Antropologia wyróżnia dwa typy pokrewieństwa:
1. biologiczne- trudno określić charakter, zdania są różne; jedni uważają, że będzie je określało stanowisko genealogiczne, inni, że stanowisko socjologiczne (wyjaśnienie niżej).
2. społeczne (właściwe dla przedmiotu badań antropologów)
Zaś definicja pokrewieństwa katolickiego prawa kanonicznego: Węzeł natury fizjologicznej, który tworzy więź natury społecznej i moralnej (nie do przyjęcia przez antropologów)
Antropologia pyta o charakter społecznych więzi pokrewieństwa.
Dwa stanowiska:
1. Więzi mają charakter biologiczny i znajdują swa artykulację kulturze (stanowisko genealogiczne)
2. 2)Biologiczna bywa tylko symbolika pokrewieństwa, ono zaś jest tyko mentalnym uogólnieniem relacji między ludźmi (stanowiska socjologiczne)
Ernest Gellner- próbował uzgodnić biologiczne i społeczno- kulturowe rozumienie pokrewieństwa.
Społeczeństwo składa się z osobników płci męskiej i żeńskiej, którzy łączą się w pary. Pod względem biologicznym nie ma barier- to społ. ustanawia bariery, jak np. wiek.
Struktura pokrewieństwa- oznacza, które związki są do zaakceptowania, które faktycznie występują. Struktura pokrewieństwa określa także w pewnym stopniu role społeczne (choć w społeczeństwach industrialnych coraz rzadziej). Często te dwie funkcje traktowane są zamiennie w świadomości ludzkiej, gdyż np. wiele istotnych ograniczeń biologicznych dotyczących łączenia się w pary działa w kategoriach ról społecznych.
Wobec tej myśli Levi- Strauss- zastanawia się nad dychotomią natury i kultury i gdzie w tym kontekście umieścić zakaz kazirodztwa ?
Jest to wg niego jeden z mechanizmów leżących u podstaw narodzin kultur- jako systemu norm i zachowań symbolicznych.. W pracy „ Elementarne struktury pokrewieństwa” czytamy, że zakaz kazirodztwa nie jest ani czysto astralnego, ani czysto kulturowego pochodzenia, lecz jest przejściem od natury do kultury.
Zasada egzogamii, która funkcjonuje w tabu kazirodztwa jest wg niego pozytywnym aspektem tego tabu, gdyż gwarantuje ona wymianę społeczną oraz uruchamia wymianę matrymonialną.
W świadczeniach matrymonialnych przejawiają się 3 podstawowe zasady ludzkiego myślenia (trzy struktury umysłu):
1. Wymóg Normy jako Normy( umysł ludzki zawsze porządkuje świat naturalny i „przekłada” jego prawa na system konwencjonalnych reguł i norm, takich jak negatywny zakaz kazirodztwa i pozytywna zasada egzogamii).
2. Zasada wzajemności ( każdemu świadczeniu odpowiada przeciwświadczenie, co pozwala rozwinąć się różnorodnym formom wymiany, w tym małżeńskiej);
3. Syntetyzujący charakter Daru (dobrowolne przekazanie przez jednostkę drugiej- jakiejś wartości.
Rodzina nie jest jednostką, której nie da się rozłożyć, opiera się bowiem na małżeństwie, a wiec jest czymś złożonym- stanowi rezultat wymiany miedzy grupami, których nie łączy żadna konieczność biologiczna.
Radcliffe- Brown - rodzinę elementarną zawsze tworzy mężczyzna, jego żona oraz dzieci. Porządkiem pierwotnym są z kolei trzy szczególne rodzaje porządków społecznych:
1. między rodzicami a dziećmi;
2. miedzy rodzeństwem;
3. między mężem a żoną.
Wszystkie inne są wtórne i odzwierciedlają się w genealogii.
Levi- Strauss- pokrewieństwo może być ustanowione i trwać tylko dzięki określonym sposobom zawierania związków i poprzez nie. Czyli t co Radcliffe- Brown tratuje jako pierwotne- dla niego jest wtórne.
Naprawdę elementarne nie są wiec rodziny, są one izolowanymi członami; a elementarne są tylko zachodzące miedzy nimi stosunki.
System pokrewieństwa nie polega na obiektywnych związkach filiacji lub więziach krwi zachodzących między jednostkami. Istnieje tyko w świadomości ludzi, jest arbitralnym systemem przedstawień, a nie realnym rozwinięciem sytuacji faktycznej.
To zdolność myślenia symbolicznego zbliża całości, którym obiektywnie nic nie każe się łączyć. Powstają różne formy małżeństw i wspólnego życia. Systemy pokrewieństwa zapewniają wtedy rozgraniczenie między połączeniem jednostek przez małżeństwo a więzią opartą na zasadzie pokrewieństwa.
Levi- Strauss - odwołuje się do metody strukturalnej (opiera się na modelu lingwistycznym). System pokrewieństwa obejmuje dwa porządki rzeczywistości:
1. system nazw (terminologia i słownictwo)
2. 2)system postaw
Dla Levi- Straussa system pokrewieństwa jest systemem postaw , które tworzą reakcje:
1. autorytatywnej surowości
2. familiarnej zażyłości
W obrębie danej grupy społecznej zawsze występują relacje więzi małżeńskiej, filiacji, pokrewieństwa oraz wujostwa. Levi- Strauss stawia hipotezę, ze każda z tych relacji zawiera się w jednej z relacji a lub b. Na strukturę systemu składają się relacje opozycji a i b.
Systemy pokrewieństwa, reguły zawierania małżeństw i reguły filiacji tworzą uporządkowany zespół, którego funkcja jest zapewnienie trwałości grupy społecznej przez powodowanie, by stosunki oparte na związkach krwi oraz opierające się na powinowactwie krzyżowały się ze sobą.
Levi- Strauss- uważa, że nie ma lepszych i gorszych systemów pokrewieństwa, typów małżeństw i rodzin – gdyż wszystkie w równym stopniu wypełniają swoją rolę symbolicznego porządkowania relacji międzyludzkich
Edmund Leach – w badaniach nad rodziną proponuje się zająć zasadami dobierania małżeństw. Zwraca uwagę na równość wymiany:
Każde prawo, które stwierdza ( w odniesieniu do mężczyzny), że kobieta kategorii A może być poślubiona, natomiast B nie – jest częścią systemu społecznej klasyfikacji, który służy do uporządkowania środowiska społecznego danej jednostki.
Zasada wzajemności wymaga ode mnie i od x wymiany podobnego rodzaju.
Regulacje rodzinne „uruchamiają” stosunki klasowe, rasowe, kastowe.
/ w nowoczesnym społeczeństwie rola pokrewieństwa jest mniej istotna./
W grupach prymitywnych znaczna rola pokrewieństwa- stanowi na podstawę ekonomicznej, politycznej jedności i wyznacza rolę zachowań rytualnych. Zarówno członkostwo grupy, pozycję społeczną jak i własność można zyskać poprzez jednego z rodziców ( społeczeństwa matrylinearne, matrylinearne) lub oboje (społ. bilinearne).
karolina.s1604