II-6

Czas – 45 min

KONSPEKT ZAJĘĆ TEORETYCZNYCH

Film DVD

TEMAT:

PODSTAWOWE ZASADY RUCHU DROGOWEGO

CEL POZNAWCZY:

·         Poznanie podstawowych zasad ruchu drogowego,

·         poznanie związku znajomości i przestrzegania przepisów ruchu z bezpieczeństwem na drogach,

·         poznanie związku pomiędzy poznawanymi zasadami ruchu drogowego a ich praktycznym zastosowaniem w ruchu drogowym,

·         zapoznanie się aktami prawnymi regulującymi ruch drogowy,

·         poznanie możliwości uniknięcia niebezpieczeństwa w ruchu drogowy,

·         poznanie konsekwencji niebezpiecznych zachowań na drodze,

·         poznawanie zasad bezpiecznego zachowania się na drodze.

CEL KSZTAŁCĄCY:

·         kształcenie właściwej postawy wobec przepisów ruchu drogowego,

·         kształcenie świadomości, że każdy uczestnik ruchu drogowego ma wpływ na bezpieczeństwo,

·         kształcenie umiejętnego stosowania zasad bezpiecznego korzystania z dróg,

·         Kształcenie świadomego i odpowiedzialnego uczestnika ruchu drogowego,

·         kształtowanie postawy kierowcy kompetentnego, świadomego i odpowiedzialnego za bezpieczeństwo swoje i innych użytkowników dróg,

·         kształtowanie przekonania, że bezpieczeństwo zależy przede wszystkim od kierującego,

·         wdrażanie do korzystania z literatury fachowej w celu podnoszenia swoich kwalifikacji.

CEL WYCHOWAWCZY:

·         wyrabianie właściwej postawy wobec przepisów ruchu drogowego,

·         wdrożenie do kulturalnego zachowania się na drodze,

·         wyrabianie postawy uczestnika ruchu przestrzegającego prawo,

·         kształcenie postawy kierującego, świadomego swego wkładu w bezpieczeństwo na drodze,

·         wyrabianie i utrwalanie zasady życzliwego traktowania innych uczestników ruchu drogowego (zmotoryzowanych i pieszych),

·         kształtowanie postawy kulturalnego kierowcy.

METODA:

·         wykład,

·         wyjaśnienie,

·         pokaz plansz,

·         pokaz z użyciem modeli i makiet,

·         dyskusja,

·         pokaz z użyciem programu na CD,

·         pokaz filmu DVD,

·         test wyboru przy użyciu programu CD jako metoda sprawdzenia wiadomości.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

·         tablica,

·         flamastry,

·         wskaźnik,

·         ustawa „prawo o ruchu drogowym”,

·         odtwarzacz DVD,

·         TV,

·         komputer,

·         rzutnik multimedialny,

·         „Znaki drogowe”: plansza nr 1 –17,

·         „Sytuacje drogowe”: plansza nr 2 „Ogólne zasady ruchu pojazdów”, nr 4 „Dopuszczalna prędkość pojazdów samochodowych”, nr 19 „Pierwszeństwo przejazdu”,

·         plansza „Hierarchia znaków i sygnałów drogowych”,

·         program CD „Znaki i sygnały drogowe”,

·         Film: „Podstawowe pojęcia i definicje w ruchu drogowym”,

·         CD PRAWKO B „CREDO” – testy i nauka.

STRUKTURA LEKCJI

SPRAWY ORGANIZACYJNE

·         sprawdzenie obecności,

·         wpisanie tematu do dziennika,

·         inne sprawy organizacyjne,

POWTÓRZENIE I SPRAWDZENIE WIADOMOŚCI Z POPRZEDNICH ZAJĘĆ I NAWIĄZANIE DO AKTUALNEGO TEMATU

Przypominamy pojęcia :

·         szczególna ostrożność,

·         pojazd uprzywilejowany,

·         ustąpienie pierwszeństwa.

Prosimy o przypomnienie definicji:

szczególna ostrożność – ostrożność polegająca na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie;

pojazd uprzywilejowany – pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi (również w kolumnie);

ustąpienie pierwszeństwa – powstrzymanie się od ruchu, jeżeli ruch mógłby zmusić innego kierującego do zmiany kierunku lub pasa ruchu albo istotnej zmiany prędkości, a pieszego – do zatrzymania się, zwolnienia lub przyspieszenia kroku.

PODANIE NOWEGO TEMATU I ZAPISANIE GO NA TABLICY

OGÓLNE ZASADY RUCHU DROGOWEGO:

·         zasada ostrożności czyli zasada unikania działania mogącego spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu,

·         zasada szczególnej ostrożności,

·         zasada usunięcia spowodowanego przez siebie zagrożenia ruchu drogowego, a w razie niemożności – ostrzeżenia innych uczestników ruchu,

·         zasada ograniczonego zaufania,

·         zasada hierarchii znaków i sygnałów drogowych i nadrzędności sygnałów dawanych przez osobę uprawnioną,

·         zasada ruchu prawostronnego,

·         zasada pierwszeństwa pojazdów uprzywilejowanych w ruchu,

·         zasada pierwszeństwa dla nadjeżdżającego z prawej strony,

·         zasada zachowania dopuszczalnej prędkości,

·         zasada zachowania prędkości bezpiecznej,

·         zasada zachowania zgodnego z rozsądkiem,

·         zasada kulturalnego i życzliwego zachowania wobec innych.

„ Prawo o ruchu drogowym” to zbiór szczegółowych przepisów dotyczących zachowania się uczestników ruchu drogowego. „Rozporządzenie  w sprawie znaków i sygnałów drogowych” to z kolei zbiór dokładnych definicji wielu znaków drogowych i opis sposobu ich ustawiania na drodze. Wszystkie te przepisy kierujący samochodem musi znać i stosować, jednak jeżeli w polu widzenia nie ma żadnych znaków ani sygnałów drogowych, lub jeżeli konkretnej sytuacji drogowej nie reguluje przepis szczegółowy, to obowiązkiem każdego uczestnika ruchu jest stosowanie się do tzw. zasad ogólnych, o których dzisiaj będziemy mówić.

ZASADY OGÓLNE, KTÓRE OBOWIĄZUJĄ KIEUJĄCYCH ZAWSZE

1.      Zasada ostrożności, która mówi, że uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze i w pobliżu drogi są obowiązani zachować ostrożność albo gdy ustawa tego wymaga – szczególną ostrożność. Unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Przez działanie rozumie się również zaniechanie.

Jeżeli uczestnik ruchu lub inna osoba spowodowała jednak zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, jest obowiązana przedsięwziąć niezbędne środki w celu niezwłocznego usunięcia zagrożenia, a gdyby nie mogła tego uczynić, powinna o zagrożeniu uprzedzić innych uczestników ruchu.

Przepis ten dotyczy wszystkich osób, które mogą mieć jakikolwiek wpływ na to, co dzieje się na drodze czy tez w związku z ruchem drogowym. Również osoby, które nie są uczestnikami ruchu a więc policjanci wykonujący na drodze czynności, robotnicy drogowi, personel medyczny biorący udział w akcji ratunkowej ofiar wypadku, dróżnicy kolejowi na przejazdach, osoby nadzorujące przechodzenie dzieci przez jezdnię w pobliżu szkół oraz osoba rozniecająca ognisko w pobliżu drogi, odpowiedzialna za zwierzęta gospodarskie czy pozostawiająca zaparkowany pojazd są zobowiązane do zachowania zasady ostrożności. Należy zwrócić uwagę, że zasada ta dotyczy również pasażerów. Wszyscy oni mają obowiązek zachować ostrożność. Nie zachowywać się lekkomyślnie i przewidywać konsekwencje swojego zachowania. Muszą również unikać wszelkich działań, które mogłyby spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudniać albo zakłócać spokój lub porządek na drodze albo narażać kogoś na szkodę.

Tak więc można powiedzieć, że postępowanie kierowcy w ruchu drogowym regulują nie tylko przepisy prawa drogowego, ale także ustalone w praktyce zasady rozważnego i ostrożnego prowadzenia pojazdu.. Rozważnym kierowcą zaś jest osoba, która zachowuje się zgodnie z przepisami prawa określonymi dla danej sytuacji, a w przypadku, gdy nie ma takich przepisów – podejmuje takie działania, jakie zgodnie z zasadami sztuki bezpiecznego prowadzenia pojazdu lub poruszania się po drodze, są niezbędne w określonych warunkach aby uniknąć wypadku lub innego niebezpieczeństwa.

2.      Zasada szczególnej ostrożności W pewnych sytuacjach przepisy nakładają obowiązek zachowania szczególnej ostrożności. Np. przy wszystkich znakach ostrzegawczych. (Prosimy o powiedzenie własnymi słowami jak rozumiane jest pojęcie „szczególna ostrożność” w konkretnych sytuacjach. Dla ułatwienia podajemy przykłady sytuacji - w związku ze znakami ostrzegawczymi).

Szczególna ostrożność polega na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie.

Zasada ta dotyczy tylko uczestników ruchu a ustawa określa sytuacje, w których należy szczególną ostrożność zachować.

Oto przypadki, kiedy kierujący zobowiązany jest do zachowania szczególnej ostrożności:

·         włączanie się do ruchu (art. 17 ust.2),

·         zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu (art. 22 ust. 1),

·         cofanie (art. 23 ust. 1),

·         wyprzedzanie (art. 24 ust. 2),

·         zbliżanie się do skrzyżowania (art. 25 ust. 1),

·         przecinanie się kierunków ruchu poza skrzyżowaniem (art. 25 ust 3),

·         zbliżanie się do przejścia dla pieszych (art. 26 ust. 1),

·         przejazd obok oznaczonego przystanku tramwajowego lub przystanku innego pojazdu komunikacji publicznej nieznajdującego się przy chodniku (art. 26 ust 6),

·         zbliżanie się do przejazdu dla rowerzystów (art. 27 ust 1),

·         zbliżanie się do przejazdu kolejowego lub tramwajowego oraz przejeżdżanie przez te przejazdy lub tory (art. 28 ust 1 i 6),

·         jazda w zmniejszonej przejrzystości powietrza (art. 30 ust. 1),

·         niestosowanie się do przepisów o ruchu pojazdów, zatrzymaniu i postoju w razie gdy pojazd korzysta z uprzywilejowania w ruchu (art. 53 ust. 2),

·         niestosowanie się do przepisów o obowiązku jazdy na jezdni lub przy jej prawej krawędzi oraz o zatrzymaniu i postoju w razie, gdy pojazd wykonuje na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne (art., 54 ust 2),

·         przejeżdżanie obok lub podczas jazdy za pojazdem do nauki jazdy (art. 55 ust 3),

·         omijanie pojazdu przewożącego zorganizowaną grupę dzieci lub młodzieży w wieku do 18 lat, w czasie ich wsiadania lub wysiadania (art. 57 ust.2),

·         przejeżdżanie obok autobusu szkolnego (art. 57a),

·         omijanie pojazdu przeznaczonego konstrukcyjnie do przewozu osób niepełnosprawnych, w czasie ich wsiadania lub wysiadania (art. 58 ust 2).

Do zachowania szczególnej ostrożności zobowiązują również znaki ostrzegawcze.

O różnych konkretnych przypadkach będziemy mówić na poszczególnych zajęciach, jednak ogólnie trzeba powiedzieć, że do zagrożenia bezpieczeństwa lub porządku ruchu dochodzi najczęściej, gdy nie przestrzega się przepisów ruchu drogowego.

3.      Zasada usuwania zagrożenia lub ostrzegania o nim. Wynika ona z zasady ostrożności. Jeżeli jednak dojdzie do sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego to należy natychmiast podjąć działania zmierzające do usunięcia tego zagrożenia. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Należy wtedy ostrzec innych uczestników ruchu o niebezpieczeństwie, aby nie doszło do eskalacji niebezpiecznych wydarzeń. Podstawowym sposobem jest ustawienie ostrzegawczego trójkąta odblaskowego. Jeżeli ulegnie awarii nasz pojazd, to powinniśmy w miarę możliwości usunąć go z jezdni i sygnalizować awarię pojazdu. Jeżeli zdarzy się wypadek, to zależnie od jego skutków należy usunąć pojazd lub nie, ale zawsze oznaczyć miejsce wypadku i uprzedzać nadjeżdżających o niebezpieczeństwie, stosując przewidziane w kodeksie środki. (także inne). Wielokrotnie bowiem zdarzało się, że na samochody, które brały udział w niegroźnej nawet kolizji, wjeżdżały następne i dopiero wtedy skutki były naprawdę tragiczne. Również osoby usiłujące udzielić pomocy lub naprawić swój samochodów, przez swoje nieostrożne zachowanie prowokowały kolejne zdarzenia.

4.      Zasada ograniczonego zaufania. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze mają prawo liczyć, że inni uczestnicy tego ruchu przestrzegają przepisów ruchu drogowego, chyba że okoliczności wskazują na możliwość odmiennego ich zachowania. Wszyscy, którzy korzystają z drogi mają prawo liczyć na to, że inni użytkownicy ruchu znają i przestrzegają przepisów ruchu drogowego. Można powiedzieć, że uczestnictwo w ruchu odbywa się na zasadzie wzajemnego zaufania. Gdyby było inaczej ruch na drogach nie mógłby się odbywać. Jednak to przypuszczenie nie zwalnia uczestników ruchu od czujności i bacznego obserwowania innych kierujących i pieszych. Może się bowiem zdarzyć, że zachowanie tych osób wskazuje na to, że mogą one zachować się inaczej niż tego można by się spodziewać. Każdy uczestnik ruchu ma prawo ufać, że wszyscy na drodze będą postępować zgodnie z przepisami ruchu, jednak jeżeli zauważy coś podejrzanego, musi swoje zaufanie ograniczyć i dostosować do aktualnej sytuacji. Przykładem może być reakcja kierującego na obecność dzieci, osób starszych, pijanych, niepełnosprawnych, niedoświadczonych kierowców. W takiej sytuacji kierujący musi zachować najdalej idącą ostrożność, ograniczyć prędkość i przygotować się na nieoczekiwany rozwój wydarzeń i błyskawiczną reakcję. Może czasem być potrzebna zmiana toru jazdy lub hamowanie do zatrzymania włącznie.

Stosując tę zasadę musimy jednak odrzucić skrajne poglądy, tzn. zasadę bezwzględnego zaufania i zasadę bezwzględnego braku zaufania.

Zasada ta wymaga oceny sytuacji zgodnej ze zdrowym rozsądkiem i konieczności przewidywania rozwoju wypadków. Bardzo pomocne w tej ocenie jest doświadczenie kierującego.

Można wyróżnić trzy grupy okoliczności nakazujących utratę zaufania. Są to:

·         cechy osobiste uczestnika ruchu

·         nieprawidłowe zachowanie uczestnika ruchu

·         szczególna, uzasadniona doświadczeniem życiowym sytuacja

Zasady tej nie można jednak stosować w sytuacjach, kiedy kierowca zostaje zaskoczony obecnością osoby lub w sytuacjach i wobec cech, których przewidzieć nie można.

Obowiązek zachowania szczególnej ostrożności zwiększa się tym bardziej, im wyższy jest stopień nieprawidłowego zachowania się innego użytkownika drogi i im trudniejsze są warunki...