Padaczka_u__psow_i_kotow(2).doc

                                        Padaczka u  psów i kotów

      Praktyka weterynaryjna wykazuje, że wszelkiego rodzaju drgawki występujące
u zwierzęcia są jednym z częstszych objawów chorobowych zgłaszanych przez właścicieli psów oraz kotów , stanowiąc słuszne źródło niepokoju o stan zdrowotny czworonogów. W przypadku stwierdzenia tego rodzaju objawu należy zawsze wziąć pod uwagę możliwość  zaistnienia opisywanego przez właściciela post factum ataku padaczkowego. Zdaniem niektórych lekarzy ilość pacjentów weterynaryjnych z podejrzeniem padaczki dynamicznie wzrasta, toteż warto w skrócie przypomnieć o istocie tej jednostki chorobowej.

Padaczka (epilepsia) jest neurologicznym stanem chorobowym, przejawiającym się okresowo powtarzającymi się napadami padaczkowymi, których przyczyną jest nadmierne  pobudzenie (wyładowanie bioelektryczne) grup komórek nerwowych w mózgu (ognisko padaczkowe).

Ataki typu grand mal i petit mal.

Ataki mogą przybierać różne formy: od niezauważalnych przez właściciela zmian
w  zachowaniu zwierzęcia i lekkiego drżenia mięśni, do  silnych drgawek ogarniających całe ciało. Rodzaj występujących drgawek pozwala na rozróżnienie ataków padaczkowych małych  (petit mal) oraz ataków padaczkowych dużych (grand mal).

Atak padaczkowy petit mal (mały) jest krótkotrwały, charakteryzuje się lekkim przebiegiem. Można zaobserwować słabe drgania mięśni  twarzy lub kończyn, zwierzę stwarza wrażenie nieobecnego, ale jest przytomne, może stracić świadomość na krótki okres, lecz po ataku bardzo szybko odzyskuje pełną sprawność i podejmuje normalną aktywność. Objawem ataku petit mal mogą być również chwilowy bezwład kończyn, pokładanie się, lub krótkotrwała utrata równowagi.

Atak padaczkowy grand mal (duży) ma charakter konwulsyjny,  silne drgawki ogarniają całe ciało, zwierzę pada na bok, a skurcze o dużej intensywności obejmują wszystkie mięśnie. Pojawia się ślinotok, wymioty, „kłapanie szczękami”, nieskoordynowane ruchy kończyn, oddawanie moczu i  kału. Zwierzę jest nieprzytomne, nie odbiera bodźców słuchowych ani wzrokowych. Atakowi może towarzyszyć przyspieszona akacja serca, podwyższona temperatura, istnieje możliwość wystąpienia bezdechu.

Fazy ataku padaczkowego

Każdy atak padaczkowy,  niezależnie od stopnia jego nasilenia posiada trzy dające się wyodrębnić fazy :

- Faza I ( zwiastunowa, aura) - trwa od kilku minut do kilku godzin. Zwierzę jest pobudzone, porusza się bez celu, jest niespokojne, oblizuje się lub ślini, chowa w ustronne, ciemne miejsca lub przeciwnie - szuka kontaktu z właścicielem. Z uwagi na fakt, że objawy są trudno zauważalne mogą umknąć uwadze właściciela. Ci jednak, którzy z problem padaczki
u swoich zwierząt borykają się od dawna niezawodnie wychwycą każdą zmianę
w zachowaniu swojego wychowanka. sugerującą możliwość wystąpienia ataku;

- Faza II ( atak właściwy) - zależny od typu padaczkowego (grand mal lub petit mal), trwa od kilkunastu sekund do kilkunastu minut;

- Faza III (końcowa) -  jej długość jest zależna od  przebiegu fazy II. W przypadku ataku małego zwierzę wykazuje objawy osłabienia i lekkiej dezorientacji, ale odzyskuje pełną sprawność  prawie natychmiast po ustąpieniu  ataku właściwego, zaś w przypadku ataku dużego proces dochodzenia do świadomości może trwać nawet do kilku dni. W trakcie trwania fazy końcowej zwierzę może oddawać kał, mocz, wykazywać długotrwałe objawy osłabienia, braku apetytu i pragnienia, osłabienia, dezorientacji, mieć trudności z poruszaniem się. W przypadku wystąpienia wyjątkowo silnych ataków możliwe są zaburzenia układu krążenia bądź układu nerwowego (niedowład kończyn).

Padaczka idiopatyczna i wtórna , przyczyny oraz bodźce stymulujące:

Wśród przyczyn występowania ataków padaczkowych należy wymienić wady wrodzone układu nerwowego (padaczka idiopatyczna, młodzieńcza) oraz  uszkodzenia nabyte
(padaczka wtórna)  w tym:

-krwiaki, zawały, guzy mózgu;

-urazy mechaniczne (urazy czaszki, obrzęki, wstrząsy)

-wrastające w czaszkę korzenie zębów trzonowych

-niedotlenienie (np. przy ciężkim, przedłużającym się porodzie)

-czynniki toksyczne (gdy toksyny bezpośrednio wpływają na układ nerwowy np. zatrucie niektórymi  roślinami np. fiołki, preparatami chemicznymi takimi jak niektóre pasty do zębów, środkami chemii gospodarczej, środkami biobójczymi w tym preparatami na komary, trutkami na szczury, wskutek działania niektórych środków farmakologicznych)

- choroby zakaźne ( np. nosówka, toksoplazmoza)

        W padaczce idiopatycznej  objawy typu grand mal występują u zwierzęcia w wieku 1-5 lat, a jego przyczyną są wrodzone zaburzenia czynności mózgu. Ten rodzaj padaczki  pojawia się głównie u psów i ma charakter dziedziczny. Szczególnie podatne są nią rasy psów: beagle, owczarek belgijski, szpic wilczy, colie, jamnik, pudel, owczarek niemiecki, seter, golden retrevier, labrador, spaniel, alaskan malamute i husky.

Padaczka wtórna  z kolei występuje częściej u kotów, a jej bezpośrednią przyczyną jest zniszczenie części mózgu wskutek przebytych chorób zakaźnych, zapalenia, urazu, wylewu krwi bądź istnienia guzów nowotworowych. Ataki przyjmują formę petit mal

         U niektórych wysoko sensytywnych osobników ataki  padaczkowe mogą pojawiać się pod wpływem bodźców takich jak ogólny hałas, stres, silny błysk, odgłosy wystrzału, burzy,  zmiany otoczenia, w okresie rui oraz pod wpływem szeregu innych  bodźców, zależnych od konstrukcji psychicznej zwierzęcia. Niemniej spora część diagnozowanych ataków padaczkowych uaktywnia się w  okresie świąt , które związane są z  odgłosami   wybuchów   środków pirotechnicznych oraz  latem, w okresie aktywności frontów burzowych. Nie bez celu zdaje się być nieustanne zachęcanie właścicieli wrażliwych zwierząt do korzystania ze środków farmakologicznych o łagodnym działaniu uspakajającym w celu obniżenia stopnia sensytywności zwierzęcia w okresach newralgicznych, lub też zadbania o  stworzenie mu bezpiecznego otoczenia izolującego od  źródła niepokoju.

Stan padaczkowy i ataki gromadne.

Stanem pożądanym byłoby posiadanie przez właścicieli zwierząt wiedzy w zakresie rozpoznawania typu i rodzaju ataku występującego u wychowanka.

      Stan padaczkowy (status epilepticus), czyli szczególny rodzaj ataku padaczkowego charakteryzujący się wystąpieniem przedłużonego, trwającego powyżej 10 minut ataku typu grand mal lub atakami powtarzającymi się co kilka sekund (2 lub więcej, pomiędzy którymi nie doszło do odzyskania pełnej świadomości) jest często lekceważony przez opiekunów zwierząt i traktowany jako  zwykły atak padaczkowy, mimo, iż de facto stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia pacjenta i każdorazowo wymaga natychmiastowej interwencji weterynaryjnej.

      Ataki typu gromadnego, czyli takie, w których pojawia się dwa lub więcej ataków drgawek, trwających  do  kilku godzin lub dni, pomiędzy którymi dochodzi do odzyskania świadomości, są nie mniej groźne, jednak część właścicieli ma tendencję do określania ataków typu gromadnego jako jedynie „częste, ale zawsze ustępujące” i nie upatruje w nich szczególnego zagrożenia dla  zwierzęcia.

Drgawki niepadaczkowe.

Ten rodzaj drgawek jest również związany z  zaburzeniami pracy mózgu, jednak jego przyczyny mają inne pochodzenie niż właściwe ataki padaczkowe, i  mogą być związane z :

-chorobami wątroby;

- zatruciami (np. czekoladą, strychniną, glikolem etylenowym);

-silnym zarobaczeniem (enterotoksyny pasożytów układu pokarmowego) ;

-niskim poziomem cukru, chorobami nerek (przewlekła niewydolność u psów i kotów);

-niedotlenieniem (w anemii, chorobach serca);

-niedoczynnością tarczycy (u  psów);

-obniżonym poziomem wapnia (suki po porodzie i w okresie karmienia- tężyczka

   poporodowa);

-chorobami zakaźnymi (białaczka i FIV u kotów, i nosówka u psów);

-gorączką i udarem cieplnym;

- niedoborem elektrolitów i witamin (niedobory wapnia, fosforu, magnezu, potasu, sodu oraz

    witaminy B1);

-niektórymi lekami (np. ibuprofen, metronizadol).

Diagnostyka.

Zdiagnozowanie  schorzenia padaczkowego jest niemożliwe w oparciu o zgłoszony przez właściciela jednostkowy napad drgawkowy u zwierzęcia, gdyż  może on mieć przyczyny w wymienionych wyżej czynnikach. Dopiero ich wykluczenie poprzez wykonanie stosownych badań miedzy innymi krwi i moczu, których obraz nie będzie odbiegł od normy daje podstawę do przypuszczeń, że zwierzę cierpi na padaczkę.  Podejrzenie to nie może być jednak potwierdzone inaczej, niż przez wystąpienie kolejnych ataków. Współczesna weterynaria nie dysponuje narzędziem testowo-diagnostycznym umożliwiającym jednoznaczne wykrycie padaczki, zatem  określenie jakiego rodzaju ataki drgawkowe stały się przypadłością zwierzęcia  jest możliwe w oparciu o dostępne badania laboratoryjne i  wiedzę o przypadku przekazaną przez właściciela. Trafność diagnozy w dużej mierze zależy od opiekuna zwierzęcia , jego umiejętności obserwacji i komunikatywności w przekazywaniu  informacji o przebiegu ataku .

Leczenie. Farmakoterapia i medycyna niekonwencjonalna.

W przypadku występowania ataków petit mal wdrożenie leczenia farmakologicznego jest niewskazane, bowiem skutki uboczne wynikające z jego stosowania mogą poczynić
w organizmie większe szkody, niż sam atak. Również rejestracja ataków grand mal  występujących rzadziej niż co 3-4 miesiące jest podstawą do wstrzymania decyzji
o rozpoczęciu farmakoterapii, bowiem zwierzę niezależnie od osiągniętego efektu (wydłużenie okresu między atakami, całkowite ustąpienie ataków) będzie skazane na przyjmowanie leku do końca życia, pomimo negatywnych skutków ubocznych. Przerwanie raz wdrożonego leczenia farmakologicznego zazwyczaj prowadzi do natychmiastowego wystąpienia niezwykle silnego ataku typu grand mal. W pozostałych przypadkach  farmakoterapia jest nieodzowna.

        Ponieważ padaczka polega na samorzutnym wyładowaniu neuronów  w ośrodkowym układzie nerwowym leki przeciwpadaczkowe mogą działać na dwa sposoby:

-stabilizując błony komórkowe neuronów przeciwdziałając rozprzestrzenianiu się impulsów

-przywracając równowagę pomiędzy ilością neuroprzekaźników pobudzających
i hamujących.

Do najczęściej stosowanych leków należy zaliczyć: diazepam i klonazepam (pochodne benzodiazepiny) działające uspakajająco i nasennie, oraz fenobarbital (fenylowo-etylowa pochodna kwasu barbiturowego, jako lek drugiego wyboru w przypadku nieskuteczności diazepamu lub klonazepamu), a w kombinacji z nimi -lub osobno- można podawać bromek potasu, lawetyracetam, felbamat i zonizanid. Z uwagi na niewielką skuteczność  nie stosuje się już fenytoiny i primidonu.

Terapia fenobarbitalem może powodować rozległe skutki uboczne: uszkodzenia wątroby
u psów ( osłonowo można podawać hepatil), zaś u kotów - zmiany w obrazie krwi i zapalenia skóry. W przypadku leczenia fenobarbitalem należy wykonywać badania określające poziom stężenia leku we krwi (dawka toksyczna jest tylko dwukrotnie wyższa od leczniczej).

Z działań niepożądanych bromku potasu można...