Opracowanie Shelia McKay – dietetyk dyplomowany
OTYŁOŚĆ I NADWAGA.
Na co dzień, wtedy gdy mówimy o nadmiernej masie ciała, posługujemy się dwoma pojęciami: nadwaga i otyłość. W istocie pojęcia te nie są jednoznaczne. Nadwaga jest to nadmierna masa ciała w stosunku do przyjętych norm zależnych od wieku, wzrostu i budowy ciała i jest to jak gdyby pierwszy krok do otyłości. Otyłość natomiast jest to już choroba ogólnoustrojowa, spowodowana bardzo dużą nadwagą. Dla mężczyzn tkanka tłuszczowa stanowi 20%, gdy jednak jej wartość wzrośnie i będzie stanowiła 25% masy ciała, będzie to już otyłość. Zaś u kobiet tkanka tłuszczowa wynosi 24% masy ciała, a otyłość zaczyna się, gdy jej ilość wzrośnie do 30%. Generalnie duża nadwaga równa się otyłości.
U jednego człowieka zjadanie dużych ilości jedzenia jest oznaką dobrego apetytu i nie prowadzi do powiększenia się jego masy, natomiast drugi, jeśli będzie jadł tyle samo, bardzo szybko przytyje. Jakie więc czynniki predysponują niektórych ludzi do rozwoju otyłości?
Zacznijmy od wyjaśniania podstawowego podziału otyłości na pierwotną i wtórną.
OTYŁOŚĆ WTÓRNA powstaje w wyniku poważnych zaburzeń metabolicznych i hormonalnych i jest jednym z wielu objawów tych schorzeń.
OTYŁOŚĆ PIERWOTNA pojawia się wtedy, kiedy ilość spożywanego pokarmu i dostarczanej z nim energii jest znacznie wyższa, niż jest nam potrzebna.
Ludzie którzy jedząc dużo preferują pokarmy słodkie i tłuste, a więc: słodycze, ciasta, lody, desery a także tłuste mięsa, wędliny, potrawy z dużą ilością tłuszczu. Takie pożywienie dostarcza w ciągu dnia za mało warzyw i owoców, ciemnego pieczywa czy innych produktów z pełnego ziarna zbóż, w których zawarty jest błonnik, witaminy, sole mineralne przeciwdziałające otyłości.
CO SPRZYJA OTYŁOŚCI?
- nawyki żywieniowe, typu podjadanie między posiłkami,
- ciągłe biesiadowanie zakrapiane alkoholem,
- słaba psychika, złe samopoczucie ma wpływ na to, ile jemy,
- niepowodzenia życiowe,
- stresy,
- lęki, stany depresji.
- złe odżywianie się matki w czasie ciąży,
- przekarmienie dziecka od najmłodszych lat,
- nagradzanie dzieci słodyczami,
- zmniejszona aktywność ruchowa
- skłonność do wadliwego gromadzenia się tkanki tłuszczowej i obniżonego tempa przemiany
- materii.
Nie leczona, długo trwająca otyłość jest przyczyną ujawniania się wielu groźnych chorób. Najważniejsze z nich to: nadciśnienie, cukrzyca typu dorosłych, choroby pęcherzyka żółciowego, miażdżyca i inne choroby układu krążenia, choroby stawów, zaburzenia rozrodcze i miesiączkowania.
ROZMIESZCZENIE TKANKI TŁUSZCZOWEJ.
U ludzi otyłych zgromadzony tłuszcz rozmieszczony jest nierównomiernie w różnych częściach ciała. U niektórych „grubasów” gromadzi się w okolicach karku, podbródka, ramion i klatki piersiowej. Zauważono, że ludzie z taką otyłością są życzliwie nastawieni do otoczenia, mają „ zdrowy wygląd” i dobre samopoczucie. Niestety, w miarę upływu lat u nich pojawiają się kłopoty z podwyższonym ciśnieniem, zaawansowaną miażdżycą lub cukrzycą, i schorzenia te znacznie pogarszają ich stan zdrowia. U innych, a zwłaszcza kobiet, nadmiar tkanki tłuszczowej gromadzi się na udach, brzuchu i biodrach. Przypomina to wyglądem trochę gruszkę i tak ten typ otyłości jest nazywany. Częstą dolegliwością w tym przypadku są: żylaki, stany zapalne i zwyrodnienia kości oraz stawów. Nie ma najmniejszych wątpliwości, że z otyłością każdego typu trzeba walczyć wszystkimi siłami. Oczywiście, nie jest to sprawa prosta. Dużo łatwiej można pozbyć się niewielkiej nadwagi niż długo trwającej otyłości, zwłaszcza u ludzi w wieku średnim i starszym, kiedy jest ona powikłana innymi chorobami.
JAK WIĘC ZACZĄĆ ZMAGANIA Z OTYŁOŚCIĄ?
Ø zmień tryb życia na bardziej aktywny,
Ø spożywaj mniej kalorii, ale jednocześnie nie głudz się. Podczas odchudzania się, nie możesz odczuwać dotkliwego głodu, ani wyczerpania nerwowego,
Ø odchudzając się nie możesz doprowadzić do niedoborów pokarmowych! Dieta powinna dostarczać odpowiednią ilość składników odżywczych (białka, tłuszczu, węglowodanów), witamin i soli mineralnych.
Ø ogranicz spożywanie tłuszczów, zwłaszcza z produktów zwierzęcych,
Ø białka należy spożywać w ilości ok. 1.5 g/ kg masy ciała. Produkty zawierające białko pełnowartościowe pochodzenia zwierzęcego, jak: mleko, sery, mięso, wędliny, jaja powinny znajdować się w trzech głównych posiłkach,
Ø owoce i warzywa są źródłem witamin i składników mineralnych. JEDZ ICH DUŻO! Najwięcej w postaci surówek. Cenne owoce raju- czyli jabłka- zawierają pektyny, które mają zdolność wiązania toksycznych metali ciężkich oraz zapobiegają przedwczesnym zmianom miażdżycowym,
Ø dużo jedzenia a mało kalorii dostarczają produkty bogate w błonnik pokarmowy, takie jak: warzywa i owoce, pieczywo razowe, otręby, chleb chrupki,
Ø tłuste zawiesiste zupy zastąp sokiem owocowym lub warzywnym,
Ø jadaj mniej ale, ale regularnie i częściej, najlepiej 4-5 razy w ciągu dnia,
Ø nie dojadaj między posiłkami,
Ø spożywaj potrawy przyrządzone metodą: gotowania w wodzie i na parze, duszenia bez tłuszczu, pieczenia w folii, pergaminie lub w garnkach kamionkowych (bez tłuszczu), opiekania na ruszcie i rożnie.
Aktywność fizyczna jest najtańszym i niezastąpionym lekarstwem na otyłość. Ułatwia utratę energii, poprawia przemianę materii, doskonale modeluje sylwetkę. Niewiele osób stosuje jednak to lekarstwo, a szkoda, bo naprawdę warto.
Z badań przeprowadzonych przez OBOP wynika, prawie 50% dzieci i młodzieży od 2 do 4 godzin dziennie siedzi przed telewizorem, natomiast tylko 18% przeznacza ten czas na spacery, gry i zabawy na świeżym powietrzu.
Jeszcze gorzej przedstawia się sytuacja dorosłych, którzy prawie zapomnieli o aktywnym odpoczynku. Ponad połowa Polaków, którzy ukończyli 50 lat prowadzi siedzący tryb życia.
SPECJALIŚCI BIJĄ NA ALARM! Przewidują, że za dwieście lat wszyscy będziemy cierpieć z powodu otyłości, jeżeli nie zmienimy stylu życia i zwyczajów. Jemy bowiem niewiele mniej, za to niemal w ogóle się nie ruszamy.
Jeśli ktoś chce się odchudzić, musi mniej jeść i dużo więcej ćwiczyć. A z ćwiczeń proponujemy: pływanie, bieganie, aerobik, jazda na rowerze, gry na świeżym powietrzu a nawet spacery, itp.
OTYŁOŚĆ A PSYCHIKA.
Psycholodzy twierdzą, że jemy zbyt dużo. Chcemy w ten sposób oszukać nasze pragnienia, zapomnieć o kłopotach. „ Nudzę się, jem, tyję, obwiniam się za to, mam coraz większe problemy w życiu, znowu jem”. W takie błędne koło wpadło wiele osób otyłych. Codzienne kłopoty mogą także prowadzić do poważnych chorób- braku łaknienia, czyli anoreksji i ogromnego uczucia głodu- bulimii.
Część naukowców uważa, że osoby cierpiące na anoreksję pochodzi z despotycznych domów. Ograniczenie ilości jedzenia jest dla nich jedyną strefą życia, w której mogą sami podejmować decyzje. Chorzy ci trafiają do lekarza najczęściej w stanie skrajnego wychudzenia. Co piąty z nich umiera.
Mniej dramatycznie kończą chorzy na bulimię. Okresy głodu nie trwają u nich długo. Mają napady obżarstwa i wtedy pochłaniają tysiące kalorii. Potem, winiąc siebie za takie postępowanie, prowokują organizm do wymiotów. Przyczyną bulimii może być przygnębienie, niepokój, stres. Jedzenie staje się ucieczką od problemów.
„Poskramianie smoka diety” nie polega na ciągłym liczeniu kalorii, lecz na odpowiednim wewnętrznym nastawieniu i wykorzystaniu własnej wyobraźni. Pozytywne myślenie może wyzwolić mechanizmy obronne organizmu, zdolne pokonać nowotwór, a co dopiero otyłość.
Nadwaga jest dolegliwością tak starą jak cywilizacja. Świadczą o tym posągi szlachetnie urodzonych Etrusków i starożytne trakty medyczne. W sztuce gotyku kobiety miały tylko brzuch zaokrąglony. Obrazy Rubensa i Tycjana obfitują już puszyste postaci. Krągłości były modne do osiemnastego wieku. Potem zaczęły się pojawiać nowe trendy. Watteau na swoich obrazach malował szczupłe kobiety. Dla wielu romantyków smukła sylwetka była synonimem odpowiedniego stanu uduchowienia. W czasie pierwszej wojny światowej kobiety zaczęły upodobniać się do mężczyzn. Odrzuciły gorsety, założyły spodnie, opalały się na plaży. Musiały być szczupłe. I tak jest do dziś.
Metody walki z nadwagą przez stulecia niewiele się zmieniły. Już Hipokrates ostrzegał przed otyłością, zalecając odpowiednią dietę- unikanie pojadania, zaprzestanie kąpieli i możliwie jak najczęstsze chodzenie nago. Grecki lekarz twierdził, że otyłość jest dysharmonią między naturą a sposobem jego życia. Puszystym proponował kąpiele i pożywienie obfite, ale lekkostrawne, bogate w warzywa. Lekarze osiemnastego wieku zalecili unikanie uczt, spożywanie warzyw, ciemnego pieczywa i małej ilości tłuszczu.
CEL POZBYCIA NADWAGI.
- pozbycia się kompleksów,
- zwiększenie aktywności fizycznej,
- ogólne polepszenie stanu zdrowia.
Korzystałyśmy z następujących materiałów:
- „Dietetyka czyli sposób na żywienie”, Jadwiga Biernat,
- miesięcznik „Super linia”,
- miesięcznik „Focus”,
- artykuły „żywność- żywienie- życie”,
- notatki z dietetyki mgr B. Śińska
Anna Natorff.
Zobacz jak zachowuje się twoje ciało w czasie odchudzania:
( legenda do planszy)
START – podejmujemy prawidłową decyzję: odchudzamy się! Musimy określić wartość energetyczną diety i jej skład. Najlepiej poprosić o to kogoś kompetentnego znającego się na układaniu diet.
JESTEŚMY NA DIECIE – na skutek ograniczonego dopływu energii z pożywienia organizm zaczyna spalać zapasy glikogenu czemu towarzyszy utrata wody. Spadek wagi związany jest więc z odwodnieniem organizmu a nie utratą tkanki tłuszczowej. Mimo to czujemy się lepiej.
COŚ TU NIE GRA – organizm szybko zaczyna orientować się że coś jest nie tak. Bardzo niska zawartość energii w diecie zmusza go do przestawienia się na oszczędniejsze nią gospodarowanie. Zaczyna w tym celu wykorzystywać tkankę tłuszczową. Jednocześnie ponownie ulega nawodnieniu. W żadnym wypadku nie należy się w tym momencie zniechęcać.
CHUDNIEMY – waga znowu drgnęła. Energia czerpana jest z tkanki tłuszczowej. Powoli następuje właściwy ubytek masy ciała. Ilość komórek tłuszczowych się nie zmienia a jedynie zmniejsza się ich objętość i waga. Jest to proces powolny ale za to daje długotrwałe efekty.
WAGA ZNOWU STOI – to znak, że nasz organizm musi trochę odpocząć aby przyzwyczaić się do zmniejszonej wagi i uznać ją za coś normalnego.
PONOWNY SPADEK MASY CIAŁA – sytuacja się ustabilizowała. Organizm znów sięga po zapasy zmagazynowane w tkance tłuszczowej pod warunkiem że kontynuowana jest dieta. Ostatnie dwa etapy mogą się powtarzać. Zależy to od tego jak długo stosujemy dietę i jak rygorystycznie jej przestrzegamy. Nie powinniśmy się jednak zniechęcać tym, że waga się nie rusza. Jest to po prostu nieuniknione.
SUKCES – możemy być z siebie dumni. Osiągnęliśmy wymarzoną wagę. Jeśli jednak jesteśmy bardzo rygorystyczni wobec siebie i prowadzimy odchudzanie bardzo długo, następuje całkowite wyczerpanie zapasów tłuszczu i organizm zaczyna trawić inne tkanki jak np. mięśnie. Czyli zaczynamy chorować na anoreksję.
Birdosz