Leczenie prądami wielkiej częstotliwości
Obejmuje ono wykorzystywanie pól elektrycznych, magnetycznych ; fale elektromagnetyczne , prąd zmienny o zakresie częstotliwości od 300kHz do 300GHz
Promieniowanie elektromagnetyczne stanowią fale, które są regularnymi, sinusoidalnymi zmianami pola elektrycznego i magnetycznego skierowanymi pod kątem 90 stopni względem siebie. Fale elektromagnetyczne są falami poprzecznymi i nie wywołują zmian pozycji cząstek materii, przez którą przenikają.
W lecznictwie wykorzystuje się obecnie następujące częstotliwości i długości fal elektromagnetycznych:
- fale krótkie (short wave figh frequency- HF) ciągłe i impulsowe, w polu kondensatora i w polu cewki- dług. 11,06m, częstotliwość 27,12MHz
- fale decymetrowe (super high frequency- SHF) w polu promieniowania- dług. fali 69cm, częstotliwość 433,92MHz( w tkankach około 20 cm)
- mikrofale (ultra high frequency- UHF) ciągłe i pulsujące- dług. fali 12,62cm, częstotliwość 2375MHz( w tkankach około 4 cm)
Absorpcja fal elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości przez tkanki zależy od:
- parametrów pola elektromagnetycznego( częstotliwość, natężenie, czas działania)
- cech tkanek poddawanych zabiegowi( zawartość wody)
Rodzaje pola elektromagnetycznego stosowanego w fizykoterapii:
- pole o przewadze komponentu elektrycznego wielkiej częstotliwości- w metodzie kondensatorowej DKF. Występuje ono pomiędzy płytkami naładowanego kondensatora. W wyniku połączenia ze źródłem prądu zmiennego powstaje prąd przesunięcia działający jak pole przepływającego prądu.
- pole o przewadze komponentu magnetycznego wielkiej częstotliwości – w metodzie indukcyjnej DKF
- promieniowanie elektromagnetyczne w diatermii mikrofalowej i decymetrowej
Metody przenoszenia energii elektromagnetycznej z aplikatora do tkanek:
- metoda kondensatorowa( sprzężenie pojemnościowe)- polega na stosowaniu dwóch metalowych elektrod z dielektrykiem( ciałem pacjenta) między nimi
- metoda indukcyjna- cewkowa (sprzężenie indukcyjne)- polega na stosowaniu różnego rodzaju cewki indukcyjnej.
- metoda wypromieniowywania pola elektromagnetycznego ( sprzężenie radiacyjne) za pomocą specjalnej anteny(stosowana w leczeniu mikrofalami i falami decymetrowymi)
Porównanie proporcjonalnego przegrzewania tk. podskórnej i mięśni poszczególnymi metodami wg Straburzyński, Straburzyńska -Lupa
Rodzaj metody
Tkanka podskórna
Mięśnie
DKF
-met. kondensatorowa
-met. indukcyjna
Fale decymetrowe
Mikrofale
znacznie większe
mniejsze
większe
Mechanizm powstawania ciepła pod wpływem fal elektromagnetycznych V/CZ
- Tkanki ludzkie zawierają duże ilości elektrolitów. W polu elektrycznym elektrolity ulegają polaryzacji jonowej( jony ujemne do anody- dodatnie do katody). Tarcie przesuwających się w przeciwnych kierunkach jonów, stykających się ze sobą oraz cząsteczkami przylegającymi zwiększa nieuporządkowany ruch( zwiększa energię kinetyczną= prądy przewodzenia) co w konsekwencji doprowadza do wzrostu temperatury tkanek.
- Cząsteczki wody, z której głównie składają się tkanki są obojętnymi dipolami(dipole to cząsteczki biegunowe, których przeciwne ładunki elektryczne znajdują się na przeciwnych biegunach o niesymetrycznym punkcie ciężkości) ale pod wpływem zmiennego pola elektrycznego wykonują ruchy wahadłowe lub obrotowe. Ruchy te powodują zmianę przestrzennego ułożenia dipoli( polaryzacji orientacyjnej). Energia rotacji dipoli pogłębia przypadkowe ruchy cząstek, a te stanowią źródło ciepła ( straty dielektryczne). W dielektryku, powstały prąd płynie w postaci dielektrycznego prądu przesunięcia. Oznacza to, że w rytm zmiennego pola elektrycznego występuje przesunięcie ładunków związanych z cząsteczkami, które łączy się z wydzielaniem ciepła(mechanizm ten przeważa podczas działania na tkanki mikrofal )
- Ciało ludzkie zawiera elektrolity i tkanki nieprzewodzące. Zgodnie z prawem Joule”a na skutek tarcia między jonami i ośrodkiem, w którym się poruszają powstają straty energii w postaci ciepła. Wielkość strat ciepła zależy od przewodności właściwej i stałej dielektrycznej tkanek oraz częstotliwości zmian pola.( mechanizm ten przeważa podczas działania fal krótkich na tkanki)
- Tkanka ludzka nie jest homogeniczna. Ze względu na zawartość wody i elektrolitów wyróżniamy tkanki o dużej i małej stałej dielektrycznej. Stała dielektryczna charakteryzuje:
1. ilość wytworzonego ciepła,
2. szybkość rozprowadzania w organizmie ciepła tzn. wyrównywania temperatury w poszczególnych warstwach tkanek.
- Pod względem właściwości elektrycznych tkanki można podzielić na 3 grupy:
- podobne do tk. tłuszczowej(szpik kostny) mała stała dielektryczna
- podobne do tk. mięśniowej(skóra, wątroba, śledziona, nerki) duża stała dielektryczna
- podobne do tk. kostnej,mała stała dielektryczna- mała zdolność absorpcji fal krótkich i decymetrowych
Zalecenia do zabiegów falą ciągłą , stosowanych metodą kondensatorową i indukcyjną
Wskazania ogólne
Przeciwwskazania ogólne
Przewlekłe lub podostre postaci:
- choroby reumatyczne
- artrozy
- choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa
- mialgie
- lumbago
- czyraki, ropnie gruczołów potowych
- miogelozy
- zapalenia dróg moczowych, narządów rodnych
- zapalenia zatok przynosowych
- choroby w których przeciwwskazane jest stosowanie
ciepła(w tym: gruźlica, nowotwory, krwawienia,
zagrożenia krwawieniem, ciąża,
- wszczepiony rozrusznik serca
- metale w polu zabiegu
- mokre opatrunki
- neuralgie
- żylakowatość
- zaburzenia czucia
- metalowe implanty
Metoda kondensatorowa DKF
- Przeważa komponent elektryczny pola elektromagnetycznego V/Cz
- Źródłem ciepła jest tarcie między poruszającymi się w polu elektrycznym jonami płynów tkankowych oraz tzw. strata dipolowa
- Część ciała umieszczona zostaje w elektrycznym polu kondensatora, pomiędzy dwoma metalowymi płytkami elektrod. Elektrody nie powinny przylegać bezpośrednio do ciała ( zachować odstęp ok 2cm umożliwiają to podkładki filcowe lub obudowa elektrod sztywnych)
- Zmienne ładowanie i rozładowywanie kondensatora pod wpływem dużych częstotliwości prądu zmiennego zachodzi w ułamku sekundy
- W dielektryku zachodzą odpowiadające tym zmianom przesunięcia ładunków elektrycznych ( występuje prąd przesunięcia ).
- Prąd przesunięcia zaczyna się na granicy przewodnik elektryczności
- Zmiana odległości elektrod od ciała powoduje zmianę głębokości przegrzania tkanek( głębokie i równomierne przegrzanie uzyskuje się przy odsunięciu elektrod na odległość 5-10cm, a powierzchowne 2-3cm
- Największe przegrzanie występuje w tkance tłuszczowej i szpiku kostnym, a najmniejsze w mięśniach
- Wymaga stosowania techniki dwuelektrodowej( dwóch okładek kondensatora).
Rodzaje elektrod:
- sztywne
- miękkie
- specjalne
Metoda indukcyjna
- Przeważa komponent magnetyczny pola elektromagnetycznego V/Cz
- Źródłem ciepła jest oscylacja atomów i cząstek wokół ich średnich położeń pod wpływem pola V/Cz i powstawania prądów wirowych.
- Cechą szczególna jest powstawanie prądów wirowych w tkankach
- Natężenie zmiennego pola magnetycznego( oraz ilość wytworzonego ciepła) zmniejsza się wraz z odległością cewki od ciała. Głębokość przegrzania zwiększa się nieco przez odsunięcie elektrody od skóry.
- W metodzie tej występuje największe przegrzanie tkanki mięśniowej , a mniejsze tkanki tłuszczowej i skóry.
- Stosuje się technikę jedno- elektrodową(aplikator zabiegowy płaska cewka indukcyjna)
Rodzaje elektrod
-monoda
-diploda
- triploda
- elektroda ślimakowa
Przygotowanie pacjenta do zabiegu DKF falą ciągłą (dla metody kondensatorowej i indukcyjnej)
- odsłonić część ciała poddawaną zabiegowi( nie wykonywać zabiegu przez odzież)
- pozycja pacjenta wygodna i rozluźniona
- w polu zabiegu nie może znajdować się metal, tworzywo syntetyczne,wilgoć
- stykające się części ciała muszą być odizolowane sucha tkaniną
Dawkowanie wg Schliephake'a - ustala się na podstawie wrażeń subiektywnych pacjenta!
I - dawka atermiczna- bez uczucia ciepła
II - dawka oligotermiczna- progowe wrażenie ciepła
III - dawka termiczna- przyjemne wrażenie ciepła
IV - dawka hipertermiczna- silne wrażenie ciepła ale bez uczucia bólu
Czas zabiegu
krótki - 3-4min
średni- 5-9min
długi – 10-15min
Częstotliwość 10-15zab. oraz 2tyg. przerwy
W stanach ostrych stosuje się zabiegi codziennie, dawki małe(I,II), krótki czas zabiegu(2-5min).
W stanach przewlekłych stosuje się zabiegi 2-3 razy w tygodniu, dawki mocniejsze(III,IV) i dłuższe czasy zabiegu.
Pulsujące fale elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości
Np.: TERAPULS GS 200
Aparat wytwarzający drgania elektromagnetyczne o częstotliwości 227,12 MHz, które formowane są w impulsy. Impulsy kształtem zbliżone są do prostokąta.
Ti=czas impulsu 60-100mikrosekund
f=częstotliwość powtarzania impulsów 80,160,300,400,500,600Hz
Pc=Moc szczytowa 300,500,700,850,1000W
Pśr=Pc x f x Ti
Dla Pc=1000W i Ti= 100 Pśr= (60W=Pśr)
Dla Pc=300W i Ti=60 Pśr=(1,44W=Pśr)
DKF falą impulsową jest zazwyczaj zabiegiem atermicznym z długim czasem impulsu (ok 400 mikrosekund)
Wskazania
Przeciwwskazania
zapalenia okołostawowe
stany po zabiegach chrurgicznych
wczesne stany pourazowe(nawet w opat. gipsowym)
krwiaki
podostre i przewlekłe ch. ucha, zatok przynosowych
przewlekłe zapalenia przydatków i gruczołu krokowego
zaburzenia krążenia obwodowego
bóle fantomowe
choroba Sudecka
osteoporoza
ciąża
nowotwory
gorączka
choroby infekcyjne i reumatyczne w stanie ostrym
krwawienia
gruźlica
rozrusznik serca
Diatermia mikrofalowa
Mikrofalami nazywamy fale elektromagnetyczne o długości od 0,1-100cm, wykazujące właściwości zbliżone do promieniowania podczerwonego i widzialnego.
W lecznictwie wykorzystujemy mikrofale o częstotliwości 433,92MHz(69cm-dług. fali zwanej decymetrową), 2375MHz(12,62cm-dług. fali)
Drgania te powstają w wyniku zastosowania lampy generacyjnej zwanej -magnetronem, która łączy w sobie właściwości lampy elektronowej i obwodu drgającego.
Oddziaływanie mikrofal na tkanki
- padająca na skórę wiązka mikrofal zostaje w około 30% odbita od jej powierzchni. Pozostała część promieniowania, zostaje pochłonięta na głębokość ok. 6-8cm.
- wnikając w tkankę mikrofale powodują oscylację jonów w elektrolitach oraz drobin w spolaryzowanych dielektrykach. W ten sposób powstaje ciepło.
- największemu przegrzaniu pod wpływem mikrofal ulegają tkanki zawierające dużo wody tj: mięśnie i krew. Tkanka tłuszczowa przegrzewa się słabo.
Metodyka zabiegów
- wykonuje się bezpośrednio na odsłoniętą powierzchnię skóry. Pacjent odczuwa wyraźne ciepło !
- odległość promiennika od skóry wynosi ok. 5-10 cm w zależności od:
1. wielkości pola zabiegowego
2.zamierzonej głębokości przegrzania
- wyróżnia się 4 dawki- podobnie jak DKF(I,- 20W, II,-50W, III- 75W, IV- 100W)
- zazwyczaj używa się dawek w gr5anicach 20-75W
- czas zabiegu 5-15min
- częstotliwość zabiegów 10-15 w serii
- przewlekłe zapalenia stawów
- przewlekłe nerwobóle
- zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej
- przewlekłych stanach zapalnych narządów rodnych
- zaburzenia ukrwienia
- nowotwory
- stany zapalne żył
- obrzęki
- stany zwiększonej wrażliwości na światło
- ropnie
-wylewy krwawe
-zespolenia metalowe
- wszczepiony rozrusznik
- ciąża
caroline058