Wiedza - termin używany powszechnie, dotychczas nie posiada jeszcze ogólnie uznanej definicji. Za klasyczną uznaje się definicję Platona z dialogu Teajtet, gdzie Sokrates w rozmowie z Teajtetem dochodzi do sformułowania definicji, że wiedza to prawdziwe, uzasadnione przekonanie. Nowa Encyklopedia Powszechna definiuje wiedzę jako „ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich wykorzystywania”.
Można powiedzieć, że
· dzięki wiedzy jesteśmy skuteczni w działaniu,
· wiedza jest przeciwieństwem wiary,
· wiedzą jest to, co wytwarza nauka
· wiedza usprawnia nasze myślenie,
ale w różnych zastosowaniach termin ten odwołuje się do różnych kontekstów.
Mówi się o wiedzy praktycznej i teoretycznej (to rozróżnienie ma swoje źródło u Arystotelesa). Jeśli przeczytaliśmy w książce, że najszybszym stylem pływackim jest kraul i zgadzamy się z przytoczoną argumentacją, to jest to przykład potocznie rozumianej nabytej wiedzy teoretycznej (lub zaakceptowanej informacji). Z posiadania tej wiedzy/informacji nie wynika jednak, że potrafimy sami pływać tym stylem. Aby się tego nauczyć, czyli posiąść praktyczną wiedzę polegającą na umiejętności pływania kraulem musimy się najpierw dowiedzieć, jakie należy wykonywać ruchy w trakcie pływania, a następnie przejść dość żmudną, praktyczną lekcję wykonywania tych ruchów w wodzie własnymi kończynami.
Wiedza to ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnościami ich wykorzystywania.Możemy ją jeszcze dodatkowo podzielić:Wiedza (a priori) jest niezależna od zmysłów i dotyczy prawd "absolutnych" lub uniwersalnych jakimi są prawa logiki, prawa matematyki.Wiedza (a posteriori)jest wiedzą nabytą poprzez zmysły i jej prawdziwość może być obalona poprzez następne obserwacje.
Zobacz więcej w osobnym artykule: epistemologia.
W filozofii zagadnienie wiedzy rozważa epistemologia. Dwa główne problemy filozoficznej teorii wiedzy to sformułowanie definicji i kryterium wiedzy. Podstawową intuicją dotyczącą pojęcia wiedzy jest, że wiedza powinna być weryfikowalna (szuka się więc kryterium weryfikacji przekonań) i komunikowalna (dowodzi się więc możliwości komunikacji między osobami i szuka się kryteriów komunikowalności). Filozofowie nie są jednak jednomyślni co do tego, jak poprawnie weryfikować zgodność zawartości umysłu (spostrzeżenia, teorie, przekonania, sądy) z zewnętrzną rzeczywistością. Niektórzy podważają nawet taką możliwość. Za wzór wiedzy wielu filozofów uznaje dedukcję i aksjomatyczne systemy matematyki. indukcja, podstawa rozumowania nauk przyrodniczych, jest już trochę bardziej podejrzana (por. krytyka Hume'a, Popper). Tzw. tradycyjną definicję wiedzy (której sformułowanie przypisuje się Platonowi), zgodnie z którą jest ona prawdziwym i uzasadnionym mniemaniem, podważył E. Gettier. Przykłady podważające adekwatność definicji określane są mianem paradoksu Gettiera.
W psychologii, szczególnie kognitywnej w szerokim rozumieniu wiedza to np.
ogół treści utrwalonych w umyśle ludzkim w wyniku kumulowania doświadczenia oraz uczenia się. (...) W węższym znaczeniu wiedza stanowi osobisty stan poznania człowieka w wyniku oddziaływania na niego obiektywnej rzeczywistości [1].
Często zamiast pojęcia „wiedza” używa się terminu "pamięć".
W ujęciu ekonomicznym traktowana jest dwojako: jako informacja oraz jako aktywa (assets). W pierwszym ujęciu wiedza jest traktowana jako informacje, które mogą być przetwarzane i wykorzystywane do podejmowania racjonalnych decyzji ekonomicznych. W drugim ujęciu stanowi ona dobro ekonomiczne, które może być prywatną własnością i jako towar może być przedmiotem obrotu rynkowego.[2].
W ekonomii przedstawia się stwierdzenie, że dotychczas ekonomiści traktowali wiedzę jako zasób firm potrzebny do wytwarzania zysku. Według tego poglądu każda firma działa na podstawie posiadanej wiedzy – "firma jako przechowalnia wiedzy"[3].
W badaniach nad sztuczną inteligencją wiedzę traktuje się jako materiał wejściowy albo efekt działania algorytmów sztucznej inteligencji. Inaczej rzecz ujmując, część metod sztucznej inteligencji zajmuje się próbami formalizacji ludzkiej wiedzy celem automatycznego wnioskowania (np. systemy ekspertowe). Znane jest też odwrotne podejście. Dzięki zastosowaniu tych metod w dużych zbiorach danych można odnaleźć wiedzę o ich naturze (np. sieci neuronowe, algorytmy genetyczne, ekstrakcja wiedzy z danych).
W infologii wiedza to układ opisany wyrażeniem w := < I, C, D >, gdzie w oznacza wiedzę, I – informacja, C – kontekst, D – doświadczenie [4]. Zatem źródłem wiedzy odbiorcy jest tu informacja, na której odbiór ma wpływ kontekst sytuacyjny oraz posiadane przez odbiorcę doświadczenie. Na gruncie infologii wiedza może być również wyrażona jako zbiór zdań, które z informacji I pozwalają wyciągać wnioski V. Można zatem zapisać, że „w := { „jeżeli I (K, U, Q), to V”}, gdzie V oznacza wniosek, jaki doświadczony człowiek U jest gotów sformułować na podstawie informacji I (K) rozpatrywanej w kontekście problemu Q” [5].
W podejsciu systemowym, systemów socio-kognitywnych, definicja wiedzy została uściślona, odseparowana od pojęcia informacji i preferencji, i sformułowana na gruncie kognitywistyki oraz podejścia systemowego w meta-teorii TOGA,[6]. Taka perspektywa daje potencjalnie szerokie możliwości operacji na wiedzy i umożliwia budowę nowych naukowych podstaw meta-wiedzy i inżynierii wiedzy. Tu, każda wiedza odnosi się zawsze i wyłącznie do określonego źródła informacji, np. do Układu Słonecznego, lub jakiejś dziedziny ludzkiego działania. Na przykład:
x=yz nie jest wiedzą, ale jeśli dostaniemy informację że: x to F (siła), y to m (masa) i z to a (przyspieszenie), to wyrażenie to staje się wiedzą bo w ten sposób rozpoznaliśmy fizykę jako dziedzinę jego zastosowania.
Syntetycznie mówiąc,
wiedza jest tym co przekształca informację w nowa informację lub w nową wiedzę, czy nowe preferencje, a preferencje są tym co wskazuje jaką wiedzę użyć[7].
Relatywizm tak zdefiniowanej wiedzy polega na tym, że to co jest wiedzą w dziedzinie D1 może nie być wiedzą w dziedzinie D2, i co za tym idzie, to co jest wiedzą dla pewnej osoby (lub grupy ludzi lub robota) nie jest wiedzą dla innej. Wymagane warunki na wiedzę spełniają np. prawdziwe w określonej dziedzinie: reguły, procedury, instrukcje, modele i teorie. W ten sposób informacje (z dziedziny D) sa danymi dla wiedzy (określonej na dziedzinie D). Wg. Gadomskiego, ten rzeczywisty wzajemny relatywizm informacji i wiedzy powoduje systematyczne mylenie tych abstrakcyjnych pojęć.
· Formy wiedzy
Proceduralna lub operacyjna - Wskazuje jak osiągnąć zamierzone cele, czyli stanowi zastaw procedur, funkcji lub czynności, pozwalających osiągnąć zamierzone rezultaty.
Deklaratywnalub opisowa - Może być formalna i nieformalna. Dotyczy opisu stanu/sytuacji obiektów/dzialań oraz pojęć i związków między nimi, i wskazuje czego dotyczy dany problem, i co ma być celem rozwiązania, a nie jakie kroki przedsięwziąć aby uzyskać to rozwiązanie. przykladem takiej wiedzy sa modele i teorie.
W latach osiemdziesiąt zaczęła się rozpowszechniać koncepcja zarządcza traktująca wiedzę jako punkt wyjścia przy analizie funkcjonowania organizacji (zarządzanie wiedzą). Pojawiły się nawet koncepcje firmy jako przechowalni wiedzy, czy firmy jako zbioru procesów transferu wiedzy.
Własność - prawo rzeczowe; prawnie zagwarantowana możliwość pełnego rozporządzania jakąś rzeczą. W szczególności właściciel względem rzeczy ma uprawnienia do jej posiadania, używania, pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy, zbycia, przetworzenia, zużycia lub zniszczenia. Granicami korzystania z rzeczy są przepisy ustaw, zasady współżycia społecznego i społeczno-gospodarcze przeznaczenie danej własności. Własność jest funkcją rozwoju stosunków społecznych, politycznych i ekonomicznych. Na temat początków własności rzymskiej istnieje wiele hipotez. Powszechnie przyjmuje się, iż wcześniej wykształciło się prawo jednostki na rzeczach ruchomych, a dopiero później na nieruchomościach.
Własność -definicja ta została określona w artykule 140 KC, w granicach określonych przez ustawy oraz zasady współżycia społecznego właściciel może z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa w szczególności może pobierać pożytki oraz inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Definicja własności została podzielona na 2 części: 1 część to pozytywna strona definicji własności; na którą składają się uprawnienia (atrybuty) przysługujące właścicielowi rzeczy:a) uprawnienia do korzystania z rzeczy, na które składają się następujące elementy:-Uprawnienia do posiadania rzeczy,-Uprawnienie do używania rzeczy z możliwością czerpania z niej pożytków,-Uprawnienie do przetworzenia rzeczy, zużycia i zniszczenia;b) uprawnienia do rozporządzania rzeczą, na które składają się następujące elementy:-uprawnienia do zbycia rzeczy(na podstawie czynności prawnej umowa kupna-sprzedaży),-uprawnienie do obciążenia rzeczy(w przypadku rzeczy ruchomej-zestawienia, a nieruchomej-hipoteka)2 część to negatywna storna definicji własności, polega ona na tym, że inne podmioty prawa mają obowiązek nie ingerowania w sferę uprawnień właściciela.Granice definicji własności:· materia ustawowa (wynikająca z przepisów prawa cywilnego ale przede wszystkim z przepisów prawa administracyjnego),· społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa,zasady współżycia społecznego.
Wskazywała, że właściciel mógł czynić ze swoją własnością wszystko, co nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa.
· Występowanie: Kodeks Napoleona, Bürgerliches Gesetzbuch, Zivilgesetzbuch.
· W polskim Kodeksie cywilnym z 1964 roku można wyróżnić negatywną stronę prawa własności, czyli możność wyłączenia przez właściciela ingerencji innych osób w sferę jego prawa, z pewnymi jednak ograniczeniami.
Ustawodawca w regulacjach prawnych wyliczał uprawnienia właściciela pełnego.
· Pozytywna strona własności wyrażana rzymską triadą uprawnień: ius possidendi (prawo posiadania), ius utendi, fruendi, abutendi (prawo korzystania i pobierania pożytków, zużycia rzeczy) i ius disponendi (prawo rozporządzania).
· Występowanie: Landrecht pruski z 1794 roku, Kodeks cywilny zachodniogalicyjski z 1797 roku, Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch, tom X Zwodu Praw Cesarstwa Rosyjskiego z 1835 roku.
· W polskim Kodeksie cywilnym z 1964 roku można wyróżnić pozytywną stronę prawa własności, czyli uprawnienia - atrybuty składające się na prawo własności jako prawo podmiotowe.
· Pierwotne sposoby nabycia własności:
· Pochodne sposoby nabycia własności:
Przeniesienie przez umowy zobowiązujące do przeniesienia własności:
· Do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości wystarczy sama umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy (np. umowa sprzedaży, zamiany czy darowizny).
· Do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej tylko co do gatunku lub rzeczy przyszłej potrzebne jest oprócz umowy zobowiązującej do przeniesienia własności rzeczy także przeniesienie posiadania rzeczy.
· Prawo bliższości
· Regalia
· Prawo sąsiedzkie
· Istniały publicznoprawne ograniczenia z uwagi na dobro ogólne. Po raz pierwszy ujęte w ZGB.
IDEE KLASYCZNEGO LIBERALIZMU: 5. WŁASNOŚĆ PRYWATNA
Tagi wpisu:
Wstępnym warunkiem wolnej konkurencji i funkcjonowania wolnego rynku jest istnienie własności prywatnej, a jednym z celów konkurencji – pomnażanie tej własności. Własność prywatna staje się tym samym podstawową zasadą liberalizmu, ściśle wiążąc się także z ideą wolności. Własność prywatna ma znaczenie tak istotne, że Johne Locke nawet wolność osobistą nazywał „własnością osoby ludzkiej”. Według Rossitera „amerykańska definicja wolności zawsze obejmowała prawo zdobywania i posiadania własności oraz korzystania z jej pożytków”. Dlatego uznanie pierwszoplanowego znaczenia własności prywatnej dla wolności, porządku społecznego i postępu należy do głównych pryncypiów klasycznego liberalizmu. John Adams stwierdził, że „szarganie” własności prywatnej prowadzi prostą drogą do anarchii i tyranii.
Pod tym względem klasyczni liberałowie są bardzo bliscy konserwatystom, podkreślającym potrzebę obrony prawa prywatnej własności – „ostatniego metafizycznego prawa, jakie nam pozostało”. Nie gloryfikują jednak bezosobowego, korporacyjnego prawa własności, lecz przede wszystkim drobną własność rodzinną, dzięki której jednostki mogą zachować perspektywy rozwoju i znaleźć schronienie przed wdzieraniem się państwa w obszar ich prywatności.
O własności prywatnej można mówić w trzech aspektach: (i) prawnym, (ii) filozoficznym i (iii) ekonomicznym.
I. Z prawnego punktu wi...
collet666