Wpływ ćwiczeń fizycznych na organizm
Ćwiczenia lecznicze , zwane również gimnastyką leczniczą , są podstawową formą leczenia ruchem. Muszą być dobierane indywidualnie z uwzględnieniem wielkości wysiłku, tolerancji bólu oraz prowadzone według określonego planu.
Należy ćwiczyć codziennie, co najmniej dwie godziny po posiłku. Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy wywietrzyć pokój , a w ciepłej porze roku ćwiczyć przy otwartym oknie. Ubiór powinien być lekki , niekrępujący ruchów. Obuwie musi być wygodne, najlepiej jednak ćwiczyć na boso. Każde ćwiczenie rozpoczynamy w odpowiednio dobranym ułożeniu ciała, zwanym pozycją wyjściową.
Każde ćwiczenie składa się z kilku elementów:
- pozycja wyjściowa
- wykonanie odpowiedniego ruchu
- powrót do pozycji wyjściowej
- krótki odpoczynek w celu rozluźnienia mięśni.
Ruchy w stawach muszą być wykonywane dokładnie , w jak największym zakresie i bez nadmiernego napinania mięśni. Liczba powtórzeń zależy od stopnia trudności ćwiczeń. Tempo ćwiczeń jest w okresie początkowym wolne, ale w miarę opanowywania poprawności ruchów zwiększa się zarówno tempo , jak i czas trwania ćwiczeń. Nasilenie ćwiczeń musi być takie , aby nie powodowały one odczynów zapalnych w stawach i nadmiernego zmęczenia słabych mięśni.
Ćwiczenia lecznicze można podzielić na dwie grupy:
- ćwiczenia ogólne, mające na celu uzyskanie rozluźnienia mięśni , poprawę wentylacji płuc, wzmocnienie siły mięśni, ćwiczenia te włącza się do programu ćwiczeń specjalnych;
- ćwiczenia specjalne, zaprogramowane dla konkretnej choroby.
ĆWICZENIA OGÓLNE
Ćwiczenia rozluźniające – powodują one miejscowe lub ogólne zmniejszenie napięcia mięśni , co popularnie określa się nazwą „ rozluźnianie mięśni” . Są one nieodzowne przed rozpoczęciem i w czasie wszystkich ćwiczeń leczniczych, ponieważ wykonywanie ruchów przy nadmiernie spiętych mięśniach sprawia ćwiczącemu ból. Przykładem ćwiczeń rozluźniających jest np. marsz luźnymi wymachami kończyn górnych w przód, bo i w tył.
Ćwiczenia oddechowe – poprawiają czynność układu oddechowego, przyczyniając się do utrzymania lub zwiększenia wentylacji płuc, zwiększenia ruchomości klatki piersiowej i przepony oraz siły mięśni oddechowych. Ćwiczenia te wykonuje się podczas wszystkich ćwiczeń leczniczych. Należy je rozpoczynać od wydechu. Jedno z ćwiczeń może polegać np. na wdechu z uwypukleniem brzucha i skłonem głowy w tył – wydechu z wciągnięciem brzucha i skłonem głowy w przód.
Ćwiczenia izometryczne – polegają na napinaniu mięśni bez zmiany długości włókien. Skurcze izometryczny nie powoduje więc ruchu w stawie , ponieważ nie zmienia się odległość przyczepów mięśni do kości. Celem tych ćwiczeń jest przeciwdziałanie zanikom mięśni, uzyskanie przyrostu ich siły, utrzymanie aktywności mięśni w obrębie unieruchomionych odcinków ciała, np. opatrunkiem gipsowym. Ćwiczenia izometryczne mają duże znaczenie wówczas , gdy ruch w stawie nie jest wskazany , a trzeba przeciwdziałać zanikom i osłabieniu siły mięśni. Łatwiej jest uczyć się napinania mięśni najpierw kończyny zdrowej, potem równocześnie zdrowej i chorej , a w końcu – tylko kończyny chorej. Czas trwania skurczu izometrycznego wynosi ok. 5 sekund, a czas odpoczynku między kolejnymi skurczami około 10 sekund. Liczba powtórzeń wynosi od 6 do 10.
Gimnastyka poranna – ma na celu mobilizację człowieka do rozpoczęcia codziennych zajęć. U osób z chorym kręgosłupem radzi się rozpoczęcie wykonywania prostych ruchów w stawach jeszcze gdy leżą w łóżku. Trzeba więc wykonywać takie ruchy, jak: przeciąganie się, obracanie się z boku na bok, ruchy w stawach barkowych, łokciowych, zaciskanie rąk w pięść. Ćwiczenia te trzeba przeplatać ćwiczeniami oddechowymi i rozluźniającymi. Tempo ćwiczeń jest umiarkowane, ćwiczenia nie mogą wywoływać zmęczenia, ponieważ służą do pobudzenia funkcji ustroju. Gimnastyka poranna trwa średnio 10-15 minut.
Ćwiczenia ogólnie usprawniające – ich celem jest zwiększenie ogólnej sprawności i wydolności fizycznej, kształtowanie prawidłowej postawy, koordynacji ruchów, utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach oraz siły i wytrzymałości mięśni
Ćwiczenia lecznicze specjalne – wykonuje pacjent, u którego rozpoznano konkretną jednostkę chorobową, zaliczaną do grupy chorób reumatycznych. W programie ćwiczeń leczniczych specjalnych dużą rolę odgrywają również opisane uprzednio ćwiczenia rozluźniające, oddechowe i izometryczne.
Ćwiczenia fizyczne mają ogromny wpływ na motorykę i fizjologię człowieka. Ruch jest podstawą prawidłowego funkcjonowania układów:
1. ruchu
2. nerwowego
3. oddechowego
4. trawiennego
5. krążenia
Układ ruchu
a) stawy i kości (ukł. bierny)
utrzymywanie zakresu ruchu w stawie lub zwiększenie przypadkuØ ograniczenia
ruch i ćwiczenia kształtują powierzchnie stawoweØ
Ø warunkują elastyczność i sprężystość torebek stawowych i więzadeł
wpływająØ na prawidłowe uwapnienie kości
b) mięśnie (ukł. czynny)
Odpowiednio dobrana forma ruchu wpływa:
kształtująco naØ zdrowie (mięśni)
zwiększenie ich masy i siłyØ
utrzymanie prawidłowejØ długości i elastyczności
rozwija zdolność ich reagowania na bodźceØ
Ø skurcz i rozkurcz mięśni poprawia krążenie krwi na obwodzie i dopływ chłonki naczyniami chłonnymi
lepsze ukrwienie mięśnia powoduje lepsze zaopatrzenieØ ich w tlen i glikogen
właściwy odpływ krwi żylnej usuwa produkty przemianyØ materii, zmęczenia głównie kwas mlekowy
Układ nerwowy
Ruch w zależności od formy może być bodźcem dla układu nerwowego lub reakcją tego układu.
Ćwiczenia czynne spełniają rolę czynnika pobudzającego ośrodkowyØ układ nerwowy.
Ćwiczenia ruchowe rozwijają pamięć ruchową, szybkość iØ łatwość oddziaływania na bodźce zewnętrzne.
Specjalne ćwiczenia zmniejszająØ lub usuwają zaburzenia równowagi i koordynacji ruchu.
Układ oddechowy
Ruch i odpowiednie ćwiczenia wpływają na:
NaukęØ prawidłowego oddychania.
Zwiększają pojemność życiową płuc.Ø
DziałająØ kształtująco na klatkę piersiową i postawę człowieka.
Układ oddechowy ma zasadniczy wpływ na sprawność fizyczną człowieka.
Układ trawienny (moczowo – płciowy)
Ćwiczenia i ruch zwiększają:
Sprawność mięśniØ gładkich i wydolność

narządów leżących w jamie brzusznej i miednicy.
DziałająØ dodatnio na czynność żołądka, jelit, wątroby i nerek.
ZapobiegająØ zaparciom.
Zapobiegają zaleganiu moczu w drogach moczowych, a więc  infekcjom i tworzeniu się kamicy nerkowej i kamieni moczowych.Øzapobiegają
Ø Ćwiczenia rozluźniające specjalne mogą w znacznym stopniu pomóc w usunięciu powyższych zmian.
Układ krążenia
Główny narząd układu krążenia -¬ serce - ma dużą zdolność adaptacji w zależności od potrzeb organizmu.
Ruch i praca właściwie dozowane wpływają na:
Wydolność i sprawność układuØ krążenia.
Dopływ krwi tętniczej do obwodu.Ø
Odpływ krwi żylnej iØ chłonki.
Ruch i ćwiczenia jako bodźce naturalne, oddziaływają na cały organizm. Wywołują korzystny wpływ na czynności wszystkich narządów, a tym samym na sprawność fizyczną człowieka. Całkowity bezruch wpływa na osłabienie pracy wszystkich narządów i układów, a tym samym prowadzi do osłabienia sprawności fizycznej, a nawet do choroby.
Ruch kształtuje prawidłowy rozwój organizmu oraz pozwala osiągnąć i utrzymać wysoki poziom sprawności i wydolności fizycznej. Mała ruchliwość jest wręcz szkodliwa dla człowieka. Ludzie prowadzący siedzący tryb życia szybciej się starzeją, zmniejsza się ich wydolność układu krążenia i oddechowego oraz siła mięśni. Ludzie ci są przeważnie otyli, łatwo zapadają na różne choroby, a zwłaszcza na tzw. Choroby cywilizacyjne, będące między innymi skutkiem małej ruchliwości , nadmiernego odżywiania się i częstych sytuacji stresowych. Do chorób tych zalicza się wczesną miażdżycę tętnic. Mała wydolność fizyczna współczesnego człowieka jest jedną z głównych przyczyn łatwego męczenia się . Natomiast systematyczne wykonywanie i odpowiednio dawkowane wysiłki fizyczne powodują wiele korzystnych zmian nie tylko w narządzie ruchu, lecz również ogólnoustrojowych.