26.11.2012 wykład GŁOWONOGI
26 listopada 2012
16:42
Łodziki to jedna z najstarszych głowonogów na Ziemi.
Występują różne typy kołnierzyków syfonalnych (ścian przegród):
· Retrochoanitowe - wygięte ku tyłowi muszli (w kierunku protokonchy)
· Prozochoanitowe - wygięte w kierunku przodu muszli (apertury)
· Ortochoanitowe - proste
· Cyrtochoanitowe - falowane
· Holochoanitowe - prawie całkowicie wypełniają przestrzeń między jedną przegrodą a drugą.
PROSTE ŁODZIKOWATE
· Orthoceras -
· dziura na syfon przebiega przez środek przekroju poprzecznego muszli
· Pływał w pionie, nie był zbalastowany
· Endoceras
· dziura na syfon przesunięta ku dołowi, na początku duża dziura, później coraz mniejsza
· Dziura syfonalna w okolicach protokonchy wypełniona złogami syfonalnymi, przez co był bardziej zbalastowany i mógł pływać w poziomie
· Miał nogę na dole, jak ślimak
ŁODZIKOWANE CZĘŚCIOWO SKRĘCONE
· Cyrtoceras - skręcone lekko na całej długości (skręcał się lekko przez całe żtcie
· Lituites - Skręcone mocno w samej końcówce (młody skręcał, jak urósł, to rósł już prosto)
ŁODZIKOWATE ZWINIĘTE
· Suecoceras - przegrody wewnątrz muszli zaczęły się fałdować
· Nautilus -
Gatunek głowonoga rozpoznajemy po wygięciu przegród, jakie możemy zaobserwować na ośródce (skamieniałym osadzie, jaki dostał się do muszli martwego głowonoga.
PODGROMADA AMMONOIDEA (AMONITOWATE)
U amonitów syfon nie był na środku przekroju pooprzecznego muszli, ale na dole, od strony brzusznej
Przegrody w muszli były pofałdowane
U amonitowatych występowały aptychy - wieczka, którymi zwierz mógł się zamykać po schowaniu się do muszli.
Amonity właściwe pojawiły się w mezozoiku
BAKTRYTY - linia prostych głowonogów wywodząca się z łodzikowatych z syfonem po stronie brzusznej i banieczkowatą protokonchą (cecha wyróżniająca)
LINIE LOBOWE - miejsce, w którym ośródka styka się z wewnętrzną warstwą muszli (konoteką). Jeśli ośródka jest zniszczona (po zdarciu muszli jest jeszcze dalej niszczona), możemy poznać przebieg linii lobowych, ale w głębszych warstwach, nie przy samej muszli
Fałdowanie (prawdopodobnie) miało na celu uodpornienie muszli na zmiany ciśnienia, podobnie jak z tym, że wstawiając więcej podpór pod most, będzie mógł przejechać cięższy pojazd.
Amonity miały bardzo cienkie muszelki, przez co bardzo rzadko znajduje się ich muszle, a starszych, łodzikowatych częściej znajduje się muszle.
RZĄD ANARCESTIDA (DEWON)
1. Linia lobowa agoniatytowa
2. Przegrody o kołnierzykach retrochoanitowych
3. Muszle przeważnie ewolutne i konwolutne (ostatni skręt pochłania poprzedni lub nie pochłania żadnego)
RZĄD GONIATITIDA (GONIATYTY) Dewon środkowy - perm. Skamieniałości przewodnie dla najwyższego dewonu
1. Linie lobowe goniatytowe, bardzo rzadko ceratytowe i amonitowe
2. Przegrody o kołnierzykach prozochoanitowych (skierowanych do przodu)
3. Muszle przeważnie inwolutne i konwolutne
RZĄD CLYMENIDA (KLYMENIA) DEWON GÓRNY
1. Linia lobowa słabo pofałdowana agoniatytowa
2. Przegrody o kołnierzykach retrochoanitowych (dłogie - holochoanitowe)
3. Muszle przeważnie ewolutne, inwolutne i konwolutne
4. Syfon po stronie grzbietowej (jedyna grupa)
Żyły tylko kilka milionów lat, wymarły na granicy dewonu z karbonem.
W tym czasie na świecie pojawiły się rośliny, przez co obniżyła się na ziemi temperatura, pojawiły się zlodowacenia, obniżył się poziom wody. Na powierzchni wody pojawiły się granice między oceanami, szelfy również. Organizmy żyjące na szelfie zaczęły obumierać.
RZĄD CERATITIDA (CERATYTY) PRERM GÓRNY - TRIAS DOLNY
1. Linia lobowa ceratytowa (zatoka wtórnie pofałdowana, siodło gładkie)
2. Przegrody najpierw o kołnierzykach retrochoanitowych, potem prozochoanitowych
3. Muszle przeważnie ewolutne i konwolutne.
Trylobity i amonity to bardzo ważna grupa skamieniałości przewodnich
RZĄD PHYLLOCERATITIDA trias - kreda
1. Linia lobowa amonitowa - z charakterystycznymi siodłami o liściokształtnym zarysie.
RZĄD AMMONITIDA (AMONITY WŁAŚCIWE) jura - kreda
1. Linia lobowa amonitowa
2. Przegrody najpierw kołnierzykach retrochoanitowych potem prozochoanitowych
3. Muszle przeważnie ewolutne ewolutne i konwolutne i inwolutne, silnie urzeźbione. Tak zaawansowana rzeźba, że ciężko znaleźć linię lobową.
Jedynie ammonitida można nazywać amonitami, reszta to amonitowate
RZĄD LYTOCERATIDA jura-kreda
1. Linia lobowa amonitowa - z nielicznymi, ale silnie pofałdowanymi elementami
Wtórnie rozkręcona muszla.
Rozmnażanie i dymorfizm płciowy (samiec i samica amonita wyglądały inaczej).
Kredowe formy aberantne (pod koniec egzystencji amoniów zaczęły się pojawiać dziwne, aberantne formy)
APTYCHY - wiczka zamykające muszlę po schowaniu się w niej amonitowatego, mają zawsze kształt apertury
ROZRÓŻNIANIE ŁODZIKOWATYCH I AMONITOWATYCH:
POCHEWKOWCE
Pochetwowce – szkielet w pochwie, na zewnątrz. Występuje muszelka ale jest przykryta cała ciałem miękkim. Do pochewkowców zaliczamy:
· mątwy
· sepie,
· niektóre kalmary oraz
· kopalne belemnity.
Rostrum pochewkowców służyło do stabilizowania (przeciwwagi) zwierzaka w poziomie.
Rostra belemnitów narastały stopniowo podczas rozwoju organizmu, po przecięciu widać warstwy przyrostowe. Najbardziej zewnętrzna warstwa to ta, która przyrosła jako ostatnia.
Belemnity występowały na pograniczu mezozoiku i paleogenu.
hotas2