W2 18.03.2006
Efekt szkodliwy – nieodwracalna zmiana biologiczna, skutek narażenia (czynnościowa, biologiczna).
Skutki zatrucia:
· miejscowe (np. miejscowe oparzenia substancją żrące)
· uogólnione – systemowe (np. blokada przewodnictwa nerwowego mięśni).
Skutki mogą być też:
· łagodne (nudności, wymioty)
· ostre – poważne (zaburzenia oddychania, zaburzenia rytmu serca).
Dawka – ilość podana trucizny.
Stężenie – ilość trucizny obecna w medium (podłożu).
Stężenie krytyczne w komórce – takie, w którym zachodzą zmiany czynnościowe niepożądane lub szkodliwe dla komórki.
Narząd krytyczny - ten, który jako pierwszy osiąga stężenie krytyczne substancji toksycznej.
Drogi skażenia:
· spożycie (przewód pokarmowy) - dzieci, samobójcy, alkoholicy
· iniekcje - narkomania, cukrzyca, ukąszenia, użądlenia
· inhalacja - gazy, pary, aerozole, rozpuszczalniki, kleje
· absorbcja (skóra) - związki fosfoorganiczne.
Stan spowodowany nagłym wchłonięciem substancji, która w wyniku swoistych właściwości toksykodynamicznych powoduje ciężkie zaburzenia czynności organizmu do jego śmierci włącznie.
Leczenie na oddziale ratunkowym
Po stabilizacji chorego (wstępna ocena stanu pacjenta - ABC, przytomny) + podstawowe zabezpieczenie pacjenta.
Leczenie:
· dekontaminacja
· eliminacja
· odtrutki
Odtrutki:
Odtrutki stosowane w procesie leczniczym ostrych zatruć powinny być podawane po dokładnym rozpoznaniu substancji trującej.
Dawki odtrutki uzależnia się od:
· rodzaju spożytej trucizny
· wieku i masy poszkodowanego.
Rozpoznanie:
W rozpoznaniu zatrucia podstawowe znaczenie pełni wywiad i badanie fizykalne mające na celu stwierdzenie zespołów objawów klinicznych towarzyszących zatruciu.
Ośrodki toksykologiczne - wsparcie informacyjne, diagnostyczne i lecznicze.
Każde ostre zatrucie jest stanem potencjalnego zagrożenia życia. Wdrożenie postępowania opiera się na strategii i procedurach leczenia ratunkowego czyli ABC (airway, breathing, circulation).
I. Wstępna ocena stanu pacjenta (diagnostyka):
· Obejmuje stopień zagrożenia podstawowych funkcji życiowych czyli stanu układu oddechowego i układu krążenia.
· Niezbędne jest określenie stopnia utraty świadomości.
· Także celem wstępnej diagnostyki opartej na szczegółowym wywiadzie jest odpowiedź na pytanie na jaką substancję pacjent był narażony i jak długo.
· Wstępna stabilizacja ABC.
Wywiad:
· co?
· droga wniknięcia, rodzaj
· jak długo
· ilość
· kiedy
· czas narażenia
· obserwacja otoczenia (uzupełnienie: opakowania, rodzina, świadkowie).
II. Podstawowe zabezpieczenie pacjenta (leczenie):
· Obejmuje stabilizację krążenia i oddychania czyli leczenie objawowe.
· Jednocześnie należy podjąć czynności zmierzające do ustalenia prawidłowego rozpoznania w celu rozpoczęcia leczenia przyczynowego.
· Opiera się na pełnym badaniu klinicznym i wnikliwej ocenie występujących objawów (toksykodromy) a także na badaniach dodatkowych potwierdzających rozpoznanie kliniczne.
· Zidentyfikowanie toksykodromu może pomóc w zwężeniu diagnostyki różnicowej jeśli trucizna nie jest znana.
Specyficzne leczenie:
Wpływać możemy zarówno na farmakokinetykę jak i na farmakodynamikę trucizny.
Matematyczna ocena ilości procesów kinetycznych jakim lek podlega w organizmie:
· wchłanianie
· przenoszenie przez krew
· rozmieszczenie w tkankach
· biotransformacja
· wydalanie.
Bada wpływ leków na organizm i poszczególne narządy oraz mechanizm jego działania.
Działaniami upośledzającymi farmakokinetykę są przede wszystkim zahamowanie wchłaniania trucizny poprzez zastosowanie metod dekontaminacji przewodu pokarmowego.
Na farmakokinetykę możemy wpływać również poprzez:
· blokowanie działania trucizny
· tworzenie nieaktywnych kompleksów na poziomie krążenia ogólnego
· neutralizacja toksyny (np. immunoterapia zatruć glikozydami naparstnicy)
· poprawę warunków metabolicznych organizmu (np. w zatruciu paracetamolem) lub blokowanie aktywacji metabolicznej (np. zatrucie alkoholami niespożywczymi)
· wspomaganie ich eliminacji, również w oparciu o metody eliminacji pozaustrojowej.
Farmakodynamika (mechanizm)
· Upośledzenie zastosowania specyficznych antagonistów receptorowych (fumazenil, nalokan)
· Obniżenie stałej dysocjacji (np. hiperbaryczny tlen w zatruciu CO).
Po wstępnej ocenie, ustaleniu rozpoznania, zabezpieczeniu podstawowych funkcji życiowych, wdrożeniu specyficznego postępowania ratunkowego pacjent może być przekazany do leczenia w specjalistycznych oddziałach szpitalnych. Jeśli obserwacja pacjenta jest wykluczona i istnienie zagrażających życiu objawów brak pacjent może być wypisany do domu.
Badanie fizykalne:
· stan świadomości
· wielkość i reaktywność źrenic
· obecność objawów ogniskowych
Dekontaminacja powierzchni ciała:
· rozebranie
· zmycie (spojówki)
Dekontaminacja przewodu pokarmowego:
Ø Płukanie żołądka (najskuteczniejsze w 1 godz.)
· Krótki okres od zażycia leku (wczesneobjawy zatrucia). Chorzy nieprzytomni powinni być intubowani.
Uwaga! Zachłyśnięcie
· Duża ilość leków
· Zagrażające życiu trucizny nie mają odtrutek
Ø Substancje absorbujące - węgiel aktywowany (1g/1kg)
· Nie zatrucia alkoholami, litem, żelazem, ołowiem, węglowodorami, substancjami żrącymi) – utrudnia diagnostykę endoskopową
Ø Płukanie jelit (osmotyczne środki przeczyszczające) np. Sorbitol
· leki o przedłużonym działaniu
· nie są adsorbowane przez węgiel
· połknięcie fiolek, całych opakowań, torebek
· wlewy doodbytnicze.
Antidotum – już w trakcie dekontaminacji.
® 2006 AŁ
Florencja2013