pod1.pdf

PODSTAWY

Językiem japońskim ( ೔ຊޠ - nihon-go ) posługuje się na świecie około 130 milionów japończyków oraz nie

japończycy mieszkający w Japonii, a także uczący się tego języka poza jej granicami.

Kanji

W pisanym języku japońskim występują 48 902 znaki wywodzące się z pisma chińskiego. Ideogramy te, zwane

Kanji ׽ࣈ nie są jednak, ze względu na swą ilość, w pełni używane przez japończyków. Japończyk z dobrym

wykształceniem zna około 5-6 tysięcy znaków, ale do czytania gazet i prostych tekstów wystarczy znajomość 3-4

tysięcy znaków.

Pierwsze ślady zapisów kanji na ziemiach japońskich pochodzą z V-VI wieku okresu Kofun. Natomiast pierwszym

znanym nam utworem literackim jest Kojiki ݹࣄه – Księgi dawnych wydarzeń , który powstał w 712 roku, w okresie

Nara. W tamtych czasach wszystkie utwory pisano zmodyfikowaną, w celach transkrypcji kanji, czyli tak zwaną

manyōgana ສ༿Ծ໊ , która z kolei przekształciła się w hiragana i katakana. W czasach tych zapożyczono ogromną

liczbę wyrazów pochodzenia chińskiego oraz sylaby nie istniejące wcześniej w języku japońskim. Zjaponizowane,

chińskie czytanie kanji to onyomi ԻಡΈ , a odpowiadające tym samym znakom czytanie japońskie to kunyomi ܇ಡ

Έ . Forma chińskiego czytania jest zależna od tego, w jakim czasie i z jakiego regionu Chin znak ten przywędrował do

Japonii. Starsza fala, napływu znaków, pochodziła z chińskiego księstwa U (japońskie Go – ޖ ). Druga fala przybyła o

wiele później i szła z księstwa Han (japońskie Kan – ׽ ). W ten sposób wiele kanji ma dwa (czasami więcej), czytań

onyomi – go-on ޖԻ i kan-on ׽Ի .

Oprócz znaków powstałych w Chinach japończycy stworzyli własne warianty kanji, które mają jedynie japoński

sposób odczytywania.

Większość znaków ma nie tylko po kilka sposobów czytań, ale również po kilka odmiennych znaczeń. I

odwrotnie wiele znaków o różnym znaczeniu ma ten sam sposób czytania, zarówno w sposobie chińskim jak i

japońskim. Jeśli chodzi o chińskie czytanie to wynika to z charakteru języka chińskiego, w którym wyrazy odróżnia się

od siebie nie tylko według zawartych w nich zgłoskach, ale również według akcentu tonicznego. Natomiast identycznie

brzmiące wyrazy japońskie, mające różne znaczenia i różne kanji, najczęściej pochodzą od tego samego wyrazu w

pradawnym języku japońskim, kumulującego w swym prymitywnym znaczeniu więcej znaczeń bogatszego języka

chińskiego. Istnieją też kanji mające odmienne znaczenia w czytaniu chińskim i inne w japońskim. Spowodowane jest

to nie istnieniem odpowiednika chińskiego znaczenia w języku japońskim, (np. chińskich miar długości).

Większość wyrazów w zdaniu zawierającym kanji składa się najczęściej z dwóch znaków. Powstają wówczas

możliwości powstania naturalnego i nie naturalnego czytania połączenia. Naturalne czytanie wynika z połączenia

znaków o jednakowym czytaniu – on albo kun oraz z naturalnego wynikania znaczenia wyrazu z dwóch składowych

jego części. Na przykład, gdy: pierwszy określa drugi; stoją względem siebie według reguł gramatyki japońskiej –

dopełnienie – czasownik i chińskiej – czasownik – dopełnienie; są najzwyklejszym wyliczeniem; wyrażają

przeciwstawne pojęcia. Natomiast nienaturalne połączenie wynika z uzyskiwania czytania bądź znaczenia odmiennego

od czytania bądź znaczenia poszczególnych elementów wyrazu.

Czasami podczas połączenia wielu znaków zachodzą zmiany w fonetyce jednego, drugiego lub obu członów.

Przy czym mogą zachodzić tu:

a) udźwięcznienie spółgłosek na początku drugiego słowa;

b) pojawienie się długich spółgłosek gdy pierwszy wyraz kończy się na tsu lub chi a drugi zaczyna na k , s , t , ts ,

chi , f , h (przy czym f i h zmieniają się w p ) i gdy pierwszy kończy na ku i ki a drugi zaczyna na k ;

c) zamiana e albo o w a , w pierwszym wyrazie;

d) opuszczanie bądź dodawanie n ;

e) inne opuszczenia bądź zmiany.

Zachodzą również często skrócenia podczas połączeń. Stosuje się to często przy połączeniach nazw własnych

składających się z wielu znaków.

Sporo znaków zmieniło poprzez wieki swój wygląd, co sprawia że starsze teksty mogą czasem sprawiać problem

przy odczytywaniu.

Aby dowiedzieć się więcej o kanji zapraszam do zapoznania się z zawierającym 1945 znaków „ Słownikiem

znaków japońskich ” Bogusława Nowaka – Wiedza Powszechna – Warszawa 1995 r.

Hiragana

Sylabiriusz ten powstał na początku okresu Heian (794-1192) i znany był jako ঁख onna-de „kobieca ręka” lub

ঁจࣈ onna-moji „znaki kobiece”. Nazwa ta pochodziła od tego, iż wykorzystywały go przede wszystkim kobiety.

Znaki hiragana ฏԾ໊ wywodzą się z kursywy znaków kanji, a nazwa ta oznacza „równe znaki sylabiczne”.

a - ͋ ka - ͔

ga - ͕

sa - ͞

za - ͟

ta - ͨ

da - ͩ na - ͳ

ha - ͸

ba - ͹

pa - ͺ

ma - · ya - ΍ ra - Β wa - Θ

i - ͍ ki - ͖

ge - ͗

shi - ͠

ji - ͡

chi - ͪ

ji - ͫ ni - ʹ

hi - ͻ

bi - ͼ

pi - ͽ

mi - Έ [yi]i -

ri - Γ [wi]i -

u - ͏ ku - ͘

gu - ͙

su - ͢

zu - ͣ

tsu - ͭ

zu - ͮ nu - ͵

fu - ;

bu - Ϳ

pu - ΀

mu - Ή yu - Ώ ru - Δ [wu]u-

e - ͑ ke - ͚

ge - ͛

se - ͤ

ze - ͥ

te - ͯ

de - Ͱ ne - Ͷ

he - ΁

be - ΂

pe - ΃

me - Ί [ye]e -

re - Ε [we]e-

o - ͓ ko - ͜

go - ͝

so - ͦ

zo - ͧ

to - ͱ

do - Ͳ no - ͷ

ho - ΄

bo - ΅

po - Ά

mo - ΋ yo - Α ro - Ζ (w)o -

n - Μ

Sylaby wi i wu nie są obecnie używane i zanikły pod koniec okresu Taishō (do 1926 roku). We wcześniejszym okresie

nastąpiło zagubienie nagłosowego w , oprócz sylaby wa . Aby stworzyć tak zwane spółgłoski podwójne należy dodać

przed spółgłoską sylabę tsu , zapisaną małym znakiem ͬ ( ο dla katakana). Można również tworzyć sylaby

kombinowane przez dodanie za sylabą małych znaków Ό ya , Ύ yu i ΐ yo ( ϟϡϣ w katakana). Aby stworzyć długą

samogłoskę należy dodać na końcu sylaby znak ͏ u , który oznacza jej wydłużenie.

Historyczne wyprowadzenie hiragana od znaków kanji:

҆ – ͋ Ճ – ͔ ࠨ – ͞ ଠ – ͨ ಸ – ͳ ೾ – ͸ ຤ – · ໵ – ΍ ྑ – Β ࿨ – Θ

Ҏ – ͍ ز – ͖ ೭ – ͠ ஌ – ͪ ਔ – ʹ ൺ – ͻ ඒ – Έ ར – Γ

Ӊ – ͏ ٱ – ͘ ੇ – ͢ ઒ – ͭ ౕ – ͵ ෆ – ; ෢ – Ή ༝ – Ώ ཹ – Δ

ҥ – ͑ ܭ – ͚ ੈ – ͤ ఱ – ͯ ೠ – Ͷ ෦ – ΁ ঁ – Ί ྱ – Ε

ԙ – ͓ ݾ – ͜ ી – ͦ ࢭ – ͱ ೫ – ͷ อ – ΄ ໟ – ΋ ༩ – Α ࿊ – Ζ ԕ – Λ

Hiragana jest obecnie stosowana do zapisu prostych słów, wymiennych końcówek odmiennych części mowy oraz

do wyrażenia reakcji gramatycznych między wyrazami w zdaniu.

Katakana

Ten sylabiriusz powstał w tym samym okresie, co poprzedni, ale został wyprowadzony z kwadratowego stylu

zapisu kanji (kaisho). Zapis ten został stworzony przez mnichów buddyjskich do szybkiego zapisywania trudnych

znaków kanji i komentarzy. Katakana ยԾ໊ oznacza „pocięte znaki sylabiczne”. Właśnie od buddyjskiego zestawienia

50 znaków katakana w tabelę (zgłoskowe n dodano w późniejszym okresie), sylabiriusze japońskie wzięły nazwę ޒे

Իਤ gojūonzu . Mnisi wzorowali się tu oczywiście na podobnych zestawieniach znaków w sanskrycie.

a - Ξ ka - Χ

ga - Ψ

sa - α

za - β

ta - λ

da - μ na - φ

ha - ϋ

ba - ό

pa - ύ

ma - Ϛ ya - Ϡ ra - ϥ wa - ϫ

i - Π ki - Ω

ge - Ϊ

shi - γ

ji - δ

chi - ν

ji - ξ ni - χ

hi - ώ

bi - Ϗ

pi - ϐ

mi - ϛ [yi]i -

ri - Ϧ [wi]i -

u - ΢ ku - Ϋ

gu - ά

su - ε

zu - ζ

tsu - π

zu - ρ nu - ψ

fu - ϑ

bu - ϒ

pu - ϓ

mu - Ϝ yu - Ϣ ru - ϧ [wu]u-

e - Τ ke - έ

ge - ή

se - η

ze - θ

te - ς

de - σ ne - ω

he - ϔ

be - ϕ

me - ϝ [ye]e -

re - Ϩ [we]e-

e - Τ ke - έ

ge - ή

se - η

ze - θ

te - ς

de - σ ne - ω

he - ϔ

be - ϕ

pe - ϖ

me - ϝ [ye]e -

re - Ϩ [we]e-

o - Φ ko - ί

go - ΰ

so - ι

zo - κ

to - τ

do - υ no - ϊ

ho - ϗ

bo - Ϙ

po - ϙ

mo - Ϟ yo - Ϥ ro - ϩ (w)o -

n - ϯ

Jedyną różnicą w zapisie katakana jest taka, iż zamiast u – służącego do przedłużania samogłosek używa się tu obecnie

znaku ʔ .

Historyczne wyprowadzenie katakana od znaków kanji:

Ѩ – Ξ Ճ – Χ ࢄ – α ଟ – λ ಸ – φ ീ – ϋ ຤ – Ϛ ໵ – Ϡ ྑ – ϥ ࿨ – ϫ

ҏ – Π ز – Ω ೭ – γ ઍ – ν ೋ – χ ൺ – ώ ࡾ – ϛ ར – Ϧ

Ӊ – ΢ ٱ – Ϋ ਢ – ε ઒ – π ౕ – ψ ෆ – ϑ ໂ – Ϝ ༝ – Ϣ ྲྀ – ϧ

ߐ – Τ հ – έ ੈ – η ఱ – ς ೠ – ω ෦ – ϔ ঁ – ϝ ྱ – Ϩ

ԙ – Φ ݾ – ί ી – ι ࢭ – τ ೫ – ϊ อ – ϗ ໟ – Ϟ ༩ – Ϥ ࿊ – ϩ ݺ – Ϯ

Obecnie kanji stosowane jest do zapisu wyrazów obcego pochodzenia, do podkreślenia ironii, zapisu nazw

zwierząt i roślin w tekstach naukowych, a także do zapisu onomatopei, czyli ogólnie tak zwanego gairaigo ֎དྷޠ .

Pewną odmianą gairaigo są słowa powstałe w Japonii na podstawie zwrotów angielskich, zwane waseieigo ࿨੡ӳޠ .

Powstają one poprzez połączenie wyrazów obcych, albo wyrazów obcych oraz japońskich w jedną całość, często z

pominięciem niektórych ich części.

Niektóre kanji, zwłaszcza te mniej znane i rzadziej stosowane, wspomagane są poprzez tak zwany zapis furigana

ৼԾ໊ , czyli obecnie znaki hiragana, a dawniej też katakana, zapisane mała czcionką nad lub obok kanji, w zależności

od sposobu zapisu (w pionie lub w poziomie).

Podstawowe pojęcia

Język japoński należy do grupy języków, w których następuje przyłączenie odpowiednich najmniejszych i

niepodzielnych cząstek wyrazowych, oznaczających znaczenie albo stosunki gramatyczne określanego wyrazu,

zwanych morfemami. Sposób podłączania morfemów jest ściśle określony przez gramatykę tego języka.

W języku japońskim części mowy – ඼ࢺʢͻΜ͠ʣ dzielimy nieco odmiennie niż w języku polskim, na

części:

- samodzielne – ཱࣗޠʢ͡Γͭ͝ʣ , czyli takie, które mogą występować w zdaniu samodzielnie bez dodatkowych

części mowy, oraz

- niesamodzielne – ෇ଐޠʢ;ͧ͘͝ʣ , zależne od innych części mowy, które aby zaistnieć w zdaniu muszą być do

nich przyłączane.

Zarówno samodzielne jak i niesamodzielne części mowy można podzielić, na odmienne – ׆༻ޠʢ͔ͭΑ͏

͝ʣ oraz nieodmienne – ແ׆༻ޠʢΉ͔ͭΑ͏͝ʣ . Samodzielnymi, odmiennymi częściami mowy są tak zwane

Yōgen ༻ݴ , do których należą: czasowniki ಈࢺ ( Dōshi ), przymiotniki ܗ༰ࢺ ( Keiyōshi ) oraz przymiotniki imienne

ܗ༰ಈࢺ ( Keiyōdōshi ). Samodzielne, nieodmienne części mowy to: przysłówki ෭ࢺ ( Fukushi ), przydawki ࿈ମࢺ

( Rentaishi ), spójniki ઀ଓࢺ ( Setsuzokushi ), wyrazy oznaczające stany emocjonalne ײಈࢺ ( Kandōshi ) oraz tak zwane

Taigen ମݴ , do których należą: rzeczowniki ໊ࢺ ( Meishi ), zaimki ୅໊ࢺ ( Daimeishi ) i liczebniki ਺ࢺ ( Sūshi ).

Niesamodzielne, odmienne części mowy to Jodōshi ॿಈࢺ , a nieodmienne Joshi ॿࢺ .

Japoński nie wyróżnia liczby ani pojedynczej, ani mnogiej. Te same słowa używane są, zatem w obu liczbach.

W związku z tym odmiana części mowy jest mniej skomplikowana niż w języku polskim.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: