Zwierzeta_swiata_Foka_Szara_pl.pdf

Monety emisji 2007

Narodowy Bank Polski

Monety

Ð Zwierz«ta åwiata Ð

Foka szara

nomina¸ 20 z¸

metal 925/1000 Ag

stempel lustrzany

ærednica 38,61 mm

masa

nomina¸

2 z¸

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

zwyk¸y

ærednica

27,00 mm

28,28 g

masa

8,15 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

58.000 szt.

wielkoæ emisji (nak¸ad)

1.000.000 szt.

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej. Pod or¸em oznaczenie roku emisji: 2007, poniýej napis:

Zü 20 Zü. Po bokach ¸ap or¸a wizerunki flagi paÄstwowej.

U gry p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej. Pod or¸em oznaczenie roku emisji: 2007, poniýej

napis: Zü 2 Zü. Po bokach ¸ap or¸a wizerunki flagi paÄstwowej.

U gry p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Rewers: W centralnej cz«æci wizerunki dwch doros¸ych fok

i jednej m¸odej foki oraz w tle cieÄ dwch fok. Powyýej

stylizowane morskie fale. U gry p¸kolem napis: FOKA SZARA,

u do¸u p¸kolem napis: Halichoerus grypus.

Rewers: W centralnej cz«æci g¸owa foki oraz w tle jej cieÄ.

Poniýej stylizowane morskie fale. U gry p¸kolem napis: FOKA

SZARA Ð Halichoerus grypus.

Na boku: Oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Robert Kotowicz

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Robert Kotowicz

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy Polskiej SA

w Warszawie.

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Ð w

Monety emisji 2007

W dniu 17 stycznia 2007 r. Narodowy Bank Polski wprowadza

do obiegu monety z serii ãZwierz«ta æwiataÓ. S to monety

przedstawiajce fok« szar, o nomina¸ach:

uýywaj p¸etw tylnych, na ldzie poruszaj si« niezgrabnie jedynie

przy pomocy p¸etw przednich, tylne cignc biernie za sob.

czyli ponowne wprowadzenie gatunku do ærodowiska

naturalnego. Aby umoýliwi gatunkowi powrt do tej cz«æci

Ba¸tyku, naleýy rwnolegle sprzyja osiedlaniu si« tych zwierzt

poprzez mobilizowanie opinii publicznej na rzecz ratowania

gatunkw chronionych oraz obj«cie szczegln ochron

potencjalnych siedlisk zwierzt, zapewniajc im spokj

i bezpieczny rozrd. Aktywna ochrona i odtwarzanie zasobw

foki szarej, ktrym towarzyszy powszechna akceptacja

spo¸eczna, ma szans« powodzenia.

Wed¸ug przekazw historycznych na prze¸omie XIX i XX wieku

w Ba¸tyku ýy¸o oko¸o 100 tys. fok szarych. Wykonany wwczas

pierwszy szacunek wielkoæci zasobw tego gatunku w rejonie

Pomorza GdaÄskiego i Prus Wschodnich mwi¸ o 1000

mieszkajcych tu fok szarych, mimo ýe u naszych wybrzeýy

na zwierz«ta te wwczas polowano, a zabicie by¸o premiowane

finansowo. Foki traktowano jak szkodniki niszczce rybakom

sieci i konkurujce z nimi o ryb«. Aý do lat 30. minionego stulecia

polowano przy pomocy broni palnej, narz«dzi kolnych, a takýe

specjalnie konstruowanych klatek sieciowych. Akwen Zatoki

GdaÄskiej by¸ szczeglnie przez foki szare preferowany, a zasoby

tego gatunku w rejonie P¸d. Ba¸tyku by¸y znaczne.

¥ 20 z¸ Ð wykonana w srebrze stemplem lustrzanym,

¥ 2 z¸ Ð wykonana w stopie Nordic Gold stemplem zwyk¸ym.

Celem serii jest zaprezentowanie gatunkw zwierzt

zagroýonych przez rozwijajc si« cywilizacj«.

Foki wyst«pujce w Ba¸tyku naleý do trzech gatunkw: foki

szarej (Halichoerus grypus), foki pospolitej (Phoca vitulina) i foki

obrczkowanej (Phoca hispida).

Jeæli spotkasz fok« na plaýy lub zaobserwujesz j

u brzegw Ba¸tyku, zadzwoÄ do Stacji Morskiej

Uniwersytetu GdaÄskiego w Helu. Telefon ratunkowy

(24 h): 0 Ð 601 88 99 40. Znalezionych na brzegu fok nie

p¸osz i nie spychaj do wody, zapewnij im spokj

i moýliwoæ odpoczynku. Tylko takie zachowanie

gwarantuje ich powrt na nasze wybrzeýe!

Wszystkie z wymienionych gatunkw by¸y, i s, notowane

u polskich wybrzeýy, a wiele przekazw i danych historycznych

zaæwiadcza o ich masowym wyst«powaniu u naszych brzegw.

Najliczniejsza by¸a zawsze foka szara, gatunek typowy dla strefy

przybrzeýnej. Jeszcze w latach 30. XX wieku rozradza¸a si«

na polskim wybrzeýu, dzisiaj nie tworzy tu juý rezydentalnych

kolonii. W 1984 r. zosta¸a obj«ta w Polsce ochron prawn.

Foka szara jest gatunkiem najliczniej odwiedzajcym polskie

wody. Obecnoæ fok szarych notuje si« prawie w kaýdym rejonie

naszego wybrzeýa, a takýe bardzo okazjonalnie w rzekach

i przymorskich jeziorach. Najcz«æciej obserwowane s w rejonie

Zatoki GdaÄskiej oraz Zatoki Puckiej.

dr Iwona Kuklik

Stacja Morska Instytutu Oceanografii

Uniwersytetu GdaÄskiego

Foka szara jest najwi«ksz z ba¸tyckich fok. Jako jedyny

gatunek fok ma charakterystyczny, wyd¸uýony kszta¸t pyska,

porwnywany cz«sto do pyska psa. Samce, o ciemnym,

jednolitym ubarwieniu, dorastaj do 2,5 m i osigaj ci«ýar

nawet do 300 kg. Mniejsze samice dorastaj do 2 m, osigajc

mas« o po¸ow« mniejsz. Ich futro jest jasne, pokryte

ciemniejszymi, nieregularnymi plamami. M¸ode foki szare rodz

si« w lutym i w marcu, na lodzie lub na ldzie, w zaleýnoæci

od zasi«gu pokrywy lodowej na Ba¸tyku. Na ldzie przysz¸e

matki wybieraj miejsca ustronne i bezpieczne. Na æwiat

przychodzi jedno m¸ode, pokryte kremowym futrem, ktre traci

podczas linienia po ukoÄczeniu 3 tygodnia ýycia. Do tego czasu

matka karmi je na ldzie t¸ustym mlekiem, a szczeni« przybiera

na wadze ærednio 2 kg dziennie. Opuszczone przez matk«

sp«dza na ldzie jeszcze 2Ð3 tygodnie, czerpic energi«

z nagromadzonych zapasw t¸uszczowych. Po tym czasie

wchodzi do wody i rozpoczyna samodzielne ýycie, przechodzc

na diet« rybn.

Obecnie ba¸tyck populacj« fok szarych tworzy ok. 17000

osobnikw. W cigu 20 lat dzia¸aÄ ochronnych uda¸o si«

trzykrotnie zwi«kszy ich liczebnoæ. Zasiedlaj dzisiaj g¸wnie

wybrzeýa Szwecji, Finlandii i Estonii powyýej rwnoleýnika 58¡N.

Niewielka ich cz«æ ýyje u po¸udniowych wybrzeýy Szwecji

(ok. 200 sztuk). Kolonie fok na po¸udniowym Ba¸tyku od Litwy

po Niemcy w granicach swoich historycznych siedlisk cigle nie

istniej.

Wszystkie monety emitowane przez NBP s prawnym

ærodkiem p¸atniczym w Polsce.

Ba¸tyckim fokom zagraýa przede wszystkim cz¸owiek i jego

dzia¸alnoæ. M¸ode, niedoæwiadczone osobniki gin w sieciach

rybackich. Fokom szkodzi eliminacja siedlisk, niepokojenie,

nielegalne polowania. Zanieczyszczenia powoduj niep¸odnoæ

samic. Wyznacznikiem koniecznych dzia¸aÄ na rzecz ratowania

ba¸tyckich fok s dla krajw nadba¸tyckich m.in. rekomendacje

Komisji HelsiÄskiej oraz Mi«dzynarodowej Rady BadaÄ Morza

(ICES). W miejscach sta¸ego wyst«powania fok tworzy si«

rezerwaty i ostoje. W niektrych krajach powsta¸y oærodki

rehabilitacji i rozrodu fok. Wciý zbyt ma¸o czyni si« dla redukcji

æmiertelnoæci w wyniku przy¸owu w rybackich sieciach.

Foka szara jest gatunkiem osiad¸ym, zdarza si« jednak, ýe m¸ode,

kilkutygodniowe osobniki, podejmuj d¸ugie samotne w«drwki

w inne rejony Ba¸tyku. Preferuj one wybrzeýa o duýej iloæci

separowanych skalistych wysepek lub piaszczystych ¸ach

w pobliýu miejsc o duýych zasobach ryb. W wodzie foki szare

W Polsce dzia¸a oærodek Stacji Morskiej Uniwersytetu

GdaÄskiego w Helu, ktry realizuje projekt odtworzenia stada

fok szarych na po¸udniowym Ba¸tyku poprzez reintrodukcj«,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: