Cel i zasady stosowania fizjoterapii oddechowej w zaburzeniach czynności płuc
1.Ćwiczenia oddechowe
Celem ćwiczeń oddechowych jest poprawa czynności układu odd przez:
- utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc
- zwiększenie ruchomości kl. piersiowej i przepony
- zwiększenie siły mięśni oddechowych
- pobudzenie do efektywnego kaszlu
Zależnie od spełnianych zadań ćw mogą mieć charakter:
-leczniczy- stosowane w przewlekłych chorobach ukł odd i mają za zadanie usprawnienie chorego lub kompensację zaburzeń
-zapobiegawczy- stos u chorych unieruchomionych(operacje, urazy, udary)
-rozluźniająco-uspokajający- stos w czasie wykonywania każdych cw
Przeciwwskazaniem są:niewydolność oddechowa
niedawny krwotok płucny
inne ustalone przez lekarza
Ćwiczenia odd mogą być wykonywane jako:
-ćw bierne- wykonywane bez udziału chorego np za pomocą biernych ruchów kkg
-ćw czynno-bierne-wyk przez chorego przy częściowej pomocy terapeuty np oddech czynnie pacjent przy biernych ruchach kkd i kkg
-ćw wspomagane czynnymi ruchami kkg i kkd
-ćw wolne
-ćw z oporem (przy wdechu, wydechu, obu fazach, poprzez pozycję, środowisko(woda), ręka terapeuty lub chorego, przybory
Przed ćw konieczna jest nauka prawidłowego ich wykonywania.Wdech nosem wydech ustami(1:2 lub 1:3)
Liczba powtórzeń 3-4 w serii (hiperwentylacja)
Ustawienie przepony w różnych pozycjach(str.24)
Fizykoterapia i masaż
-Inhalacje
-światłolecznictwo
-elektroterapia
-ultradźwięki
-masaż
Aerozoloterapia-wprow do ustroju mgieł leczniczych pochodzenia naturalnego
lub wytw przez aparaturę (sprężone pow, ultradźwięki)
Leki -rozszerzające oskrzela ,rozrzedzające wydz,wykrztuśne,p/zap,p/grzybicze
antybiotyki
W trakcie zabiegu oddycha się wolno i głęboko 5-6 odd/min.na szczycie wdechu 3-5 s przerwa
Światłolecznictwo-podczerwień(f.nieb. lub czerwony) zmniejszenie napięcia mięś, p/bólowo,wzrost przekrwienia tkanek
Elektroterapia -galwanizacja,jontoforeza,prądy interferencyjne Działanie p/bólowe,p/zapalnie ,zwiększenie przegrzania i przekrwienia tk.Zmniejszają stan spastyczny oskrzeli.
Masaż-rozluźnienie m.odd., ułatwienie odkrztuszania ,zapobieganie przykurczom,uelastycznienie tkanek.Stos. masaż klasyczny, segmentarny,łącznotkank. Techniki oklepywania,wstrząsania i wibracji.
Przewlekłe zapalenie oskrzeli
Choroba przejawiająca się kaszlem i wykrztszaniem utrzymująca się przez 3 kolejne miesiące lub dłużej, przez 2 kolejne lata -taka obowiązywała kiedyś definicja. Obecnie obowiązuje pojęcie POChP-zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe.Jest to “połączenie” przewlekłego zapalenia oskrzeli i rozedmy płuc.
Celem leczenia jest zwalczanie zakażenia, zmniejszenie oporów dla powietrza oraz ułatwienie wykrztuszania wydzieliny z oskrzeli.
Pozycje drenażowe
-w siadzie , wykonując skłony T do przodu,do tyłu, na boki
-w leżeniu tyłem,obroty na boki
-w leżeniu na bokach “nogi” łóżka podwyższone
-w leżeniu przodem w poprzek łóżka (czoło spoczywa na dłoniach) lub na podłodze
Zaczynamy od 3 minut dochodząc do 20.
Pod usta lignina.Pozostając w pozycji (pacjent wie po jakiej najlepiej) ułożeniowej trzeba skutecznie(efektywnie) kaszleć.Po głębokim wdechu nosem wykonujemy długi przerywany wydech przez otwarte usta (pokaszliwanie na wydechu).Powoduje to szybkie zmiany ciśnienia powietrza w oskrzelach i ich drganie powodujące przesuwanie się wydzieliny..
Inny sposób to wymawianie “r r r r”też w czasie wydechu.
Ćwiczenie efektywnego kaszlu powtarzamy jednorazowo do 10 razy.
Oklepywanie i masaż kl. piersiowej
Wykonywać go może terapeuta lub rodzina lub sam chory.Oklepuje się obie połowy kl. Piersiowej od podstawy do szczytu płuc, omijając okolice nerek i kręgosłupa. Ręce ułożone w łódkę wykonują ruchy tylko w stawach promieniowo-nadgarstkowych.
Innym sposobem jesy opukiwanie klatki opuszkami palców obu rąk.Przód może opukiwać sobie sam chory.
Masaż kl. Piersiowej- zmniejszenie napięcia mięśni-masażysta lub rodzina.
Kolejność ćwiczeń i zabiegów w POChP – przed śniadaniem, przed kolacją lub w 2 godz.po należy:
-wypić szklankę gorącego napoju
-zażyć leki i odczekać 15-20 minut
-przyjąć pozycję ułożeniową
-wywołać skuteczny kaszel i stosować oklepywanie kl. piersiowej
Po wykrztuszeniu wydzieliny należy wykonywać:
-ćwiczenia zmniejszające napięcie mięśni klatki(chory w pozycji półleżącej wykonujemy masaż lub sprężynowanie kl. - układamy obie dłonie na dolnych żebrach i wywieramy ucisk w czasie wydechu i nagle puszczamy kiedy pacjent zaczyna wdech.
Można też w celu rozluźnienia napiętych m. wdechowych użyć nieelastycznej opaski-w poz.siedzącej opaskę zakładamy na dolną część klatki a jej skrzyżowane końce trzyma chory w rękach,na końcu wydechu zaciska się taśmę na chwilę co powoduje zatrzymanie ruchu kl.przy wdechu.
-ćwiczenia krótkiego wdechu i wydłużonego wydechu przez przymknięte usta jak do gwizdania.Wydech w formie gwizdu lub dmuchania powinien trwać jak najdłużej. Innyn ćw. jest dmuchanie na płomień świecy-na poziomie ust w odległości 15 cm- chory dmucha na płomień nie gasząc go, ćw to wykonuje chory przez 3 min . Wciągu następnych dni należy odsuwać świecę o 8-10 cm dochodząc do 1m.W czasie wydechu należy wciągać brzuch.Na początku w pozycji siedzącej potem w staniu.
Innym ćw jest wydech do wody.Nie wolno dmuchać np baloników powoduje to wzrost ciśnienia śródpęcherzykowego.
-ćwiczenia zwiększające ruch oddechowy dolnych części klatki(uzyskuje się to poprzez unieruchomienie obręczy barkowej-ręce chorego trzymają za taboret lub w leżeniu tyłem kładziemy na ok.obojczyków woreczki ok 3 kg.
-ćwiczenia zwiększające siłę przepony od 10-20min Są to ćw z oporem (ręce terapeuty lub worek z piaskiem) Wykonujemy je w leżeniu tyłem z poduszeczką pod głową z nogami ugiętymi -stopy na podłodze RR wzdłuż T
Opór w czasie wdechu.Ciężar od 3kg później 4-5kg.W czasie tych ćw nie powinna się poruszać kl.Ręka terapeuty na klatce druga na brzuchu.
-ćwiczenia mięśni brzucha-w leżeniu tyłem, liczba powt. każdego ćw 4-5 późnie j6-8
Rozstrzenie oskrzeli
Jest to trwałe rozszerzenie końcowych odcinków średnich i drobnych oskrzeli ze zmianami zapalnymi ich ścian oraz tkanek otaczających.Przewlekłe procesy zapalne powodują zanik elementów elastycznych ich ścian.Zwężenie światła oskrzeli przez zalegającą wydzielinę zapalną i skurcze oskrzeli powodują po pewnym czasie rozszerzenie oskrzeli.
Charakterystyczne objawy to uporczywy kaszel i napadowe wykrztuszanie dużej ilości śluzowo-ropnej, cuchnącej wydzieliny zwłaszcza rano, gdy pacjent zaczyna się poruszać.
Pozycje drenażowe czyli drenaż bierny mający na celu ułatwienie wykrztuszanie wydzieliny i “osuszenie” oskrzeli.
Pozycje drenażowe powinno się stosować 2 razy dziennie-rano przed wstaniem i przed snem.20 minut przed przyjąć leki. Drenaż można robić w łóżku na stole do drenażu lub na koziołku.
Większość pozycji jest męcząca(podkładamy poduszki).Drenaż trwa 60min 2-3 razy dziennie lub 30 min 4-6 razy dz.Zaczynamy od 15 min.
w pozycji Trendelenburga nie dłużej niż 30(zaczynamy od10)
Stosujemy ćwiczenia przepony z oporem oraz ćwiczenia uruchamiające kl.piers. tam gdzie jest najmniejsza ruchomość.
We wczesnym okresie choroby stosujemy ćw. ogólnousprawniające.
Astma oskrzelowa
Jest to stan zapalny dróg oddechowych, zwiększona reaktywność oskrzeli na różne czynniki, ograniczenie przepływu powietrza przez oskrzela spowodowane ich skurczem, obrzęk błony śluzowej i nadmierne wydzielanie lepkiego śluzu.Zmiany te powodują napady duszności wydechowej, kaszel, uczucie ciężaru w kl. piersiowej.
Są dwie postacie:-astma atopowa czyli zewnątrzpochodna.Napady występują zawsze przy zetknięciu się z alergenem.
-astma nieatopowa czyli wewnątrzpoch.-rozpoczyna sie u osób dorosłych często po przebyciu zakażenia wirusowego lub bakteryjnego.
Chory na astmę reaguje w sposób stereotypowy na działanie różnych bodźców, to jest skurczem oskrzeli, przekrwieniem i obrzękiem błony śluzowej oraz wydzielaniem gęstej, lepkiej wydzieliny.
W czasie napadu chory stoi lub siedzi trzymając się rękami za stół, parapet,krzesło celem stabilizacji obręczy barkowej, na twarzy widać lęk,przy narastającej duszności poci się na twarzy i sinieje.
Ćwiczenia mają na celu:
-utrzymanie lub przywrócenie dolnożebrowego toru odd.
-wzmocnienie przepony i mięśni brzucha
-nauczenie chorego sposobów zapobiegania lub przerywania lżejszych napadów duszności.
Pacjentowi należy zalecić zastosowanie leku rozszerzającego oskrzela uspokoić
i polecić przyjęcie pozycji sprzyjającej rozluźnieniu mięśni.
...
biuro1984