TRANSPORT ODPADÓW ZGODNIE Z PRZEPISAMI ADR I USTAWY.PDF

Grzegorz Hejnar

doradca do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu towarów niebezpiecznych

TRANSPORT ODPADÓW ZGODNIE Z PRZEPISAMI ADR I USTAWY

O ODPADACH. ROZRÓŻNIANIE TOWARÓW NIEBEZPIECZNYCH

WG ADR I ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH W PRAKTYCE

TRANSPORTOWEJ

0. Spis treści.

1. Wstęp.

2. Definicje i transport odpadów w przepisach o odpadach.

3. Transport odpadów wg przepisów ADR.

4. Problem z klasyfikacją.

5. Jak rozstrzygać wątpliwości?

6. Kontrole i konsekwencje.

7. Podsumowanie.

8. Literatura.

9. Streszczenie i słowa kluczowe .

1. Wstęp

Mimo wszelkich ograniczeń nakładanych przez przepisy na swobodę przemieszczania

odpadów i ustawowego obowiązku zagospodarowania ich przede wszystkim w miejscu

powstawania (art. 9. Ust. o Odpadach) [2]), względy społeczne, techniczne i ekologiczne

powodują, że transport odpadów jest w wielu wypadkach nieuchronny. Uzasadnia go

konieczność dostarczenia odpadów z miejsca powstania do miejsc, gdzie mogą być

zastosowane, przetworzone, zneutralizowane, czy wreszcie składowane w sposób

bezpieczny dla ludzi i środowiska. Jednak niektóre odpady w procesie przemieszczania

wywołują dodatkowe zagrożenia dla otoczenia, nawet, jeśli transport ten dotyczy

„miejsc najbliżej położonych” (art. 9. ust. 2.). Te muszą, zatem, być poddane

procedurom oceny ich własności niebezpiecznych wg kryteriów sformułowanych dla

stosowanego środka transportu.

Dochodzi do współdziałania przepisów regulujących postępowanie z odpadami i

przepisów stanowiących zasady bezpiecznego transportu. Wynik tego współdziałania to

kompromis potrzeb gospodarczych i reguł bezpiecznego manipulowania odpadami /w

tym transportowania/. W efekcie ma zapewnić bezpieczeństwo i ograniczyć zagrożenia,

jakie stwarzają właściwości odpadów traktowanych również jako /potencjalnie/

materiały niebezpieczne w transporcie. Równoczesne stosowanie przepisów o odpadach

i przepisów o transporcie materiałów niebezpiecznych pozwala do minimum ograniczyć

negatywne skutki zagrożeń, jakie odpady stwarzają dla ludzi i środowiska. Zagrożeń

wynikających również z realizacji procesu transportowego: od miejsca powstawania

odpadu – przez załadunek – transport – odbiór w miejscu przetwarzania/składowania

odpadu, z uwzględnieniem ewentualnego zagrożenia wypadkiem lub awariom pojazdu.

Oczywiście z zachowaniem możliwości skutecznego realizowania celów gospodarczych

w sposób ekonomicznie uzasadniony.

Problem jednak w tym, że w/w przepisy opierają się na różnych kryteriach oceny

zagrożeń, ale używają tej samej terminologii dla określenia zupełnie różnych zjawisk.

„Niebezpieczny” /odpad/ wg ustawy o odpadach [2 i pochodne akty prawne] oznacza

zupełnie coś innego niż „niebezpieczny”/towar/ wg Umowy ADR [3] i Ustawy o

transporcie drogowym towarów niebezpiecznych [4, 5, 6]. Dla zupełnego pojęć

pomieszania, jeszcze inaczej przymiotnik ten jest rozumiany w przepisach Ustawy o

substancjach i preparatach chemicznych [8], która stanowi podstawę do bezpiecznego i

zgodnego z prawem postępowania z chemikaliami, także, gdy są one już odpadem lub

składnikiem odpadu /często najistotniejszym dla bezpieczeństwa/, bo dostarcza na

temat chemikaliów wyczerpującej wiedzy o ich właściwościach i zagrożeniach, jakie ze

sobą niosą.

Rezultat tak beztrosko artykułowanych przepisów to chaos pojęciowy i problemy

interpretacyjne wśród wszystkich obowiązanych omawiane przepisy stosować:

wytwórców odpadów, przewoźników, kontrolerów licznych uprawnionych instytucji i

służb, wreszcie części Kolegów Doradców DGSA, którzy wówczas muszą zejść z

twardego gruntu ADR w grzęzawisko spekulacji, hipotez i sprzecznych ocen.

Trzeba rzetelnej znajomości szerokiego spektrum zagadnień: od przepisów o ochronie

środowiska, o odpadach, przez chemię, czasem bakteriologię, do wymagań

konstrukcyjnych w odniesieniu do opakowań i pojazdów, by odpowiedzialnie

zdecydować o warunkach bezpiecznego transportu niektórych odpadów.

Zwykle trzeba też dodatkowych badań, by ekspediowany ładunek został dokładnie

poznany, co do jego niebezpiecznych właściwości. Odpowiednio do zagrożeń, jakie one

wywołują, właściwie opakowany i opisany, załadowany do pojazdu gwarantującego

bezpieczny przewóz, a wreszcie zaopatrzony w procedury i narzędzia do skutecznego

prowadzenia akcji ratowniczej, gdy mimo całej przezorności dojdzie do awarii lub

wypadku.

Przedstawiony tu w maksymalnym skrócie schemat myślowy jest fundamentalną zasadą

bezpiecznej realizacji transportu towarów/materiałów 1 niebezpiecznych: „niebezpieczne

zidentyfikować, opakować,

1 Autor w odniesieniu do transportowanego ładunku używa zasadniczo określenia „materiał/materiały”, mimo,

że w przywoływanych przepisach (Ustawa Europejska ADR [3], Ustawa o przewozie drogowym towarów

niebezpiecznych [4] używane jest określenie „towar/towary”. W tekście pojawiać się będą one jako synonimy,

zamiennie - w cytatach przepisów i niektórych kontekstach znaczeniowych: towar/towary”, ale w potocznym

znaczeniu transportowany ładunek określany będzie: „materiał/materiały”.

oznakować, opisać i przewozić tak, by ryzyko było określone i minimalne”. Zgodnie z

naczelną regułą ADR [3] - jeśli zasada ta nie może być spełniona towar/materiał -

również odpad – nie może być transportowany po drogach publicznych.

Podmioty gospodarcze obowiązane do stosowania w praktyce przepisów o odpadach i

transporcie towarów niebezpiecznych często nie są w stanie ogarnąć i na bieżąco

aktualizować wiedzy tak rozległej, jak omawiana tu materia. W praktyce zwykle mają

do czynienia z wąskim wycinkiem zagadnień zdeterminowanych przez właściwości ich

odpadów i środki transportu będące w ich dyspozycji. I dla takiego ograniczonego

wycinka powinni umieć znaleźć metodę osiągania kompromisu pomiędzy przepisami,

bezpieczeństwem, logiką i ekonomią.

Zadaniem autora jest wysupłać z gąszczu szczegółowych przepisów te ogólne reguły,

które przesądzają o bezpieczeństwie i o zgodnym z prawem działaniu oraz wskazać

źródła literaturowe i ludzi (organizacje), które mogą pomóc tam, gdzie specyfika

konkretnego przypadku nie poddaje się już prostej interpretacji.

Omawiane regulacje prawne wiążą ze sobą trzy obszary działalności gospodarczej:

gospodarkę chemikaliami, odpadami i transport. W ostatnich latach, w ramach

unifikacji polskiego prawa z prawem UE, obszary te przeszły prawdziwą rewolucję

zmian. Firmy zobowiązane do wprowadzenia tych zmian w swojej działalności, do

podporządkowania się nowym rygorom, często nie nadążały za kolejnymi

nowelizacjami. Obecnie można stwierdzić, że większość prezentowanych tu przepisów

związanych z transportem i z obrotem chemikaliami osiągnęło postać ostateczną i

przyszłe zmiany będą miały charakter kosmetycznych poprawek, / o przepisach

dotyczących postępowania z odpadami chyba nie można tego na razie powiedzieć/.

Pozostaje wdrożyć wszystkie nowości do praktycznego stosowania. Nie jest to proces

łatwy, pociąga za sobą dodatkowe koszty, zmusza do zmiany starych metod działania.

Jednak to, co obecnie jest nowe i niezrozumiałe, stopniowo stanie się rutynowe i

powszechnie spotykane. Pytanie tylko: kiedy i za ile?

2. Definicje i transport odpadów w przepisach o odpadach.

Pomijając wyłączenia i wyjątki, a pozostając przy pojęciach najbardziej ogólnych

Ustawa o odpadach [2] określa w art. 1. pkt. 1.:

Art. 1.

1. ….. zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia

ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w

szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości

odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub

unieszkodliwiania odpadów.

W Art. 3. zdefiniowano :

Pochodzące z tłumaczenia angielskich dokumentów słowo - towary (goods), podstawowe w przepisach

transportowych, wg autora ma w języku polskim tak silną konotację znaczeniową z pojęciem „towar handlowy

/dobro materialne”, że w zastosowaniu do odpadów razi swoim niedopasowaniem.

1. Odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii,

określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się,

zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany.

I dalej w Art. 3. podano niezmiernie pogmatwaną definicję:

2. Odpady niebezpieczne są to odpady:

1) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2

do ustawy oraz posiadające, co najmniej jedną z właściwości wymienionych w

załączniku nr 4 do ustawy lub

2) należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2

do ustawy i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr

3 do ustawy oraz posiadające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w

załączniku nr 4 do ustawy.

Są w tej definicji tak precyzyjne, czysto inżynierskie pojęcia jak, cytuję za załącznikiem

Nr 4. do Ustawy:

H3-A "wysoce łatwopalne":

1) ciekłe substancje mające temperaturę zapłonu poniżej 21°C (w tym nadzwyczaj

łatwopalne ciecze),

Wszak wszyscy wiemy, co to są „nadzwyczaj łatwopalne ciecze” i czym się różnią od

„nienadzwyczaj łatwopalnych cieczy”. To mniej więcej to samo, co napalm, w tym

napalm na palmy. W krakowskim „Przekroju” by tego nie wymyślili.

Mimo takich definicji problem z odpadami niebezpiecznymi byłby może mniejszy,

gdyby w całości została zrealizowana delegacja dla Ministra Ochrony Środowiska dana

w art. 4.:

Art. 4.

1. Minister właściwy do spraw środowiska, kierując się kategoriami oraz rodzajami

odpadów wymienionymi w załącznikach nr 1 i 2, składnikami odpadów wymienionymi

w załączniku nr 3 oraz właściwościami odpadów wymienionymi w załączniku nr 4,

określi w drodze rozporządzenia:

1) katalog odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje, uwzględniający źródła

powstawania odpadów, wraz z listą odpadów niebezpiecznych oraz ze sposobem

klasyfikowania odpadów,

2) metodykę referencyjną badań odpadów wymienionych na liście odpadów

niebezpiecznych pozwalającą na stwierdzenie, że nie posiadają one właściwości lub

składników i właściwości, które powodują, że odpady te stanowią odpady niebezpieczne.

Niestety, do dziś wykonany jest tylko jej punkt 1. Nadal nie ma opisanej w punkcie 2.

metodyki referencyjnej dla klasyfikacji odpadów, w szczególności zaś odpadów

niebezpiecznych. Wytwórcy odpadów i inni zaangażowani w obrót nimi, są więc skazani

na własną pomysłowość i posługują się takimi metodami klasyfikacji, jakie są im

wygodne lub dostępne. O Globalnie Zharmonizowanym Systemie Klasyfikacji i

Oznakowania Produktów Chemicznych omawianym w publikacji B. Hancyka [14]

możemy myśleć za kilka lat, choć ten - mądrze zaprojektowany i wprowadzony do

istniejącego prawa - rozwiązałby wiele obecnych problemów.

Logika nakazywałaby, zatem, stosować procedury klasyfikacyjne podawane na

podstawie Ustawie o substancjach i preparatach chemicznych [8, 8a], mimo, że ta

odżegnuje się od odpadów już na wstępie:

„Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. Przedmiot uregulowania ustawowego

1. Ustawa [o subst. i preparatach chemicznych - 8] określa warunki, zakazy lub

ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i

preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych

substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko.

2. Ustawa nie dotyczy warunków transportu substancji i preparatów chemicznych, w

tym również warunków transportu w tranzycie, jeżeli nie są w trakcie tranzytu

przetwarzane lub przepakowywane.

3. Przepisów ustawy nie stosuje się do:

……………….

2) substancji chemicznych i ich mieszanin w formie odpadów, z wyjątkiem przepisów art.

25-28 ……….”

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: