5.11.2012 Wykład PIERŚCIENICE, RAMIENIONOGI.docx

5.11.2012 Wykład PIERŚCIENICE, RAMIENIONOGI

19 listopada 2012

21:03

PIERŚCIENICE

Głownie w postaci skamieniałości śladowych.

Kojarzą się z dżdżownicami, pijawkami, tasiemcami.

Zasiedlają większość środowisk, są wszędobylskie, często występują jako pasożyty, czasem w symbiozie.

Wieloszczety – żyją wyłącznie w środowisku morskim, osiadły tryb życia, mogą się cementować do podłoża lub drążyć w skałach  i muszlach. Mogą posiadać szkielet, który pokrywa ciało i ma kształt rurki(skręcona lub wygięta czasem zamykana wieczkiem). Nie mają aparatu szczękowego.

rzadko występują w formach kopalnych.

w miejscu życia mogą tworzyć rurkę U-kształtną, I-kształtną i inne, po śmierci stworzenia rurka pozwala łatwo rozpoznać, że ono tam żyło.

ciężko na podstawie szkieletu określić cokolwiek. Jeśli chodzi o taksonomię robaków to raczej z tym kiepsko. (jesteśmy w stanie powiedzieć „o to był robak”) ale każda rurka jest inna i nie przydatna, są zbyt plastyczne, nie mają określonego modelu, wyglądu.

Należą do czułkowców.

Przerabiają biomasę (resztki organiczne) w osadzie.

Jedne z niewielu grup organizmów które potrafią egzystować tam gdzie właściwie fauny nie ma, tzw. „lost city”. Tam gdzie mamy dużą głębokość i wydobywanie się wód z dużą ilością siarkowodoru. Wieloszczety wykorzystują (z braku światła i ciepła) chemosyntezę(organizmy zaimplantowały w swoje ciała bakterie siarkowe które zamieniają siarkowodór w energię).  Np. Riftia?

Ramienionogi (Brachiopoda) – (TYLKO) kształt muszli mają zbliżony do małży. Organizmy wyłącznie morskie. Bentos osiadły. Już niewiele ich zostało, choć bywały okresy, w których było ich multum (więcej niż małż, kiedy brachiopoda się wycofały małże się namnożyły). Ważniejsze niż małże. Żyją teraz na znacznych głębokościach lub w zatokach gdzie są duże pływy.

Są dwie skorupki – jedna nie jest równa drugiej (w przeciwieństwie do małż)

Systematyka:

typ – brachiopoda (kambr – dziś)

Gromada inarticulata – r. bezzawiasowe ~

Gromada articulata – r. zawiasowe ~

Rząd Orthida (kambr – perm)

Strophomenida (ordowik – jura)

Pentamerida (kambr – dewon)

Rhynchonellida (ordowik – dziś)

Spiriferida (ordowik jura)

Terebratulida (dewon – dziś)

Zawias – element muszli który pozwala na to że muszla w stosunku do drugiej muszli jest zaczepiona i nie rusza się w niepożądane strony, tylko we właściwe.

Budowa ciała ramienionoga (BUDOWA SZKIELETU – cechy pozwalające na odróżnienie)

Płaszcz wytwarza skorupkę (która rośnie zawsze do przodu). Skorupka z dziurką na nogę jest skorupka nóżkowa. Ta gdzie ramię  - ramieniowa. Płaszczyzna symetrii nie występuje między muszlami, lecz przebiega od góry do dołu, poprzez dwie muszle.

Szkielet jest bardziej skomplikowany w środku.

Najczęściej znajdujemy je złożone: Jeśli są dwa rodzaje mięśni (otwierające i zamykające) to jeśli zwierzak zdechnie z zamkniętymi skorupkami to tak zostanie znaleziony w stanie kopalnianym. (małże <jeden mięsień> umierają otwarte, jak umrą to się otwierają więc najczęściej znajdujemy pojedyncze skorupki)

Mikrostruktura muszli –

Budowa szkieletu jest złożona z minerału kalcytu (węglan wapnia), ale ten kalcyt nie jest b. prosty. Mogą byś muszelki bez żadnych dziurek, z pseudo dziurkami, bez dziurek.

Inarticulata (kambr – dziś) :

- Muszelka zbudowana z substancji organicznej i Ca3(PO4)2(fosforan wapnia – apatyt)

- różnią się mineralogią szkieletu.

- układ pokarmowy zakończony odbytem

- skorupki połączone ze sobą systemem licznych mięśni(11 różnych par)

- dobrze wykształcona nóżka, ale brak otworu – wystaje przez szczelinę miedzy skorupkami (atrematyt)

(…)

Articula

Orthida (kambr – perm)

cechy:

- prosty brzeg zawiasowy

- obie skorupki są wypukłe

- szkielet to b. krótkie wyrostki(brachiofory)

- trójkątny otwór na nogę(delthyrium)

- perforowane i nieperforowane

Od niego zaczęła się cała ewolucja aparatów szczękowych.

Rząd strophomenida (ordowik – jura)

cechy:

- długi prosty brzeg zawiasowy (strophic)

- skorupki jedna wypukła druga wklęsła. (mało miejsca na ciało, jedna skorupka w drugiej)

- szkielet ramienia: listewki brachialne(

- częste  formy aberantne (= udziwnione, nienormalne) i z kolcami

- pseudoperforowane

Rząd pentamerida (kambr – dewon)

- wygięty grzbiet zawiasowy (non-strophic)

- zwykle grube, wypukło-wklęsłe z silnie zagiętym umbo

- szkielet ramienia: brachiofory listewki brachialne

- skorupka nóżkowa ze spondylium

Spondylium – przegroda oddzielająca jedno ramię od drugiego

rząd rhynchonellida (ordowik – dziś)

cechy:

wygięty brzeg zawiasowy

- zwykłe grube, wypukło-wypukłe z silnie zagiętym umbo

- szkielet ramienia: crura

- skorupka nóżkowa z delithyrium częsicowo zakrytym przez płytki deli.

rząd spiriferida (od spirali) (ordowik – jura)

cechy:

- długi i prosty brzeg zawiasowy(strophic)

- zwykle wypukło-wypukłe, płasko-wypukłe, zawieszone na …..

- szkielet ramienia: spiralium na crurach

-perforowane i nieperforowane

spirale różnie usytuowane ale zawsze spiralnie poskręcane

rząd terebratulida (dewon –dziś)

cechy:

-duża muszla

- duży okrągły otwór na nogę

- zagięty brzeg zawiasowy

- szkielet ramienia bardzo skomplikowany (pętle pojedyncze podwójne) pętle łączą jedną część szkieletu z drugą?

- skorupka nóżkowa z otworem na nogę, delthyrium zrośnięte

- perforowane

Mszywioły – (grupa) budową zbliżona do Brachiopoda, ale są już mięczakami, czyli bardziej zaawansowanym organizmem.