FARMAKOLOGIA
· FARMAKOLOGIA( farmakon – lek, logos – nauka)- jest to nauka o lekach i ich działaniu na organizm.
· Robert Boyle – XVII w.
· Virchow – XIX w.
· LEK – jest to substancja chemiczna reagująca z żywym organizmem i zmieniająca jego czynność.
· RODZAJE DZIAŁANIA LEKÓW:
ü Przyczynowe – usunięcie przyczyn choroby (antybiotyki niszczące przyczyny chorób zakaźnych – drobnoustroje hamujące ich rozwój, witaminy – w awitaminozach, sole potasowe w hipokaliemii).
ü Zastępcze (substytucyjne), gdy niedobór pewnych substancji jest wynikiem uszkodzenia pewnych narządów np. uzupełniając niedobór sodu w niedoczynności kory nadnerczy leczymy następstwa choroby a nie usuwamy przyczyny choroby.
ü Objawowe – usunięcie objawów choroby lub niedopuszczenie do ich powstania: leki przeciwgorączkowe, leki zapierające, przeciwkaszlowe, obniżające ciśnienie krwi
WYRÓŻNIONO 2 ODMIENNE METODY LECZENIA OBJAWOWEGO:
1. Leczenie alopatyczne.
2. Leczenie homeopatyczne.
· LECZENIE HOMEOPATYCZNE – polega na stosowaniu bardzo małych dawek leku, który w większych dawkach wywołuje objawy podobne do objawów chorobowych(np. w biegunce w bardzo małych dawkach podaje się leki wzmagające perystaltykę jelit, w zapaleniach – leki drażniące), OBECNIE RZADKO STOSOWANE.
· LECZENIE ALLOPATYCZNE – stosowanie leków wywołujących zmiany czynności organizmu przeciwne do objawów danej choroby, np. leki hipotensyjne w nadciśnieniu, leki przeciwgorączkowe w gorączce, itp.
· PODZIAŁ LEKÓW W ZALEŻNOŚCI OD MIEJSCA DZIAŁANIA:
ü Ośrodkowe
ü Obwodowe
ü Miejscowe
· ZASADY DZIAŁANIA LEKÓW
ü Cząsteczka substancji wywiera chemiczny wpływ na składniki komórki za pośrednictwem białek!!!!!
· BIAŁKA JAKO MIEJSCE WIĄZANIA LEKÓW
ü Wyróżnia się 4 rodzaje białek regulujących, będących pierwotnym miejscem wiązania leków
1. Enzymy
2. Cząsteczki transportujące
3. Kanały jonowe
4. Receptory
ü Poszczególne klasy leków łączą się z określonymi miejscami wiązania, a pojedyncze miejsca wiązania rozpoznają tylko określone klasy leków.
ü Żaden lek nie wykazuje pełnej wybiorczości działania w wielu przypadkach zwiększenie dawki leku powoduje, że wpływa na inne mechanizmy niż podstawowy ( działania niepożądane).
· ZALEŻNOŚĆ LEKU OD DAWKI
ü Brak efektu – po podaniu zbyt małej dawki.
ü Dawka minimalna
ü Dawka maksymalna lecznicza
ü Dawka toksyczna
ü Dawka śmiertelna
DZIECI I OSOBY W PODESZŁYM WIEKU
· WCHŁANIANIE
ü Proces uwarunkowany właściwościami fizycznymi i chemicznymi leku (rozpuszczalność w lipidach, stopień jonizacji, budowa chemiczna) oraz zależny od rodzaju i właściwości barier miejsca wchłaniania (struktura morfologiczna, skład chemiczny, itp.)
· MIEJSCE WCHŁANIANIA
1. Skóra
2. Błony śluzowe
3. Jama ustna
4. Płuca
5. Żołądek
6. Jelita
7. Tkanka podskórna i mięśniowa
· WCHŁANIANIE PRZEZ SKÓRĘ
ü Intensywność i szybkość wchłaniania zależna od stężenia leku
ü Stan skóry – wilgotność, stopień ukrwienia, stopień wydzielania łoju, uszkodzenia
· WCHŁANIANIE PRZEZ PŁUCA
ü Olbrzymia wchłanialność oraz przyswajalność leku dzięki obecności naczyń włosowatych
ü Zależna od wielkości cząsteczek (im mniejsze tym lepsza penetracja)
· WCHŁANIANIE PRZEZ BŁONY ŚLUZOWE
o JAMA USTNA
ü Dobra wchłanialność leków dzięki silnemu ukrwieniu
ü Zależność od podawanej postaci (stała, rozpuszczona)
o ŻOŁĄDEK
ü Wchłanialność zależna od stopnia jonizacji leku w środowisku kwaśnym (słabe kwasy zjonizowane w niewielkim stopniu, np. kwas acetylosalicylowy.
ü Stopień wypełnienia żołądka treścią pokarmową
ü Szybkość opróżniania żołądka
· WCHŁANIANIE W JELITACH
ü Podstawowe miejsce wchłaniania leków podawanych doustnie
ü Szybkość i intensywność wchłaniania zależna od postaci leku, miejsca podania (doustnie, doodbytnicze)
ü Skład treści jelitowej
ü Podstawowe prawa rządzące wchłanianiem jelitowym
1. Błona śluzowa przewodu pokarmowego działa jako błona lipidowo sitowa – pozwala na pasaż niezjonizowanej rozpuszczalnej w lipidach postaci kwasów i zasad.
2. Większość leków wchłania się na drodze dyfuzji biernej. Zależność wchłaniania uwarunkowana rozpuszczalnością w lipidach.
3. Zależność wchłaniania w głównej mierze od pH powierzchni błony śluzowej (kwasy – pH 3, zasady pH 8)
· DYSTRYBUCJA LEKU
ü Stopień związania z białkami osocza (albuminy, globuliny)
ü Obecność receptorów komórkowych
ü Ukrwienie tkanki (kości tkanka tłuszczowa)
ü Rozpuszczalność w lipidach
ü Przenikalność do płynu mózgowo – rdzeniowego
o Tkanka OUN oddzielona od krwi barierą krew - mózg i krew - płyn mózgowo- rdzeniowy. Zapewnia względną izolację i autonomię OUN.
o Przenikanie dzięki dyfuzji prostej
o Zależność przenikania uwarunkowana rozpuszczalnością w lipidach
· BIOTRANSFORMACJA
ü Przemiany chemiczne, jakim lek ulega w żywym organizmie prowadzące do przekształcenia związków rozpuszczalnych w lipidach i apolarnych na rozpuszczalne w wodzie i polarne, które mogą być usunięte z moczem.
ü Główne miejsce metabolizmu leków: wątroba
ü Czynniki wpływające na biotransformację:
o Płeć (proces szybszy u mężczyzn z uwagi na większą aktywność enzymów mikrosomalnych w komórkach wątroby indukowany wpływem męskich hormonów płciowych.
o Hormony (AOTH, Adrenalina, Kortykosteroidy – pobudzający wpływ na enzymy mikrosomalne, skracając czas działania leków)
o Wiek organizmu (im niższy tym gorzej wykształcony układ mikrosomalny wątroby)
· WYDALANIE
ü Droga wydalania zależy od właściwości fizykochemicznych i chemicznych leku.
ü Możliwość wydalania leku kilkoma drogami.
o Przez nerki z moczem
o Przez wątrobę z żółcią
o Przez błonę śluzową jelit z kałem
o Przez gruczoły ślinowe ze śliną
o Przez skórę z potem
o Przez płuca z powietrzem wydychanym
o Przez gruczoły sutkowe z mlekiem
· INTERAKCJE LEKÓW
ü Rodzaje interakcji
1. Farmaceutyczna
2. Farmakodynamiczna
3. Farmakokinetyczna
ü Interakcje farmaceutyczne – obejmują chemiczne i fizykochemiczne niezgodności recepturowe, czyli reagowanie leków przed ich wchłonięciem do organizmu (np. reakcje po zmieszaniu leków w strzykawce)
ü Interakcje farmakodynamiczne – zmiana siły i czasu działania jednego leku pod wpływem efektu farmakologicznego drugiego równocześnie zastosowanego leku ( synergizm, antagonizm).
· SYNERGIZM –zgodne jednokierunkowe działanie leków rozróżnia się:
ü Synergizm addycyjny – działanie leków podanych razem jest sumą działania poszczególnych składników
ü Synergizm hiperaddycyjny – działanie leków podanych razem jest większe niż suma działania poszczególnych składników.
· ANTAGONIZM – przeciwne różnokierunkowe działanie leków, które mogą hamować lub znosić wzajemne swoje działanie.
· TYPY ANTAGONIZMU:
1. Kompetycyjny
2. Niekompetycyjny
3. Czynnościowy
4. Chemiczny
· ANTAGONIZM KOMPETYCYJNY- 2 leki (agonista i antagonista) mają ten sam punkt uchwytu działania konkurują o to samo miejsce receptorowe i mogą się wzajemnie z wiązania z tym receptorem wypierać (np. atropina i acetylocholina)
ü Odwracalny
ü Nieodwracalny
· ANTAGONIZM ODWRACALNY- agonista wypiera antagonistę z połączeń z receptorem i odwrotnie, z uwagi na szybki proces dysocjacji, przewyższający szybkość wiązania substratu z częścią wolnych receptorów.
· ANTAGONIZM NIEODWRACALNY- antagonista dysocjuje bardzo powoli od receptora.
· ANTAGONIZM NIEKOPETYCYJNY – punkty uchwytu działania agonisty i antagonisty są różne.( werapamil i nifedypina – hamują napływ jonów wapnia do komórek −> blokowanie skurczów mięśni gładkich wywoływanych przez inne leki)
· ANTAGONIZM CZYNNOŚCIOWY – (fizjologiczny) – 2 leki mają przeciwne działanie na różne receptory tego samego narządu.
· ANTAGONIZM CHEMICZNY – reagowanie leków ze sobą uniemożliwia reakcję z właściwym receptorem.
· ODWRAŻLIWIENIE I TACHYFILAKSJA – jest to stan niewrażliwości, oporności, tolerancji na podawany specyfik.
· MECHANIZMY ODPOWIEDZIALNE ZA TACHYFILAKSJĘ
ü Zmiany w receptorach
ü &#x...
Veroniczka001Fizjoterapia