Socjologia Religii - Ćwiczenia - opracowanie całości.pdf - Socjologia religii - wiaroznawstwo

Socjologia Religii

Berger „Święty Baldachim”

wraz z Luckmannem podobne pojęcia

Procesy społeczne dzieli na:

o Instytucjonalizacja- mechanizm, który rodzi się przez powtarzalność pewnych

gestów zachowań interpretacji, które stają się nawykowe tworząc typizacje.

Człowiek daje kierunek swoim działaniom.

o Legitymizacja – społecznie zobiektywizowana wiedza służącą wyjaśnieniu

porządku społecznego

Religia w postaci w jakiej jest społecznie dostępna składa się z dwóch sil

o Doświadczenia religijne

o Społecznych dążeń do ustabilizowania rzeczywistości

U źródła tradycji religijnych leży doświadczenie innej rzeczywistości przeciwstawiane

codziennej i ja kwestionujące. Objawia się człowiekowi jako od niego nie zależna i do

której on sam zależy

Wiara rel. Wynikająca z doświadczenia czy tradycji wyrasta z przekonania o istnieniu

innej rzeczywistości transcendentujacej codzienność

Wysiłek społeczny idzie w kierunku zinstytucjonalizowania doświadczenia jako anty

społecznego. Dlatego musi być ograniczone i obwarowane zakazami.

Religia ma obejmować swym zasięgiem wszystkie inne dziedziny życia społ. Lokuje

zjawiska ludzkie w kosmicznych ramach odniesień. Jej Głowna funkcją

podtrzymywanie i legitymizowanie świata społecznego, tym samym zapobieganie

anomii społecznej i obrony przed chaosem.

Koncepcja świętego kosmosu i Nomosu

o Święty kosmos- ostateczne uprawomocnienie się nomosów

o Nomos- porządek doświadczeń jednostki, zestaw uprawomocnień

rzeczywistości stanowi nomos społeczeństwa  kompletny zestaw sądów,

wartości, które grupie społecznej zapewniają trwałość

Legitymizacje społeczne (religijne) tworzą struktury wiarygodności, które podzielane

przez grupę zapewniają jej solidarność. Zmienia się to pod wpływem pluralizmu

religijnego (element modernizacji)

Cechy różniące społ. Współczesne od tradycyjnego: pluralizm, rozwój

technologiczny, natężenie komunikacji.

Pluralizm zmienia zakres doświadczeń wobec których staje jednostka. W miejsce

pewności i oczywistości konieczność konfrontacji z odmiennymi i konkurencyjnymi

wizjami świata. Wiąże się to z refleksją poprzedzoną przez relatywizacje.

Społeczeństwo losu  wyboru.

Obiektywny porządek nie jest dany, pewny, ugruntowanie własnych doświadczeń

człowiek może znajdować tylko w sobie, w subiektywnym świecie. Następuje wtedy

uniwersalizacja herezji. W społ wyboru każdy musi wybierać, nowoczesny człowiek z

konieczności jest heretykiem

Alienacja – jej instrumentem religia, świat zupełnie obcy, stwarzany przez kogoś

innego. Istotą jej narzucanie wytworzonemu przez człowieka światu fikcyjnej

nieuchronności czego konsekwencją fałszywe pojmowanie empirycznej historii i

biografii jako osadzonych w ponad empirycznych koniecznościach.

[Mead] Problem podwojenia świadomości

o I – podmiotowe  indywidualne

o Me – przedmiotowe  do ról społecznych

Świadomość fałszywa

Heretycki imperatyw  Heretykiem jest ktoś, kto z tradycji wybiera tylko jej

elementy, a resztę odrzuca. Tego typu wybory są nieuniknione w sytuacji, gdy żadna z

religijnych tradycji, żadne z wierzeń nie jest oczywiste samo przez się. Dzisiaj każdy

musi dokonywać wyborów, nawet wtedy gdy określa siebie jako ortodoksyjnego

wyznawcę tej czy innej tradycji. Ta wolność zarazem staje się brzemieniem.

[138 str.] pojęcie złej wiary – forma fałszywej świadomości, zaburza dialektykę,

zastępuje wybór zmyślonymi koniecznościami, jednak może stac się obrona przed

anomia. Nie musi być powodowana przez religie

Religia – mistyfikuje, utwierdza iluzoryczną autonomie wytworzonego przez

człowieka świata oraz jego projekcje w jednostkowej świadomości

Religia przejawem transcendentnego świata

Dezalienacja – od świata przeznaczenia do świata wyboru

Instrumenty legitymizujące dezalienacje, inspirowane religia

Pojęcie Maji  świat złudzenia nie będącego odbiciem wyższego porządku

Sekularyzacja – modernizacja pociąga za sobą sekularyzacje, później to odwołał

(eurosekularyzm)

Sekularyzacja – proces, dzięki któremu sektory społeczeństwa i kultury wyzwalają

się spod dominacji instytucji i symboli religijnych. nie jest tożsama z utrata wiary, ani

zanikiem potrzeb religijnych. Jest to proces neutralny, który dokonuje się

samoczynnie. Towarzyszy mu sekularyzacja świadomości  coraz więcej ludzi

widzi świat i swoje życie bez potrzeby religijnych uzasadnień

[168 str.] Proces sekularyzacji:

1) Transcendentalizacja  Bóg poza światem, odczarowanie świata

2) Historyzacja  odniesienie się do historii dlaczego pewien ład jest, z czego

wynika. Indywidualizacja historii – proces ten popychają do przodu ludzkie

jednostki, a nie herosi.

3) Racjonalizacja etyki  odarcie z oddziaływań magicznych w życiu codziennym

Inne środki sekularyzacji, nie religijne:

o Komunizm, nacjonalizm

o Procesy ekonomiczne, kapitalizm

o Cywilizacja techniczna

Katolicyzm zatrzymał proces sekularyzacji przez postać Jezusa i sakramenty

Upatrywał bodźca sekularyzacyjnego w samym fakcie istnienia kościoła definiuje

wszystko co nim nie jest jako świeckie

Sekularyzacja jest procesem, dzięki któremu globalne społeczeństwo dokonuje

reorganizacji swych struktur, wyznaczając im wyspecjalizowane funkcje. Nowe

wyspecjalizowane struktury sa w swej istocie niezależne od instytucji religijnych.

Społeczne znaczenie religii wynika z jej funkcji legitymizacji porządku społecznego

poprzez tworzenie struktur wiarygodności, nadawanie tożsamości jednostce, ochronę

przed anomia dzięki wprowadzaniu powszechnego porządku znaczeń, transcendencja

codzienności .

Według Bergera proces sekularyzacji wiąże się z narastaniem pluralizmu, który jego

zdaniem, jest społeczno-strukturalnym odpowiednikiem sekularyzacji świadomości

stanowiąc jednocześnie <odbicie> procesów zachodzących w infrastrukturze

współczesnych społeczeństw.

Sekularyzacja, zdaniem Bergera, prowadzi do demonopolizacji tradycyjnych religii,

co powoduje przeniesienie instytucji religijnych ze sfery życia publicznego do

prywatnego.

Prywatyzacja religii sprawia, iż sacrum we współczesnych społeczeństwach staje się

elementem prywatnego wyboru i to na tak wielka skale, iż powoduje narastanie

zjawiska powszechnej herezji

Choć zdaniem Bergera procesy modernizacji przyczyniają się do marginalizacji

Kościołów i religii, stosują one potrójna strategie przeciwdziałania:

1) Dedukcyjna- poprzez potwierdzenie tradycji, ochronę przeszłości;

2) Redukcyjna- dostosowanie się do modernizacji przez przejmowanie jej

narzędzi intelektualnych i pragmatycznych;

3) Indukcyjna- przez odwołanie się do podstawowych doświadczeń religijnych

aby na ich podstawie dokonywać twórczej reafirmaci rzeczywistości

społecznej.

Kolejność sekularyzacji: Gospodarka  prawo  rodzina

Przy pojęciu odwołuje się do niemieckiej teologii protestanckiej [początek V

rozdziału]

Leger „Religia jako pamięć”

Religia metaforyczna – coś co przypomina religię ale nią nie jest. Nie odwołuje się

do świata sacrum. Wynikiem Emancypacji różnych dziedzin ludzkiej działalności

spod wpływu instytucji religijnych. Doprowadziła do pojawienia się nowego typu ich

religijnego funkcjonowania. Pozwala dostrzec istotną różnicę między religiami

historycznymi i świeckimi. opiera sie na uznaniu „modalności wierzenia”. Modalność

ta pozwala dostrzec, że przemiany, jakie zachodzą współcześnie w religiach

instytucjonalnych nie prowadzą do ich wymazania lecz wcielenia w nowoczesną

kulturę. Dokonuje się to ma drodze spirytualizacji i intelektualizacji wiar

Apokaliptyczni neorolnicy – osoby, które zrezygnowały z miejskiego zgiełku,

obawiali się apokaliptycznej wizji katastrofy ekologicznej (okres zimnej wojny).

Założyli wspólnotę – komunę

Czy możliwe powstanie nowego tworu religijnego w nowoczesności ?

Innowacje religijne w nowoczesności

Religijny lutnik:

o Lutnik  nie religijny, kwestia pokrycia powierzchni

o Religijny lutnik  ten który potraktuje ją jako niezbywalny obowiązek, będzie

ciągle odtwarzał

Tradycja ważna na tyle na ile jest żywa, a nie na ile jest starsza

Różnica miedzy religia, a wierzeniami

Wierzenie  „zbiór przekonań indywidualnych i zbiorowych, które nie podlegają

weryfikacji, eksperymentom ale które służą nadawaniu sensu i spójności

subiektywnemu doświadczeniu tych, którzy uznają je za własne

Wierzenie odwołuje się do przeszłości, ma perspektywę przyszłości dlatego tworzy

ciągłość i daje przeszłości transcendentny autorytet, przez co legitymizuje

teraźniejszość

Definicja religii  Religia jest ideologicznym, praktycznym i symbolicznym

wyznacznikiem, przez którego pryzmat jest tworzona, utrzymywana, rozwijana i

kontrolowana (indywidualna i zbiorowa) świadomość przynależności do pewnej

szczególnej linii wyznaniowej (tradycji)/ szczególny rodzaj organizacji i

funkcjonowania wierzenia

Religię konstytuuje pamięć i tradycja (tradycja wg niej odwołuje się do transcendencji

i osadzenia tradycji na linii czasu.).

to „zbiór wyobrażeń, obrazów, teoretycznej i praktycznej wiedzy,

zachowań, postaw itd., które społeczeństwo przyjmuje w imię koniecznej ciągłości

między przeszłością a teraźniejszością.

 Tradycja stradycjanolizowana

Tradycja

– ciągłość wyposaża społeczeństwo w narzędzia

interpretowania przeszłości.

 Tradycja tradycjonalizująca

- umożliwia przyswajanie i reinterpretację

teraźniejszości, a nawet legitymizację innowacji- tradycja dynamiczna i twórcza.

Figury współczesnych form religijności:

 Pielgrzym

- „wierzę w coś, ale nie wiem w co” wędruje przez różne formy

religijnych zaangażowań, jest w ciągłym ruchu, aktualizuje się w określonej

daną chwilą wspólnocie.

 Konwertyta

- jest się nim z istoty, czyli krótko- „jestem niewierzący, potem w

jakąś tradycję uwierzę, ale potem ją zaneguję i się zwracam ku innej”.

 Wspólna cecha obu tych koncepcji jest zwrócenie się ku jednostce.

· Sport jako taki nie jest religia, może być nośnikiem pewnych treści, Nie jest religia ale

posiada pewien potencjał

· Duch wspólnoty

· Tropi religijne impulsy w nowoczesności

· Autentycznie religijne formy nowoczesności:

o Definicja pasuje do rzeczywistości , pomoże znaleźć potencjały religijne

o Metaforyzacja religii  mowa o spirytualizacji

o Folkloryzacja religii  proces dotykający religie historyczne, który polega na

tym, że są one nieznacznie tylko zaangażowane w tworzenie zbiorowych

znaczeń. Otacza się je pewnym szacunkiem jako relikty przeszłości, nie mają

wpływu na realne życie zbiorowości.

o Sekularyzacja związana z rodzajem amnezji kulturowej.. Kruszenie się

zbiorowej pamięci kulturowej na środowiska pamięci. Nie ma już tradycji, nie

ma jednej pamięci zbiorowej. Współczesne społeczeństwa to społeczności z

rozproszoną pamięcią. Powody:

· tendencja do rozszerzania i homogenizacji (rozmycie

partykularyzmów)

· fragmentacja w nieskończoność, czyli atomizacja społeczna (wielu

grup, z których żadna nie może stworzyć jednoczącej pamięci)

o Dziś jednostka tworzy pewną linię wyznaniową, a nie przyjmuje jej jako daną

z góry.

· „Wszystko może być religią, ale nie wszystko nią jest i nie to samo jest religią dla

różnych ludzi” .

Beckford „Teoria społeczna a religia”

Mówił o sekularyzacji

Jest wiele sekularyzacji w zależności od kraju itp.

Krytykował Bergera w kontekście pluralizmu

Uważał, że obecne dywagacje nad tym pojęciem jałowe, potrzeba zredefiniowania

starych

Poprawia teorie Bergera  eurosekularyzacja

Polemika z najważniejszymi postaciami socjologii religii

Rozwija mniej popularne teorie, które rozwija jako alternatywne

o Społeczeństwo postemocjonalne  obecnie zimno emocjonalne, brak

odpowiednich mediów przekazywania tych emocji [Mestrović]

o Teoria reprywatyzacji religii Casanovy  jej krytyka przez Beckforda [95-99],

religia nie rezygnuje ze sfery publicznej, czasami religia karta przetargowa w

sprawach politycznych

Religia w Polsce nie sprywatyzowana, a odgórnie ograniczana. Historyczna

możliwość, a nie konieczność

Globalne upolitycznieni religii

Badał wiezienia, pastorzy protestanccy i inni duchowni mniejsze prawa od

chrześcijańskich.

Tam gdzie jest jakaś dominująca religia, łatwiej wpływać na inne, gdy tolerancyjna

będzie im lepiej ( w teorii)

Tam gdzie dwie dominujące, te mniejsze mogą skorzystać

Największym problemem pluralizmu jego wartościowanie

Beyer „ Religia a Globalizacja”

Nawiązuje do Luhmanna  systemu komunikacji

Tam gdzie nie ma komunikacji, kończy się społeczeństwo i albo nie ma nic albo

zaczyna się inne społeczeństwo

Dyferencjacja społeczeństw:

o Funkcjonalna  kiedy tworzą się systemy i są w pewnym sensie od siebie

zależne – teoria cząstkowa

o Stratyfikacyjna  jeden podsystem dominuje nad wszystkimi

Profesjonalizacja działań społecznych  eksperci są uprzywilejowani

Jednym z częściowych systemów nauka

[str. 79] endogenne przechodzenie do ogólnego dostępu

Czynniki hamujące: status gospodarczy, finansowy rodziny, podział na centrum i

peryferia

Wg. Luhmanna człowiek nie jest zainteresowaniem socjologii

Ludzie należą do środowiska sytemu, ale nie są w samym systemie

Ich motywy zdają się nie być istotne poza sensem komunikacyjnym

Bardzo ezoteryczna opinia

Ludzie są systemami cybernetycznymi

System edukacji np. jest systemem opartym na opozycji binarnej prawda – fałsz

system prawa – opozycja sprawiedliwość, nie sprawiedliwość

System komunikacji religijne immanencja – transcendencja

Systemy cząstkowe maja zdolności do usamodzielnienia się – autopojetyzm , ludzie

również

Każdy z tych systemów dąży do tego by się zamknąć gdyby jednak do tego doszło to

byłby koniec dlatego jest komunikacja

Def religii  ma za zadanie absorpcje nadmiaru kontyngencji (dlatego jest tak, a nie

inaczej)

Cały świat mieści się w pojęciu immanencji

Globalizacja społeczeństwa nie doprowadziła do śmierci boga lecz diabła

Podział na religie:

Socjologia Religii - Ćwiczenia - opracowanie całości.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: