Pedagogika resocjalizacyjna wykład.pdf

Przedmiot: Pedagogika resocjalizacyjna – wykład

Prowadzący: dr hab. Henryk Machel, prof. UG

Specjalność, rok studiów: II rok Pedagogika (5 letnie studia magisterskie)

Cel zajęć :

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami pedagogiki

penitencjarnej. Wyposażenie studentów w wiedzę o mechanizmach, uwarunkowaniach oraz

psychologicznych podstawach procesu resocjalizacji.

Treści programowe :

Podstawowe pojęcia pedagogiki resocjalizacyjnej.

Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka. Resocjalizacja jako proces psychokorekcyjny. osób

nieprzystosowanych społecznie. Eliminacja zachowań aspołecznych i antyspołecznych jako

cele wychowania resocjalizacyjne. Przestępstwo jako czyn antyspołeczny. Pojęcie

demoralizacji, i młodzieży zdemoralizowanej w ujęciu J.Blond i A. Sokołowskiej. Norma i

patologia w zachowaniu ludzkim. Wykolejenie społeczne a wykolejenie przestępcze Nieletni,

młodociani i dorośli jako podmioty wychowania resocjalizującego. Alkoholicy, narkomani i

przestępcy jako adresaci wychowania resocjalizacyjnego. Resocjalizacja w warunkach

otwartych i izolacyjnych .Granice resocjalizacji. Pojęcie profilaktyki społecznej Stopnie

profilaktyki społecznej.. Profilaktyka a resocjalizacja. Pojęcie probacji i jej resocjalizacyjny

charakter Resocjalizacja a interwencja kryzysowa. Nauki pomocnicze pedagogiki

resocjalizacyjnej: psychologia, kryminologia, psychiatria i psychopatologia, socjologia i

patologia społeczna.

II Nieprzystosowanie społeczne dzieci i młodzieży.

Istota i przyczyny nieprzystosowania społecznego w ujęciu J.Doroszewskiej, M.

Susułowskiej i M. Przetacznikowej. oraz Cz.Czapowa. Cztery rodzaje definicji

nieprzystosowania społecznego wg. L, Pytki: objawowe, teoretyczne, operacyjne i utylitarne.

Stadia nieprzystosowania społecznego: poczucie odtrącenia, wrogie reakcje wobec rodziców i

wychowawców, autonomizm zachowań antyspołecznych. Typologia nieprzystosowania

społecznego wg. Cz. Czapowa oraz wg. C.E. Sullivana i M.R. Granta. Psychospołeczny

mechanizm nieprzystosowania społecznego w świetle teorii frustracji potrzeby emocjonalnej

A. Bandury i R.H. Waltersa w wieku dorastania. Rodzaje nieprzystosowania społecznego:

rodzinne, rówieśnicze, szkolne, kumulacja niekorzystnych czynników biopsychicznych,

kumulacja niekorzystnych czynników socjokulturowych. Wczesne symptomy

nieprzystosowania społecznego na poziomie szkolnym ( wagary, nikotynizm, alkoholizm,

agresja i przemoc, wiązanie się z negatywnymi grupami, brak respektu dla szkoły i

wychowawców, wczesny i dewiantywny seksualizm). Rola diagnozy danego przypadku dla

profilaktyki i interwencji resocjalizacyjnej. Wybrane uwarunkowania zachowań

dewiantywnych w okresie transformacji ustrojowej w Polsce.

III. Psychologiczne podstawy procesu resocjalizacji - cztery podejścia.

Hormistyczne podejście Mc Dougala i Burta. Zagadnienie kanalizacji i sublimacji.

Psychodynamiczne podejście do resocjalizacji. Rola psychoanalizy Freuda. Kwestia

skuteczności. Podejście behawioralne i proces przewarunkowania. Podejście kognitywno-

behawioralne. Granice resocjalizacji. Resocjalizacja w warunkach otwartych i w warunkach

izolacji społecznej. Kryzys idei resocjalizacji -jego istota, przyczyny i perspektywa.

IV. Proces resocjalizacji jako korektura postaw.

Pojęcie postawy. Rola postawy w procesie wyboru zachowania. Właściwości postawy.

Zmienność jako cecha istotna dla resocjalizacji. Zależność zmiany zachowania od zmiany

postaw. Kształtowanie i zmiana postaw w świetle teorii uczenia się. Resocjalizacja jako

korygowanie postaw aspołecznych i antyspołecznych. Kontinuum zmian postaw.

V. Organizacja działań resocjalizacyjnych w Polsce

Pojęcie systemu resocjalizacyjnego. Instytucje resocjalizacji nieletnich: pedagodzy

szkolni, poradnie pedagogiczno-psychologiczne, pogotowie opiekuńcze, ośrodki szkolno-

wychowawcze. Instytucje resocjalizacji nieletnich przestępców: schroniska dla nieletnich;

zakłady poprawcze. Kuratorskie ośrodki pracy z młodzieżą. Rola kuratorów sądowych dla

nieletnich i dla dorosłych. Policyjne izby dziecka. Specyfika systemu resocjalizacji

nieletnich osób uzależnionych - poradnie rządowe i pozarządowe. Zamknięte ośrodki

resocjalizacji narkomanów. Readaptacja społeczna nieletnich. Resocjalizacyjny charakter

polskiego systemu penitencjarnego: założenia i praktyka

VI. Personel resocjalizacyjny

Właściwości osobowości. Szczególna rola empatii i asertywności Kompetencje

resocjalizacyjne jako konsekwencja profesjonalizmu. Interakcja konfliktu w instytucjach

izolacyjnych. Zagrożenia personelu resocjalizacyjnego: agresja ze strony wychowanków;

wypalenie zawodowe.

1. Bojarski T, Skrętowicz S., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z

komentarzem., Lublin 2002, UMCS.

2. Konopczyński M., Twórcza resocjalizacja., Warszawa 1996, MEN.

3. Kosek-Nita B., Raś D., Kontakty z ludźmi „innymi” jako problem wychowania, opieki i

resocjalizacji. Katowice 2000, UŚ.

4. Machel H., Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk 1994, UG.

5. Machel H., Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Studium

interdyscyplinarne., Gdańsk 2003, „Arche”.

6. Machel H., Wszeborowski K., Psychospołeczne uwarunkowania zjawisk dewiacyjnych

wśród młodzieży w okresie transformacji ustrojowej w Polsce., Gdańsk, UG.

7. Pytla L. Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i

metodyczne., Warszawa, 2000, APS.

8. Pospiszyl K. Resocjalizacja., Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów

oddziaływań. Warszawa, 1998, „Żak”.

9. Radochoński M., Osobowość antyspołeczna, Rzeszów, 2000, ASP.

Zaliczenie przedmiotu: egzamin pisemny

Literatura:

Przedmiotu: Metodyka pracy profilaktyczno – resocjalizacyjnej- wykład

Prowadzący: dr hab. Henryk Machel, prof. UG

Specjalność, rok studiów: IV rok Pedagogiki resocjalizacyjna

Cele i treści programowe:

1. Podstawowe pojęcia i relacje.

Metodyka jako dyscyplina naukowa. Nauki pomocnicze metodyki profilaktyczno -

resocjalizacyjnej. Metodyka jako zbiór metod i zasad oddziaływania profilaktycznego i

resocjalizującego. Socjalizacja jako proces przystosowania społecznego: konserwatywnego

i kreatywnego w ujęciu O. Lipkowskiego i A. Rebera. Desocjalizacja jako proces

społecznego nieprzystosowania się. Endogenne i egzogenne determinanty socjalizacji i

desocjalizacji. Demoralizacja jako proces i jako stan osobowości wg. J. Blond i A.

Sokołowskiej. Symptomy demoralizacji. Wykolejenie społeczne i wykolejenie

przestępcze .Pojęcie treningu społecznego. Zachowanie aspołeczne i antyspołeczne.

Pojęcie nieprzystosowania społecznego. Wskaźniki nieprzystosowania społecznego. Triada

resocjalizacyjna : psychokorekcja, terapia, wsparcie społeczne. Profilaktyka i

resocjalizacja a praca socjalna..

Literatura.

Reber A. 2000. Słownik psychologii. Warszawa. Wyd. Scholar.

Górski M. 1985. Metodyka resocjalizacji. Warszawa .Wyd. CRZZ.

Machel H. 1994 Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej. Wyd. Uniwersytetu

Gdańskiego.

Machel H. 2003. Pomoc społeczna i praca socjalna jako czynniki wspierające resocjalizację

przestępców. W: Marzec – Holka K. (red), Pomoc społeczna. Teoria i praktyka.

Bydgoszcz. Wyd. Akademii Bydgoskiej. Tom I.

Lipkowski O. 1980. Resocjalizacja. Warszawa Wyd. PZWS.

Stępniak P. 1998 Wymiar sprawiedliwości i praca socjalna w krajach Zachodniej Europy.

Poznań. Polski Dom Wydawniczy.

2. Profilaktyka społeczna.

Pojęcie profilaktyki społecznej. Cele profilaktyki społecznej. Stopnie profilaktyki społecznej i

ich adresaci. Profilaktyka zachowań dzieci i młodzieży: programy i działania

profilaktyczne; pojęcie wczesnej interwencji, programy wczesnej interwencji. Schemat

procedury profilaktycznej: diagnoza zagrożenia, diagnoza społecznego środowiska

zagrożonego, konstruowanie programów profilaktycznych i osób zagrożonych,

konstruowanie programów profilaktycznych , ocena ich przebiegu oraz efektywności. Rola

społecznego i instytucyjnego wsparcia. w działaniu profilaktycznym. Profilaktyczna rola

pedagoga szkolnego. Konstruowanie programów psychoprofilaktyki. Probacja jako

element profilaktyki i jako element polityki kryminalnej państwa. Probacja wobec

nieletnich, młodocianych i dorosłych. Formy probacji. Probacja jako alternatywa dla

umieszczenia w zakładzie poprawczym i w zakładzie karnym. Instytucja kurateli sądowej..

Rola kuratora sądowego w przebiegu probacji. Resocjalizacyjne i readaptacyjne cele

probacji. Społeczne i instytucjonalne wsparcie probacji.

Literatura:

Bruno F. 1996. Zapobiegania W: Kompedium wiedzy o profilaktyce. Wyd. UNICR.

Bałandynowicz A. 2002 Probacja. System sprawiedliwego karania. Warszawa. Wyd.

C F. Muller.

Gaś. Z. 2000. Psychoprofilaktyka. Procedury konstruowania programów wczesnej

interwencji. Lublin. Wyd. UMCS.

Gaś Z. 1994 Uzależnienia. Skuteczność programów profilaktycznych. Warszawa. Wyd.

Szkolne i Pedagogiczne.

Cekiera Cz. 2000. Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób

uzależnionych. Wyd. Tow. Nauk. KUL.

Sakowicz t., Krzezckowska A.(red) 2003. Miejsce rodziny i szkoły w profilaktyce uzależnień.

Kielce . Wyd. JEDNOŚĆ.

3. Interwencja kryzysowa a resocjalizacja.

Istota i cele interwencji kryzysowej. Adresaci interwencji kryzysowej. Potrzeba interwencji

kryzysowej. Rodzaje i czas trwania pomocy interwencyjnej. Kryzys jako efekt sytuacji

traumatycznej. Cechy terapeutów realizujących interwencję. Czynniki ułatwiające i

utrudniające interwencję kryzysową.

Literatura:

Badura – Madej. 1994. Wybrane zagadnienie interwencji kryzysowej. Warszawa.

Kubacka-Jasiecka D., Mudyń K. (red) 2003. Kryzys, interwencja i pomoc psychologiczna.

Nowe ujęcia i możliwości. Toruń. Wyd. Adam Marszałek.

4. Diagnoza resocjalizacyjna, metody diagnostyczne, programowanie rasocjalizacyjne.

Schemat procedury resocjalizacyjnej (przypomnienie).Pojęcie diagnozy resocjalizacyjnej.

Diagnoza resocjalizacyjna w ujęciu S. Górskiego. Trójczłonowa diagnoza resocjalizacyjno

– penitencjarna według A. Lewickiego, L. Paryzka i B. Waligóry. Podstawowe elementy

diagnozy resocjalizacyjnej w ujęciu L. Pytki. Znaczenie i diagnoza klimatu

wychowawczego instytucji wychowawczej. Przydatność diagnoz psychologicznych i

medycznych w procesie resocjalizacji.. Metody diagnostyczne: analiza dokumentów,

analiza wytworów własnych, wywiad, obserwacja, eksperymenty, skale postaw i percepcji,

ankiety i kwestionariusze, testy pedagogiczne, pomiar socjometryczny. Programowanie

resocjalizacyjne: cel, konstruowanie i treść indywidualnego programu resocjalizacyjnego

(IPR). Znaczenie negocjacji z wychowankiem. . Cel i sposób okresowego oceniania

przebiegu procesu resocjalizacji. Sposób konstruowania końcowej oceny przebiegu

procesu resocjalizacji i jej znaczenie dla sterowania readaptacją społeczną w przypadku

osób izolowanych. społecznie.

Literatura:

St. Górski, 1985. Metodyka resocjalizacji. Warszawa. Wyd. CRZZ.

A. Lewicki (red), 1974 Psychologia społeczna. Warszawa . Wyd. PWN

L. Pytka, 2000. Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa. Wyd. APS.

H. Machel, 1994 Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej. Gdańsk. Wyd. UG

5. Wybrane metody resocjalizacji.

Pojęcie metody resocjalizacji. Rola kontaktu wychowawczego z wychowankiem.

Znaczenie kontaktu zewnętrznego i wewnętrznego w ujęciu St. Górskiego.. Pojęcie

autorytetu. Rodzaje autorytetu wychowawcy i jego znaczenie dla skuteczności

resocjalizacyjnej .Metody oparte o wpływ osobisty: przykład własny, przekonywanie

doradzanie, rola aprobaty i dezaprobaty.. Metody oparte o wpływ sytuacyjny:

organizowanie doświadczeń i manipulowanie sytuacjami, nagradzanie, karanie,

uświadamianie skutków zachowań, trenowanie pożądanych zachowań .Znaczenie metody

wymagań i jej związek z nagradzaniem i karaniem. Rola grupy społecznej wychowanka w

procesie resocjalizacji. Wybrane metody psychokorekcyjne: psycho- i socjoterapia.. Rola

muzykoterapii w resocjalizacji. Trening autogenny i jego wykorzystanie w resocjalizacji.

Trening asertywny w resocjalizacji. Wykorzystanie resocjalizacyjjnych właściwości jogi.

Specyfika resocjalizacji alkoholików i narkomanów. Wykorzystanie rodziny w

resocjalizacji. Rola przepustek w resocjalizacji penitencjarnej. Metody zorganizowane:

praca, nauczanie resocjalizacyjne, o praca kulturalno – oświatowa.. Wykorzystanie zajęć

sportowych do resocjalizacji.

Literatura.

Górski St. 1985. Metodyka resocjalizacji. Warszawa wyd. CRZZ.

Konopczyński M. 1995. Twórcza resocjalizacja. Warszawa Wyd. MEN

Bartkowicz Z. 1996. Pomoc terapeutyczna nieletnim agresorom i ofiarom agresji. Lublin.

Wyd. UMCS

Sawicka K. (red), 1999 Socjoterapia. Warszawa. Wydawnictwo MEN

Mika St. 1969. Skuteczność kar w wychowaniu. Wyd. PWN

Egan G. 2001. Twarzą w twarz. Poznań. Wyd. Zysk i Ska.

Murgatroyd S..2000. Poradnictwo i pomoc. Poznań 2000. Wyd. Zysk i Ska.

Aleksandrowicz J. 2000. Psychoterapia. Podręcznik dla studentów,. lekarzy

i psychologów.. Wyd. Lekarskie PZWL.

Zasady resocjalizacji.

Pojęcie zasady. Zasada wychowania. Zasady resocjalizacji.i ich znaczenie. Rola zasad

resocjalizacji w warunkach izolacji społecznej. Podstawowe założenia Reguł

Minimalnych ONZ.. Europejskie Reguły Więzienne. Postępowanie resocjalizacyjne z

szczególnymi rodzajami przestępców.

Literatura.

Machel H. 1994. Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej. Gdańsk . Wyd. UG

Pospiszyl K 1998. Resocjalizacja. Warszawa. Wyd. Akademickie „Żak”.

Stańdo – Kawecka B. 2000 Prawne podstawy resocjalizacji. Kraków. Wyd.” Zakamycze”

Patologia zamkniętych instytucji resocjalizacyjnych.

Pojęcie patologii społecznej instytucji. Pojęcie instytucji totalnej. Totalność

instytucji a zadania resocjalizacyjne. Podkultura zakładu poprawczego. i podkultura

więzienna. Zjawisko samoagresji. Dewiacje seksualne. Zbiorowe wystąpienia i bunty.

Zagrożenia dla personelu. Zjawisko wypalenia zawodowego personelu..

Literatura

Ciosek M. 2000 Psychologia sądowa i penitencjarna. Warszawa Wyd. Nauk. PWN.

Machel H. 2003 Więzienie jako instytucja karna i resocjalizacyjna. Gdańsk Wyd. „Arche”

Jarosz M. 1997 Samobójstwa. Warszawa Wyd. Nauk PWN

Eckhardt A. 1998 Autoagresja. Warszawa Wyd. WAB.

Kosewski M. 1985 Ludzie w sytuacji pokusy i upokorzenia Warszawa Wyd. Prawnicze.

Fengler J. 2000 Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej. Wyd. GWPsych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: