Ciągi rozwojowe wróznych dziedzinach życia:
1.społeczno-ekonomicznek:
*przechodzenie ludności ze wsi do miast, co ma podłoże w odchodzeniu od zawodów rolniczych ku zawodom przemysłowym a nast epnie usługom. mają uwarunkowania natury psychologicznej(rolnicze zawody były traktowane jako gorsze, odejście od nich bylo nobilitacją) i ekonomicznej (praca nienormowana czasem, niższy dochód za często długa pracę).
*obserwuje się także "pęd ku wiedzy"- konieczność permanentnego podnoszenia edukacji by nadążyć za rozwojem technologicznym.
* przechodzenie od sfery produkcji materialnej do sfery uslug, proces ten jest wprost prporcjonalny do pozimu zamożności.
2.transportowej:
* odchodzenie od sztywnych ciągów transportowych na rzecz elastycznych- redukcja szlaków kolejowych, lecz renesans lini kolejowych w nowej technologii(min.1500km). często są bardziej korzyustne niż lotnictwo.
* gigantyzacja śrosków transportu, gł. w transporcie towarowym, masowym, zaś pojawia sie jako wynik czynników politycznych(np. zamknięcie kan. Sueskiego) czyli tworzenia olbrzymich jednostek transportowych (tankowce, ciągniki naczepowe 40 ton, wagony 40-60 ton). problem koncentracji (pojawiy sie w latach 50-początek III rewolucji w transporcie. Początkowo w przewozach kabotażowej w USA 1956r.-użycie kontenerów w transporcie międzynarodowym. Przyspieszyło to ładunek, oraz zapewniło bezpieczeństwo ładunkom. Możliwość wyboru środka i szybkości transportu, głównie w przewozach międzykontynentalnych. Obecnie transport lotniczny wyparł morski w przewozach pasażerskich. Ograniczenie łączności przewodowej na rzecz bazprzewodowej.
3.technologicznej:
* dążność do ciągłego poszukiwania i wykorzystania natych żródeł energii, renesans dawnych naturaknych źródeł energii.
*roznący udział energii wodnej (najtańsza, lecz trudna do technicznego pozyskania). energia z falowania i pływów jest olbrzymia, nieograniczona, lecz droga inwestycyjnie.
Hydroelektrownie: 1958 wybrzeże Bretanii; 1974- zat.Tunguska
tworzone są na specyficznych typoach wybrzeży (zachód USA, daleki wschód Zsrr, zachód afryki). wzrost udziału małych elektorwni na rzekach (europa alpejska, skandynawska, USA, Kanada)
* ciagi przechodzenia:
-od energii machanicznej do elektrycznej- możliwość miniaturyzacji napędów i urządzeń, zmniejszenie kubatury ośrodków i urządzeń
-od energii cieplnej do elektrycznej- innowacje w dziedzinie transportowej, korzystna dla obszarów ograniczoenj możliwości rozwoju
- od przemysłów ekstensywnych do intensywych-, związane z powszechnym postępem technicznym.
* powszechna dążność do wskazania metali lekkich stopów (kosmiczny, lotniczy)
4.organizacja i zarządzanie:
ciągi te były początkowo ukrywane. badanie ciągu w oparciu o formy oragnizacji pracy: od samowystarczalności i komplementarności ku zespołom silnie skooperowanym, złożonym.
odchodzenie od układów wielokrotnie złożonych terytorialnie i ekonomicznie np. korporacje w wyniku międzynarodowienia systemów gospodarczych.
Szczególne orientacje lokalizacji przemysłu:
1.Surowcowa:
Podlegają jej grupy przemysłu(w większym lub mniejszym stopniu):*wydobywczy *wytwarzające surowce lub pół fabrykaty np. cementowy, stalowy, cukrowniczy *w których technologii produkcji kodszt surowca, ze względu na wartość lub wagę, ma pozycje znaczną w koszcie finalnym produktu np.maszynowy, stoczniowy, maszyn budowlanych. nie wszystkie surowce mają taką samą wagę lokalizacyjną. Największą mają taie które w transporcie tracą wagę lub wartość, np.owoce miękki, mleko. Coraz powszechniej sirowce zastępowane są substrytutami, czyli surowcami otrzymywanymi na drodze przemysłowej. ich wykorzystanie przełamało tradycyjną orientację surowcową. Otrzymuje sę dzieki np. chemi polimerów. substytuty są często lżejsze, tańsze, odporniejsze np. na korozję. Surowce zniszczalen np. Farbiarskie, izolacyjne, wygładzające(korund, szmergiel, talk), występują bardzo ograniczone w skorupie. są zastępowane przez np.karbokorund, elektrokorund. Możliwość stosowania substytutów wynika z szybkości postępu technologicznego.
Zużycie surowców energetycznych.
Od 2 wojny światowej rośnie zużycie i zaopatrzenie na energię elektryczną, które jest niewymierne w sensie przestrzennym ani czasowym. Najważniejsze zapotrzebowanie na energię w krajach wysoko rozwiniętych(wzrost 5x), a rozwijających się(wzrost 4x). Dużo surowców energetycznych sprzedawanych jest przez kraje nisko rozwinięte. Dystans gospodarczy cywilizowany wzrasta między tymi krajami.
Energia wiatru:
odnawialna, czysta, niewyczerpalna. pod koniec 2003r. w europie 75%. przewiduje sie ze do konca 2020r. w energia ta bedzie miala 12% produkcji energii w skali globalnej. Spowoduje to wzrost zatrudnienia w tym sektorze. Łączna moc w 2005 r. wynosi około 30 GW. Niemcy, USA, Hiszpania, Dania, Indie, Włochy. w polsce- zachodnie wybrzeże, pojezierza, niziny. Negatywne skutki- Hałas, koszt urzadzeń.
Energia z Biomasy:
w procesie fotosyntezy powstaje biomasa. Odpady przy przetwórstwie roślin, wierzby energetyczne, odchody zwierzęce, odpady komunalne.1 tona – 0,7 + węgla kamiennego. Paliwo to może być w formie stałej bądź płynnej lub gazowej.
Kraje wysoko rozwinięte zmieniają swoje gospodarowanie energetyczne w określonych kierunkach, w wyniku niemożliwości zaspokojenia potrzeb energetycznych.
2.Orientacja konsumpcyjno/rynkowa:
podstawowa funkcja jest osadzona w problemach:[stosunek do zagadnienia rynku zbytu, problemy naukowej motywacji dla decyzji lokalizacyjnej.Pojawila sie wraz z wolnym rynkiem, poł.XX w.. Haver i Fetter opublikowali pierwszą pracę na temat. Wyodrębnili:
*rynki zewnętrzne:posiadają znaczenie kluczowe w kształtowaniu rozwoju każdego kraju, jego funkcją jest wielkość i dtruktura wymiany międzynarodowej. Bilans płatniczy z nią związany jest podstawą analizy tego rynku. Różnica w cenach 2 miejscu wydobycia i zaopatrywania wywołała rozój wilu imperió-Hiszpania, Anglia
*rynki wewnętrzne- są funkcją 2 cech: zaludnienia i stopy zależnościtego tego społeczeństwa
*rynek ludny- przewaga taniej siły roboczej, która wymusza wykorzystanie ich, zatrudnienie, dając mogi lecz tani produkt(chiny, indie)Rynek mniej ludny- wyroby wysokiej jakości, adresowane do elitarnej grupy społeczeństwa za dużą cenę np.rynek obróki brylantów
Przemysły nastawione na rynki zewnętrzna ale zorientowanych surowcowo mają tendencję do lokalizowania się w punktach komunikacyjnych, duże aglomeracje o dobrych połączeniach lotniczych.
Przemysły nastawione na rynki wewnętrzna- tendencje do lokalizowania się przy dużych skupiskach ludzkich-produkcja masowa na zaspokojenie zapotrzebowania ludności.
Zachowania lokalizacyjne grup przemysłu:
*Surowcowy:
*rynki zewnętrzne:lokalizacja w miejscach pozyskania surowca, z dążnościa do rozbudowy sprawnego systemu transportowego, umożliwiającego wywóz na zewnątrz.
*rynki wewnętrzna:lokalizacja prawie tylko w miejscu pozyskania surowca
*Przetwórczy:
*rynki zewnętrzne:tendencja do lokalizacji w punktach wyjściowych dla handlu zagranicznego oraz innych, które ułatwiają tani transport
*rynki wewnętrzna:pozyskiwanie miejsc podporządkowanych rozmieszczeniu ludności i jego sile nabywczej (rynek warszawski i trójmiejski)
czynnik transportu jest jedynym, który umożliwiajakąkolwiek produkcję, choć może on mieć większe znaczenie bądż mniejsze. Im więcej przeładunków, tym wyższy koszt finalny.
3.Orientacja Kapitałowa:
kapitał był jest i będzie znaczną siłą lokalizacją. Kapitał zagraniczny ma wiele większą siełę, skalę, niż kapitał rodzinny. Dziś rolę kapitału można rozpatrywać na trzech płaszczyznach:
*ze względu na formę administrowania. Własność może być:państwowa, społeczna, prywatna, mieszana. Jeszcze niedawno przeważała własność państwowa, a teraz prywatna, duży udział ma także mieszana.
*ze względu na formę zarządzania:zarząd państwowy(silnie scentralizowany), zarząd regionalny(większa samodzielność)
kapitał zarządzany centralni jest sprawniejszy, natomiast forma regionalna jest bliższa społeczeństwu, nastawiona na potrzeby społeczeństwa.
*ze względu na aspekt ekonomiczny;całokształt róznych aspektów polityki fiskalnejpaństwa, która jest ważnym elementem każdej p.ekonomicznej. Może ono hamować lub stymulować rozwój przemysłu.
3.Orientacja na czynnik ludzki-pracy:
związany z człowiekiem.dwie płaszczyzny:
*traktowanie go jako zagadnienia zmiennego rozmieszczenia populacji ludzkiej, które wpływa na zróznicowanie struktury zaludnienia
*występowanie siły roboczej rezerwowej, zarówno w jakości i ilości, wpływa na przyciąganie w danym kierunku ośrodków przemysłowych.
Wg webbera sila robocza stanowi czynnik dewiacyjny, współistotny, lecz nie najważniejszy.
Expedyt