Buddyjski_pogląd_Szentong.pdf

Szentong

Szentong ( tyb. , skt. yogacara madhyamaka) - " Pustka innego ". Pogląd filozoficzny w

buddyzmie tybetańskim. Według buddyjskich szkół dzionang , kagyu i nyingma jest to

ostateczna i wyczerpująca wykładnia filozofii Drogi Środka ( skt. madhyamaka) .

Znaczenie

Pogląd szentong uznaje istnienie ostatecznej rzeczywistości, natury buddy będącej

ostateczną esencją wszystkich zjawisk i umysłu. Opisuje ją jako przejrzyste światło,

doskonałą, pełną oświeconych cech absolutną rzeczywistość, która jednak nie może być

zanegowana koncepcjami. W odróżnieniu od doktryny "pustki wszystkich zjawisk" ( skt.

śunjata) , nazywany jest " pustką od innego ", tj. wolną od koncepcji, które wciąż utrzymują

pozostałe szkoły madhyamaka .

Szentong nazywana jest przez zwolenników jako Wielka Droga Środka ( skt. Maha

Madhyamaka ), gdyż nie tylko tak jak prasangika madhyamaka n aucza o wolności od

konceptualnych wytworów, gdzie tylko się neguje mylne poglądy, ale również opisuje

naturę umysłu jako wolną od konceptualnych wytworów.

Najważniejszym wyróżnikiem szentong jest pojęcie dwóch sposobów istnienia pustki.

Rozróżnia się "pustkę własnej natury" (tyb. rang stong), która charakteryzuje wszystkie

relatywne zjawiska i "pustkę innego" (tyb. gzhan stong), która opisuje ostateczną

rzeczywistość (sansk. dharmata, tyb. chos nyid). Pustka własnej natury mówi o tym, że

zjawiska nie istnieją w sposób samoistny i są jedynie bytami stworzonymi konceptualnie. Ich

istnienie jest uwarunkowane przyczynami i warunkami, nie mają więc swojego własnego,

niezależnego istnienia. Taki sposób istnienia zjawisk (dharm) odpowiada prawdzie

relatywnej (tyb. kun rdzob). To, co jest treścią prawdy relatywnej, jest tymczasowe,

podlegające prawu współzależnego powstawania, złożone i nie istniejące samoistnie.

Prawda relatywna scharakteryzowana została jako rangtong, co jest skrótem wyrażenia

rang rang gi ngo bos stong pa - "wszystko pozbawione własnej natury". Ta konstatacja może

być uzyskana na drodze logicznego rozumowania i jest zgodna np. z opisem świata

wyłaniającym się z teorii i eksperymentów współczesnej fizyki.

Ostateczna rzeczywistość, powiązana z prawdą ostateczną, jest opisywana przez "pustkę od

innego". Jest ona niezmienna, wieczna, niezłożona, przekraczająca prawo współzależnego

powstawania i całkowicie pozbawiona (pusta od) zasłon i błędów, które są złożone i

nietrwałe a także wolna od wszelkich relatywnych zjawisk. W stosunku do ostatecznej

natury można użyć określenia "pusta" tylko w takim znaczeniu, że jest ona wolna od

splamień.

Szentong a prasangika madhyamaka

Oto najważniejsze różnice między filozofią rangtong a szentong:

• Negowanie poglądów na sposób szkoły prasangika madhyamaka j est niewystarczające,

aby opisać ostateczną doskonałą niekonceptualną rzeczywistość, która jest np. podstawą

dla buddyjskich praktyk tantrycznych, gdzie praktykuje się na niekonceptualną naturę

umysłu - przejrzyste światło.

• Szentong udowadnia, że niemożliwe jest zanegowanie tego, co szentong uznaje za

"prawdę ostateczną", tzn. istnienie wolnej od pojęć, niekonceptualnej natury buddy.

Szentong

• Szentong uważa, że eksponenci prasangika madhyamaka , którzy nie szukają istnienia

natury buddy, nie są w stanie wyjaśnić doświadczenia ostatecznej rzeczywistości. Jest to

doświadczenie medytacyjne, które całkowicie przekracza wszelkie koncepcje i idee, jest

rozpoznaniem mądrości buddy, czy też innymi słowy "czystego światła natury umysłu".

Doświadczenie to jest dla szentongpów kwintesencją medytacji. Osiągnięcie go byłoby

niemożliwe, gdyby negowało się istnienie natury umysłu (natury buddy), którą należy

rozpoznać. Dzięki rozluźnieniu i nie-poszukiwaniu, natura umysłu objawia się samoistnie

( skt. s vayambhu).

• Szentong służy jako antidotum, jeśli medytujący zbytnio przyzwyczaja się do negowania

wszelkich doświadczeń i w efekcie nie dostrzega doskonałych właściwości dharmakaji. Z

kolei rangtong j est konieczny wówczas, gdy adept niewłaściwie rozumie sposób, w jaki

istnieje natura buddy, prawdziwa pustka, czy mądrość buddy.

• Wg szentong wszystkie uwarunkowane zjawiska są puste, z wyjątkiem natury buddy ( skt.

Tathagatagarbha ), która jest przejrzystym światłem i jako jedyna jest absolutnie

rzeczywista. Stoi to w opozycji do omylnie rozumianej koncepcji pustości ( skt. Sunjata ) ,

jako nicości (na sposób nihilizmu). Nauki o naturze Buddy wg szentong nie przeczą wcale

właściwemu zrozumieniu filozofii Środkowej Ścieżki ( skt. madhyamaka ) , ale są jako

uzupełnienie w celu kompleksowego opisania natury rzeczywistości, (patrz: Natura

Buddy, a "pustość") .

• Trzy stany buddy ( dharmakaja, nirmanakaja , sambhogakaja) wg poglądu szentong nie

rozwijają się dzięki praktyce, lecz są od zawsze obecne w umyśle każdej istoty.

Szentong a cittamatra

Szentong często mylony jest z inną buddyjską filozofią - czittamatry ( dosłownie: "Tylko

umysł"). Wg tego poglądu ostateczną rzeczywistością jest umysł-świadomość, a wszystko

inne jest relatywne.

Podstawowe tezy filozofii cittamatry:

Cittamatra wyróżnia trzy aspekty rzeczywistości:

1. aspekt "wyobrażony", odnoszący się do nazw przypisywanych na zjawiska i omylnego

doświadczania tych nazw jako zjawisk,

2. aspekty "zależny", odnoszący się do zjawisk umysłu, pojawiających się na skutek

karmicznych wrażeń, i tworzących świat doświadczeń mylnie postrzegany jako

rzeczywisty,

3. aspekt "doskonale obecny", utożsamiany ze świadomością, który odnosi się do

prawdziwej natury zjawisk jako samoświadomej, samorozświetlającej się

niekonceptualnej natury umysłu wolnej od postrzegającego i postrzeganego aspektu

doświadczania.

Wg Cittamatra aspekt "wyobrażony" i "zależny" odnoszą się do prawdy relatywnej,

natomiast aspekt "doskonale obecny" odnosi się do prawdy absolutnej.

Istnieją istotne różnice między szentong i cittamatra:

• Szentong również wyróżnia trzy aspekty umysłu, jednak nie akceptuje punktu widzenia

cittamatry, że aspekt "doskonale obecny", objaśniany jako świadomość, jest rzeczywisty.

Podobnie jak prasangika madhyamaka , uważa go za pusty, pozbawiony realnej

egzystencji.

• Z punktu widzenia szentong, przejrzysty, samoświadomy, pozbawiony koncepcji umysł

( skt. j ñana), który jest doświadczany w medytacji, jest absolutną rzeczywistością, ale nie

Szentong

świadomością ( skt. v ijñana). Wg szentong świadomość jest zawsze relatywna, i nie jest

tym, co zostaje odnalezione przez najwyższą mądrość ( skt. p rajna).

• Wg szentong, kiedy zostaje samoistnie urzeczywistniony umysł mądrości ( skt. j ňana),

nazywany również przejrzystym światłem ( skt. p rabhasvara), nie może on zostać

odnaleziony, a mimo tego jest podstawą wszystkiego (ale nie przyczyną), zarówno

pomieszania i cierpienia, jak i błogości i świadomości. Nazywany jest także ostateczną

rzeczywistością ( skt. d harmata), takością ( skt. t athata) lub "naturą buddy" ( skt.

buddha-dhatu, tathagatagarbha), o której Budda Siakjamuni n auczał w sutrze Nirvana .

• Szentong udowadnia, że natura umysłu nie istnieje w zwykły sposób, ale w sposób

wykraczający poza koncepcje, dlatego nie może być zanegowana przez dyskursywne

myślenie.

• W szentong używany jest termin alajadżniana, czyli mądrość. Wg Dolpopy j est on w

opozycji do alajawidżniany, dobrze znanego terminu czittamatry. Alajawidżniana, to

według szentongpów mądrość wszechpodstawy w swym splamionym stanie. Jest ona w

naturalny sposób obecna w umysłach wszystkich czujących istot i jeżeli na drodze

duchowej ścieżki zostanie oczyszczona z wszelkich splamień, wszelkie doskonałe

duchowe właściwości uzewnętrznią się.

Geneza i historia

Pogląd szentong wywodzi się od Buddy , a przekaz ten istnieje zarówno w tradycji sutr jak i

tantr. Dogłębna wykładnia poglądu zawarta jest w sutrach Trzeciego obrotu Kołem Dharmy

(nazywanych również " Sutrami Esencji ") oraz w szczególności w naukach tantry kalachakra.

Sutry

W skład Sutr Esencji wchodzą:

1. Maha Parinirvana Sutra

2. Srimaladevi Simhananda Sutra

3. Tathagatagarbha Sutra

4. Samadhi Nirmochana Sutra

5. Arya Dharanish Vararaja Sutra (znana także jako Tathagata Mahakaruna Nirdeśa

Sutra )

6. Anguli Malya Sutra

7. Jnana Loka Lamkara Sutra

8. Anuna Trapur Natvanirdeśa Parivarta Sutra

9. Mahabjeri Sutra

10. Avikalpa Pravesha Dharani Sutra

Wśród wymienionych sutr, Tathagatagarbha Sutra uważana jest za pierwszą sutrę, w której

Budda nauczał o naturze buddy ( skt. t athagatagarbha). Sutry Srimaladevi Simhananda o raz

Samadhi Nirmochana Sutra b yły niezwykle wpływowe, mimo tego pojawiły się później.

Ostatnią sutrą która została przekazana tuż przed śmiercią Buddy jest Maha Parinirvana

Sutra .

Dodatkowo oprócz Sutr Esencji , istnieją jeszcze dwie, które w szeroki sposób objaśniają

zarówno pogląd reprezentowany później przez szkołę cittamatry jak i pogląd szentong:

1. Lankavatara Sutra

2. Avatamsaka Sutra

Szentong

Siastry szkoły yogacara

Wśród siastr (filozoficznych tekstów buddyjskich - traktatów) słynnymi pracami opisującymi

nauki o naturze buddy są teksty Asangi p od wpływem nauk Maitreji:

• Yogācara-bhūmi-śāstra

• Ozdoba dla Sutr Wielkiej Drogi ( skt. Mahāyāna-sūtrālamkāra-kārikā, tyb. t heg pa chen

po'i mdo sde'i rgyan)

• Rozróżniając Zjawiska i Czystą Istotę ( skt. Dharma-dharmatā-vibhāga, tyb. c hos dang

chos nyid rnam par 'byed pa)

• Rozróżniając Środek i Skrajności ( skt. Madhyānta-vibhāga-kārikā, tyb. d bus dang mtha'

rnam par 'byed pa)

• Ozdoba dla Czystej Realizacji ( skt. Abhisamaya-alamkāra, tyb. mngon par rtogs pa'i

rgyan)

• Wspaniała Kontynuacja Wielkiej Drogi ( skt. Ratna-gotra-vibhāga, znana także jako

Uttara-tantra-shastra , tyb. t heg pa chen po rgyud bla ma'i bstan)

Ostatnie pięć prac nazywanych jest wspólnie " Pięcioma Dharmami Maitreji ", a za ich autora

uważany jest często Maitreya, Asanga lub obaj filozofowie. Stanowią one nauki szkoły

yogacary. Teksty te zawierają zarówno poglądy doktryny cittamatry j ak i szentong.

Oponenci ze szkoły gelug i dentyfikują te teksty wyłącznie z doktryną cittamatry i nie

rozróżniają obu filozofii.

Szkoła dzionang

Jedną z najbardziej znanych szkół wyznających pogląd szentong była szkoła dzionang

buddyzmu tybetańskiego. Korzenie przekazu tej szkoły w Tybecie sięgają XII wieku i nauk

mistrza Jumo Mikjo Dordże, ale znana stała się dzięki aktywności mistrza Dolpopy, który

wcześniej praktykował w szkole sakya. Szczególnym przekazem tej szkoły jest właśnie

doktryna yogacara-madhyamaka, która nauczana jest często wraz z tantrą kalachakra ( tyb.

Duki Korlo). Za wielkich mistrzów szentong i autorów wielu tekstów wyjaśniających ten

pogląd uważani są dzierżawcy tej szkoły - Dolpopa Szierab Gjaltsen i Taranatha.

W XVII wieku szkoła dzionang została oskarżona o herezję przez V Dalajlamę, który stojąc

na czele szkoły gelug s prawował polityczną władzę w Tybecie. W wyniku tego zamknięte

zostały prawie wszystkie klasztory dzionang, teksty tej tradycji zostały zniszczone, a mnisi

siłą "nawróceni" na doktrynę szkoły gelug. Niemniej jednak kilka klasztorów szkoły

dzionang przetrwało poza granicami Centralnego Tybetu, będącego pod kontrolą szkoły

gelug, i kontynuuje praktykę do dzisiejszego dnia. Był to jednak koniec niezależności

dzionangpy. Przekaz jednak przetrwał, gdyż zarówno instrukcje do tantry kalachakra, jak i

pogląd szentong były przekazywane przez rozmaitych mistrzów tradycji ningma i kagyu w

bardziej odległych regionach Tybetu, jak Amdo i Kham .

Szentong

Szentong według Dolpopy

Jednym z największych eksponentów szentong był tybetański mistrz Dolpopa Szerab

Dzialtsen. Rozróżnienie dwóch rodzajów pustki można znaleźć w jednym z jego

najważniejszych tekstów, noszącym tytuł: "Czwarte Zgromadzenie" ( tyb. Bka ’ bdu bzhi pa):

"W tej tradycji nie wszystko jest pozbawione swojej własnej natury. Dokładnie

rozróżniając „ pustkę własnej natury ” i „ pustkę innego ” , cokolwiek jest względne, jest

uważane za pozbawione własnej natury, a to, co jest absolutne jest uważane za

całkowicie pozbawione innego ” .

Pustka wszystkich zjawisk nie jest tym, co istnieje ostatecznie - ostatecznie istnieje

natomiast Natura Buddy ( skt. t athagatagarbha, tyb. de gshegs snying po), której

synonimami są też: stan prawdy ( skt. d harmakaya, tyb. c zos sku) lub Umysł Mądrości

Buddy.

Rozmaite określenia ostatecznej rzeczywistości wymienia Dolpopa, mówiąc że jest nią:

„ ..cokolwiek jest uznawane za będące ostatecznym, głębokim sposobem rzeczywistości,

takim jak absolutna przestrzeń rzeczywistości, takość, naturalne promieniujące

światło, naturalne współpowstawanie, naturalny niezmienny stan, ostateczne ciało

rzeczywistości buddy, ostateczna doskonałość transcendentnej mądrości, ostateczna

Madhyamaka, ostateczna nirwana, ostateczne wielkie oświecenie, ostateczny Budda,

ostateczna Dharma, ostateczna Sangha... ”

Inaczej o tej ostatecznej rzeczywistości można też powiedzieć, że jest to zarazem pustka i

świetlistość (klarowność), która jest doświadczana przez samo powstającą świadomość

(uważność), nie uwarunkowaną istnieniem jakiegokolwiek przedmiotu świadomości. To

ciało prawdy ( skt. d harmakaya) jest zarazem podstawą, ( skt. a laya jnana, tyb. k un gzhi ye

shes) dzięki której wszystkie zjawiska mogą się wydarzyć i jest warunkiem istnienia

zarówno samsary jak i nirwany. Nie jest przyczyną samsary, ale bez niej nic nie mogłoby się

wydarzyć, także samsara, dlatego mówi się, że jest jej podstawą.

Termin alaya-jnana ( skt. ), czyli mądrość wszechpodstawy, jest terminem użytym po raz

pierwszy przez Dolpopę, w opozycji do terminu alaya-vijnana , dobrze znanego w filozofii

cittamatry. Alaya-vijnana , to według szentongpów mądrość wszechpodstawy w swym

splamionym stanie. Jest ona w naturalny sposób obecna w umysłach wszystkich czujących

istot i jeżeli na drodze duchowej ścieżki zostanie oczyszczona z wszelkich splamień,

wszelkie doskonałe duchowe właściwości uzewnętrznią się. Te wszystkie splamienia –

rozmaite stany umysłu związane ze światowym, zwykłym istnieniem, choć zakrywają

doskonale czystą naturę Buddy, są w istocie puste ( tyb. r ang stong), niesubstancjalne.

Dlatego można je usunąć, a wówczas ukaże się natura Buddy, umysł mądrości Buddy

( alaya-jnana ), który jest pozbawiony wszystkich złożonych zjawisk ( tyb. gzhan stong), nie

pozbawiony jednak własnej natury.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: