fizjologia - sciaga.docx

Erytropoetyna – glikoproteinowy hormon peptydowy, którego główną funkcją jest stymulacja różnych etapów erytropoezy, co prowadzi do zwiększenia produkcji erytrocytów przez szpik kostny.

Erytropoetyna produkowana jest w wątrobie i nerkach. U zwierząt gen odpowiedzialny za wytwarzanie erytropoetyny w nerkach zlokalizowano w komórkach interstycjalnych. Prawidłowe stężenie endogennej erytropoetyny u ludzi wynosi 6–32 µg/ml. Rytm dobowy wykazuje najwyższe wartości w godzinach nocnych i najniższe w godzinach porannych.Zwiększenie produkcji erytropoetyny następuje w wyniku spadku utlenowania krwi płynącej w tętnicach nerkowych. Erytropoetyna wpływa na komórki macierzyste szpiku kostnego, zwiększając produkcję prekursorów komórek szeregu czerwonokrwinkowego, a zatem zwiększając wytwarzanie erytrocytów. Spadek produkcji erytropoetyny następuje w przebiegu przewlekłej mocznicy, nadmierne wytwarzanie spotyka się m.in. w zwyrodnieniu wielotorbielowatym nerek.

Mechanizm Krzepnięcia Krwi – Do prawidłowego procesu krzepnięcia krwi konieczna jest witamina K – bierze udział (jest kofaktorem reakcji) w tworzeniu czynników krzepnięcia krwi takich jak protrombina,, prokonwertyna, składnik trompoplastycny osoczowej, czynnik Stewarta- Prowera.

W warunkach normalnych witamina K dostarczana jest przez bakterie jelitowe, niedobory mają miejsce w trakcie i po kuracjach antybiotykowych lub podczas zaburzeń wchłaniania tłuszczów

Właściwe krzepnięcie przebiega na drodze dwóch mechanizmów:

*układ „zewnątrzpochodny” zostaje uruchomiony poprzez uwalniane z uszkodzonych tkanek czynniki tkankowe

*układ „wewnątrzpochodny” zostaje uruchomiony poprzez kontakt czynnika Hegemona z włóknami kolagenowymi

Czynniki krzepnięcia krwi

I fibrynogen

II protrombina

III trombopiastyna (kineza tromboplastyczna)

IV jony Ca3+

V proakceleryna

VI akceleryna

VII prokonwertyna

VIII globulina antyhemofilowa A

IX składnik tromboplastyny osoczowej

X czynnik Stewarta- Prowera

XI prekursor tromboplastyny osoczowej

XII czynnik Hagemana
XIII czynnik stabilizujący fibrynę

HEMOGLOBINA

·          transportuje O2 i CO2

·          zbudowana z czterech łańcuchów polipeptydowych stanowiąca ponad 30% masy erytrocytów, każdy z łańcuchów połaczony jest grupą hemową (hemem)

·          w jednej cząsteczce Hb znajdują się 4 grupy hemowe

·          jeden hem wiąże jedną cząsteczkę tlenu

Rodzaje hemoglobiny:

·          Dorosła (A) zbudowane z hemoglobiny A1 (2 łańcuchy alfa i 2 łańcuchy beta) stanowiącej 97-98,5% oraz hemoglobiny A2 (2 łańcuchy alfa i 2 delta) – 1,5-3%

·          Embrionalna (E) zbudowana z 2 łańcuchów alfa i 2 łańcuchów epsilon

·          Płodowa zbudowana z 2 łańcuchów alfa i 2 łańcuchów … ma większe powinowactwo do tlenu HbA, dzięki czemu jest w stanie pobrać tlen z krwi matki w łożysku i uwolnić ją w tkankach płodu

·          Sierpowata (S) zmutowana hemoglobina A1 występująca w erytrocytach osób chorych na anemię sierpowatą (u homozygot recesywnych). W następstwem mutacji następuje zmiana kształtu erytrocytów, erytrocytów także ich skłonność do hemolizy. Ten typ anemii rozpowszechniony jest w środkowej i zachodniej Afryce

Wysycanie hemoglobiny tlenem w płucach do 87 %

Pojemność tlenowa krwi = 100 ml krwi może zawierać 20 ml tlenu

Pojemność krwi dla CO2 = 100 ml krwi może zawierać 0,2-0,8 ml CO2

Połączenia hemoglobiny

·          Oksyhemoglobina – wysycona O2 wiązanie z tlenem jest nietrwałe. Proces połączenia O2 nazywany jest utlenowaniem – żelazo pozostaje na drugi stopniu utlenienia (Fe2+)

·          Karbominohemoglobina – związana z CO2

·          Karboksyhemoglobina – hemoglobina wysycona tlenkiem węgla (trwałe połączenie), CO ma ok. 300 razy większe powinowactwo do Hb niż O2

·          Sulfhemoglobina – hemoglobina połączona z siarkowodorem (trwałe połączenie)

·          Methemoglobina – hemoglobina niezdolna do wiązania tlenu, pod wpływem cyjanku potasu następuje trwałe utlenianie żelaza w Fe2+ do Fe3+  następuje śmierć przez udusznie

Homeostaza - całokształt mechanizmów zapobiegających wypływowi krwi z naczyń krwionośnych, zarówno w warunkach prawidłowych, jak i w przypadkach ich uszkodzeń, jednocześnie zapewniający jej prawidłowy przepływ w układzie krwionośnym. Pojęcie hemostazy obejmuje zarówno krzepnięcie krwi jak i fibrynolizę. Oba procesy zachodzą jednocześnie, również w momencie tworzenia skrzepu

Homeostaza zespół czynników (osoczowych i tkankowych) utrzymujących krew w stanie płynnym wewnątrz łożyska naczyniowego

Krzepniecie krwi:

·          na skutek uszkodzenie naczyń krwionośnych następuje podrażnienie receptorów czuciowych i na drodze odruchowej (pseudoodruch włókienkowy) następuje skurcz naczyń krwionośnych w okolicy uszkodzenia

·          w miejscu uszkodzenia gromadzą (przyleganie, adhezja) się płytki krwi zmieniając kształt tworzą czop płytkowy pierwotny (tzw. biały skrzep), który w przypadku niewielkich skaleczeń całkowicie zamyka ubytek

·          równocześnie rozpoczynają się kaskadowe reakcje krzepnięcia właściwego w którym uczestniczą czynniki krzepnięcia krwi

Zmiany morfologii erytrocytów w niedoborze żelaza:

1.         Zmiany wielkości czerwonych krwinek

·          Mikrocyty (mikrocytoza) średnica krwinki mniejsza, niż u prawidłowych erytrocytów (normocytów), poniżej 6 μm (niedokrwistość nie dobrem żelaza)

·          Makrocyty (makrocytoza) – średnica krwinki większa niż u normocytów (> 9 μm)

·          Megalocyty (megalocytoza) średnica przekracza górną granicę nomy (> 12 μm), występują głównie w erytropoezie płodowej chorobach wątroby, podczas przewlekłych niedoborów witaminy B12 i kwasu foliowego

·          Anizocytoza – stan w którym we krwi obwodowej występują równocześnie erytrocyty różnych wielkościach

2.         Zmiany kształtu erytrocytów

·          Poikilocytoza – stan, w którym we krwi obwodowej występują erytrocyty o różnych kształtach

·          Sterocyty – kształt kulisty, średnica mniejsza niż normocytu

·          Akanocyty - sferocyty o zwiększonej objętości z licznymi wąskimi wypustkami, występująnp w warunkach marskości wątroby, mocznicy

·          Dakriocyty – tzw. krople łzy, występują w przypadku talasemii

·          Drepanocyty – sierpowate np. w anemii sierpowatej

·          Echinocyty – posiadają krótkie, regularne wypustki cytoplazmatyczne przy zachowanej dwuwklęsłości np. w mocznicy, hiperlipidemii

·          Eliptocyty (owalocyty) – o owalnym wydłużonym kształcie np. w przypadku niedoboru żelaza

·          Schistocyty  - fragmentocyty, nieregularnego kształtu fragmenty krwinek

3.         Zmiany barwliwości erytrocytów

·          Erytrocyty hipochromiczne (niedobarwliwe) – przyczyną najczęściej jest  obniżone stężenie hemoglonbinu (niedokrwistość niedokrwistość niedoboru żelaza)

·          Erytrocyty hiperchromiczne (tzw. hiperchromazja) – przyczyną jest wzrost ponad normę stężenia hemoglobiny

·          Erytrocyty anizochromatyczne – zróżnicowana intensywność wybarwienia erytrocytów- jednocześnie w rozmazie występują krwinki normochromatyczne, hipo- i hiperchromiczne

·          Erytrocyty wielobarwliwe (polichromazja) – niedojrzałe erytrocyty przedwcześnie  (przed zakończeniem hemoglobinizacji) przedostające się ze szpiku do krwi obwodowej: obecność ich we krwi obwodowej może świadczyć o nasilonych procesach krwiotwórczych

Morfologia krwi obwodowej morfologia przy braku wit b12

makrocytoza erytrocytów (MCV zazwyczaj ponad 100 fl), normochromia (MCH 27-31 pg/l), potem niedokrwistość makrocytowa normochromiczna. W przypadku złożonego niedoboru żelaza i witaminy B12 lub kwasu foliowego wskaźnik MCV może być prawidłowy

retikulocytopenia

leukopenia z neutropenią

małopłytkowość

w rozmazie ręcznym stwierdza się często megalocyty i duże płytki oraz granulocyty z nadmiernie segmentowanym jądrem (6 lub więcej segmentów).

Hemoliza - rozpad erytrocytów z uwolnieniem hemoglobiny do osocza

·          układ siateczkowo- śródbłonkowy śledziony oraz wątroby wychwytuje stare erytrocyty, które są fragmentowane i rozkładane przez makrofagi

·          końcowy produkt rozpadu: bilirubina, biliwerdyna (barwiąca żółć), urobilina (barwiąca mocz)i sterkobilina (barwiąca masy kałowe)

·          żelazo pozyskane w  wyniku rozpadu hemoglobiny magazynowane jest w wątrobie w postaci ferrytyny (białko apoferrytyna +Fe2+= ferrytyna)

·          łączne zasoby żelaza w organizmie wynoszą w zależności od płci: u kobiet 45 mmoli, u mężczyzn – 60 mmoli

...