałe - o pomijalnym tętnieniu - o wartości średniej nie przekraczającej 120 V.
NAPIĘCIE DOTYKOWE
napięcie występujące w razie uszkodzenia izolacji między dwoma punktami, z którymi mogą się zetknąć jednocześnie ręce lub ręka i stopa człowieka; napięciem dotykowym - dla oceny zagrożenia porażeniem zwierząt w gospodarstwach hodowlanych i lecznicach - jest napięcie występujące w razie uszkodzenia izolacji między punktami, z którymi mogą się zetknąć równocześnie głowa i noga zwierzęcia.
NAPIĘCIE RAŻENIOWE DOTYKOWE
spadek napięcia na rezystancji ciała człowieka podczas przepływu prądu wywołanego napięciem dotykowym ; pojęcie stosowane obecnie głównie w technice ochrony przeciwporażeniowej w urządzeniach wysokiego napięcia.
NAPIĘCIE W MIEJSCU USZKODZENIA
napięcie występujące podczas zwarcia doziemnego między częścią przewodzącą a ziemią odniesienia.
NAPIĘCIE WZGLĘDEM ZIEMI
największe z napięć występujących długotrwale między częścią czynną urządzenia a ziemią: w sieciach lub instalacji elektrycznej o bezpośrednim uziemieni roboczym nie dotkniętej zwarciem doziemnym,
w sieci lub instalacji elektrycznej bez bezpośredniego uziemienia roboczego dotkniętej zwarciem doziemnym.
NAPIĘCIE ZNAMIONOWE
“jest to maksymalne napięcie prądu elektrycznego jakie może być podane w sposób trwały na element lub urządzenie elektrotechniczne, np. rezystor czy transformator. W transformatorach rozróżnia się napięcie znamionowe uzwojenia pierwotnego i wtórnego. Po przekroczeniu napięcia znamionowego element może ulec zniszczeniu na skutek przebicia elektrycznego izolacji lub pracować z bardzo dużymi stratami.”
OBCIĄŻALNOŚĆ PRĄDOWA DŁUGOTRWAŁA (PRZEWODU)
maksymalna wartość prądu, który może płynąć długotrwale przez przewód o określonych warunkach bez przekroczenia dopuszczalnej temperatury przewodu.
OBWÓD FELV (ang. functional extra - low voltage)
obwód napięcia bardzo niskiego, nie zapewniający niezawodnego oddzielenia elektrycznego od innych obwodów; obwód może mieć uziemieni robocze; napięcie bardzo niskie jest stosowane ze względów funkcjonalnych, a nie do celów ochrony przeciwporażeniowej.
OBWÓD PELV (ang. protective extra - low voltage)
obwód napięcia bardzo niskiego, z uziemieniem roboczym, zasilany ze źródła bezpiecznego, zapewniający niezawodne oddzielenie elektryczne od innych obwodów.
OBWÓD SELV (ang. safety extra - low voltage)
obwód napięcia bardzo niskiego, bez uziemienia roboczego, zasilany ze źródła bezpiecznego, zapewniający niezawodne oddzielenie elektryczne od innych obwodów.
OCHRONA DODATKOWA
ochrona uzupełniająca.
OCHRONA PODSTAWOWA (ang. basic protection)
“ochrona przed porażeniem prądem elektrycznym w warunkach braku uszkodzenia. W przypadku instalacji niskiego napięcia, sieci i urządzeń, ochrona podstawowa na ogół odpowiada ochronie przed dotykiem bezpośrednim.”
OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA
zespół środków technicznych zapobiegający porażeniom prądem elektrycznym ludzi i zwierząt w normalnych i zakłóceniowych warunkach przy urządzeniach elektrycznych; w urządzeniach niskiego napięcia rozróżnia się ochronę przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa), przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa) oraz ochronę uzupełniającą.
OCHRONA UZUPEŁNIAJĄCA (ang. additional protection)
“uzupełniające środki ochrony podstawowej i/lub ochrony przy uszkodzeniu. Na ogół ochrona uzupełniająca jest stosowana przede wszystkim w przypadku specjalnych, ekstremalnych oddziaływań lub lokalizacji, przy których w niektórych okolicznościach, np. nieostrożne stosowanie energii elektrycznej, pozwoli uniknąć groźnych sytuacji lub złagodzić jej skutki.”
ODBIORNIKI ENERGII ELEKTRYCZNEJ
urządzenie przeznaczone do przetwarzania energii elektrycznej w inną formę energii, np. światło, ciepło, energia mechaniczną.
„OGRANICZNIKI” PRZEPIĘĆ (ODGROMNIK, OCHRONNIK PRZEPIĘCIOWY)
“urządzeniami, których zadaniem jest ograniczanie przepięć do wartości niegroźnej z punktu widzenia wytrzymałości elektrycznej izolacji, są:
iskierniki,
odgromniki wydmuchowe,
odgromniki zaworowe: iskiernikowe i beziskiernikowe,
kondensatory
dławiki.”
POŁĄCZENIE WYRÓWNAWCZE
elektryczne połączeni części przewodzących dostępnych i części przewodzących obcych, dokonane w celu uzyskania wyrównania potencjałów.
POŁĄCZENIE WYRÓWNAWCZE FUNKCJONALNE (ang. Functional-equipotential-bonding)
“połączenie ekwipotencjalne, wykonane dla celów funkcjonalnych innych niż bezpieczeństwo.”
POŁĄCZENIE WYRÓWNAWCZE GŁÓWNE
połączenie wyrównawcze wykonane przeważnie z przyziemnej kondygnacji budynku, w pobliżu miejsca wprowadzenia sieci lub instalacji elektrycznej do budynku, np. w pobliżu złącza.
POŁĄCZENIE WYRÓWNAWCZE OCHRONNE (ang. protective-equipotential-bonding)
“połączenie ekwipotencjalne, wykonane dla celów bezpieczeństwa.”
PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM
skutki patofizjologiczne wywołane przepływem prądu elektrycznego przez ciało człowieka lub zwierzęcia.
PRĄD PRZECIĄŻENIOWY
prąd przetężeniowy powstały w uszkodzonym obwodzie elektrycznym.
PRĄD PRZETĘŻENIOWY (ang. Overcurrent)
“prąd elektryczny większy niż znamionowy prąd elektryczny. W przypadku przewodów, prądem znamionowym jest obciążalność prądowa długotrwała.”
PRĄD RAŻENIOWY
prąd przepływający przez ciało człowieka lub zwierzęcia, który może powodować skutki patofizjologiczne.
PRĄD RÓŻNICOWY
prąd o wartości chwilowej równej sumie algebraicznej wartości chwilowych prądów płynących we wszystkich przewodach czynnych w określonym miejscu sieci lub instalacji elektrycznej; w urządzeniach napięcia przemiennego wartość skuteczna prądu różnicowego jest sumą geometryczną (wektorową) wartości skutecznych prądu płynącego we wszystkich przewodach czynnych.
PRĄD UDAROWY
“prąd jednokierunkowy o krótkotrwałym przebiegu, narastający bez żadnej oscylacji od zera do pewnej wartości szczytowej, a następnie znacznie wolniej opadający. Prąd udarowy charakteryzują następujące parametry: biegunowość, wartość szczytowa, czas czoła, czas do półszczytu. Źródłem prądu udarowego może być wyładowanie atmosferyczne.”
PRĄD UPŁYWOWY
prąd, który w urządzeniu nie dotkniętym zwarciem płynie od części czynnych do ziemi; wielofazowym urządzeniu napięcia przemiennego wypadkowy prąd upływu jest geometryczną (wektorową) sumą prądów upływowych poszczególnych faz; zawiera ona składową czynną wynikającą z upływności izolacji, a także składową pojemnościową wynikającą z pojemności izolacji oraz pojemności przyłączonych kondensatorów.
PRĄD USZKODZENIOWY (ang. fault current)
“prąd, który przepływa w danym punkcie uszkodzenia, będący wynikiem uszkodzenia izolacji.”
PRĄD UZIOMOWY
część prądu jednofazowego zwarcia doziemnego odprowadzana przez rozpatrywany uziom bezpośrednio do ziemi.
PRĄD ZAKŁÓCENIOWY
?
PRĄD ZNAMIONOWY
“ustalony prąd pracy urządzenia elektrycznego, przy poziomie którego urządzenie to zachowuje się zgodnie z jego przeznaczeniem. Informacja o prądzie znamionowym zamieszczana jest na tabliczce znamionowej urządzenia oraz zamieszczana w instrukcji obsługi urządzenia.”
PRĄD ZWARCIA
prąd przetężeniowy powstały w wyniku bezpośredniego połączenia ze sobą lub przez impedancję o pomijalnej wartości przewodów, które w normalnych warunkach pracy instalacji elektrycznej mają różne potencjały.
PRZEWÓD NEUTRALNY N (dawniej przewód zerowy)
przewód połączony bezpośrednio z punktem neutralnym (zerowym) układu sieci i mogący służyć do przesyłania energii elektrycznej (rozdziału energii elektrycznej).
PRZEWÓD OCHRONNO - POWROTNY PER
uziemiony przewód spełniający równocześnie funkcję przewodu ochronnego PE i przewodu powrotnego R w sieci lub instalacji prądu stałego.
PRZEWÓD OCHRONNO - NEUTRALNY PEN
uziemiony przewód spełniający równocześnie funkcję przewodu ochronnego PE i przewodu neutralnego (zerowego) N. Przy przekrojach poniżej 10 mm2 Cu i16 mm2 Al nie wolno stosować wspólnego przewodu PEN.
PRZEWÓD OCHRONNY PE
uziemiony przewód stanowiący element zastosowanego środka ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej, nie podlegający obciążeniu prądami roboczymi, do którego przyłącza się przewodzące dostępne, połączone z główną szyną uziemiającą.
PRZEWÓD WYRÓWNAWCZY
przewód zapewniający wyrównanie potencjałów łączonych części.
PRZEWÓD ZEROWY
to przewód neutralny.
PUNKT NEUTRALNY
“(ang. neutral point) - wspólny punkt połączonego w gwiazdę układu wielofazowego albo uziemiony punkt środkowy układu fazowego.”
PUNKT ZEROWY
„nazywany także punkt gniazdowy. Obecnie określenie nieużywane, oznacza punkt neutralny sieci.”
SEPARACJA ELEKTRYCZNA
środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej polegający na zasileniu urządzenia elektrycznego za pomocą transformatora separacyjnego lub przetwornicy separacyjnej, przy czym wszystkie części czynne obwodu separowanego są niezawodnie oddzielone elektrycznie od innych obwodów i od ziemi.
SIEĆ OCHRONNA
środek ochronny przeciwporażeniowej dodatkowej, w układzie IT o stałej stanu izolacji doziemnej, polegający na połączeniu wszelkich części przewodzących dostępnych i części obcych z uziemioną siecią z przewodów ochronnych PE oraz z przewodów wyrównawczych; pojęcie to obecnie, w sposób raczej bezzasadny, jest eliminowana z użycia.
STOPIEŃ OCHRONY IP
umowna miara ochrony, zapewnionej przez obudowę, przed dotknięciem części czynnych i poruszających się mechanizmów, przedostawaniem się części stałych i wnikaniem wody, ustalona zgodnie z PN\E-08106.
STUDNIA KABLOWA
“studnia kablowa to obiekt podziemny wybudowany w ciągu kanalizacji kablowej, rurociągu kablowego, umożliwiający wciąganie, montaż lub konserwację kabli i umieszczonych w nim urządzeń. Studnie kablowe dzielimy ze względu na ich wielkość oraz lokalizację w ciągu kanalizacji.”
TABLICZKA ZNAMIONOWA
“tabliczka (najczęściej metalowa), trwale przymocowana do maszyny, urządzenia, aparatu, środka transportu itp., zawierająca krótki jego opis i podstawowe informacje, takie jak:
▪ nazwa
▪ producent
▪ rok produkcji
▪ numer seryjny
▪ podstawowe parametry, np. moc znamionowa, masa, ładowność
▪ warunki pracy, np. napięcie zasilające
▪ sposób podłączenia
▪ klasa zasilania
certyfikat bezpieczeństwa.”
TĘTNIENIE NAPIĘCIA (PRĄDU) STAŁEGO
stosunek wartości skutecznej składowej przemiennej sinusoidalnej AC do wartości średniej napięcia (prądu) stałego DC; tętnienie uważa się za pomijalne, jeżeli nie przekracza 0,10 (10 %).
TRANSFORMATOR SEPARACYJNY (TRAFO SEPARACYJNE)
transformator ochronny o napięciu wtórnym wyższym od napięcia bardzo niskiego w normalnych warunkach pracy.
“Transformator separacyjny to specjalny transformator, którego przekładnia jest równa 1 (napięcie wyjściowe jest równe napięciu wejściowemu) oraz posiada separację galwaniczną między uzwojeniem pierwotnym i uzwojeniem wtórnym.
Stosowany jako jedna z form ochrony przeciporażeniowej wszędzie tam, gdzie istnieje podwyższone zagrożenie porażenia prądem elektrycznym, np w pomieszczeniach o dużej wilgotności, wnętrzach metalowych zbiorników, a z różnych powodów nie korzysta się z urządzeń o obniżonym (bezpiecznym) napięciu. Istotą tego zabezpieczenia jest wyeliminowanie drogi powrotnej dla prądu porażeniowego jaki w wyniku uszkodzenia izolacji elektrycznej chronionego urządzenia mógłby popłynąć przez użytkownika i ziemię do źródła zasilania. Warunkiem skuteczności tego zabezpieczenia jest zasilanie tylko jednego odbiornika z jednego transformatora i nieuziemiony punkt zerowy uzwojenia wtórnego.”
UDAR NAPIĘCIOWY
“krótki, nieregularny, destrukcyjny impuls napięcia o wartości setek do tysięcy kV, pojawiający się w sieci elektroenergetycznej w postaci fali wędrownej rozchodzącej się w obu kierunkach i powstały w wyniku wyładowania elektrycznego w linię elektryczną.
Udar jest zjawiskiem niepożądanym, powstającym wskutek wyładowań elektrycznych wielkiej mocy. Udary przekraczają znacznie wartość znamionową...
agaga90