LEKI UKŁADY PRZYWSPÓŁCZULNEGO
Parasympatykomimetyki (parasympatykotoniki, leki cholinergiczne) - są to takie związki, które pobudzają układ parasympatyczny (przywspółczulny).
Mediatorem w tym układzie jest acetylocholina. Jest syntetyzowana w zakończeniach neuronów cholinergicznych z choliny, która tworzy się w wątrobie i przenika do zakończeń nerwów cholinergicznych. Cholina pod wpływem acetylo- koenzymu A (CH3-CO-CoA) przy współudziale acetylotransferazy choliny ulega acetylacji (acetylocholina jest więc estrem choliny i kwasu octowego).
Otrzymywanie acetylocholiny
Acetylocholina jest gromadzona i przechowywana w pęcherzykach synaptycznych w postaci kompleksu z ATP i białkiem ocharakterze kwasowym - wesikuliną. Pod wpływem impulsu kompleksy te zostają rozerwane i acetylocholina zostaje uwolniona i łączy się z receptorami cholinergicznymi.
W układzie parasympatycznym (cholinergicznym) obecne są dwa typy receptorów tj.:
* receptory muskarynowe ( receptory M );
* receptory nikotynowe ( receptory N );
Nazwy tych receptorów związane są z nazwami substancji, które wybiórczo pobudzają te receptory. Receptory M pobudzane są przez muskarynę, natomiast receptory N pobudza nikotyna.
M u s k a r y n a
(odległość pomiędzy tlenem i azotem wynosi 0,44 nm)
N i k o t y n a
(odległość pomiędzy azotami wynosi 0,47 nm)
W acetylocholinie, w zależności od konformacji, odległość między heteroatomami waha się od 0,4 nm do 0,7 nm. Oznacza to, że acetylocholina może pobudzać obydwa typy receptorów.
RECEPTORY MUSKARYNOWE
Wyróżniamy dwa typy receptorów muskarynowych:
- receptory M1 - (proteina G0)
- receptory M2 - (proteina Gi)
Podstawą podziału farmakologicznego tych receptorów jest lek Pirenzepina, który wybiórczo blokuje receptor M1 (jest więc jego antagonistą, czyli wykazuje właściwości cholinolityczne w stosunku do receptora M1). Receptory M1 dzielimy na dwa podtypy: M1a i M1b. Analogiczny podział istnieje także dla receptorów M2 - M2a i M2b. Poszczególne podtypy receptorów M1 oraz M2 różnią się między sobą sekwencją aminokwasową, lokalizacją, a także efektem wykonawczym.
-agonsta receptora M1 może być stosowany w chorobie Alzheimera
-antagonista receptora M1 może być stosowany w chorobie wrzodowej żołądka, a także w chorobie Parkinsona
Pobudzenie receptorów muskarynowych powoduje:
Zwolnienie akcji czynnościowej serca poprzez zwolnienie szybkości przewodzenia impulsów w układzie bodźcoprzewodzącym serca;
Niewielkie rozszerzenie naczyń krwionośnych a w rezultacie nieznaczny spadek ciśnienia krwi;
Wzmożenie czynności motorycznej i wydzielniczej wskutek skurczu mięśni gładkich oskrzeli, przewodu pokarmowego i przewodu moczowego;
Zwiększenie czynności wydzielniczej wszystkich gruczołów;
Zwężenie źrenicy i obniżenie ciśnienia śródgałkowego;
RECEPTORY NIKOTYNOWE
Acetylocholina jest nie tylko neuromediatorem w zakończeniach neuronów układu przywspółczulnego, ale jest także przekaźnikiem impulsów na mięśnie poprzecznie prążkowane (płytka motoryczna). Acetylocholina przekazuje także impulsy w synapsach zwojów autonomicznych, pobudzając odpowiednie receptory N-cholinergiczne (receptory nikotynowe).
Receptory N są zlokalizowane w zwojach układu autonomicznego oraz w płytkach ruchowych. Receptory nikotynowe zbudowane są z pięciu łańcuchów, które składają się z czterech podjednostek: a, b, c, d; połączonych wiązaniami dwusiarczkowymi ( -s-s- ). Integralną częścią tego receptora jest kanał sodowy.
Antagonistami receptora N-cholinergicznego w zwojach układu autonomicznego są leki ganglioplegiczne, natomiast w płytce ruchowej antagonistą jest tubokuraryna.
Skurcz mięśni poprzecznie prążkowanych;
PODZIAŁ LEKÓW PARASYMPATYKOTONICZNYCH
ZE WZGLĘDU NA MECHANIZM DZIAŁANIA
1). Działające bezpośrednio - leki łączące się z receptorem muskarynowym i posiadające siłę wewnętrzną, np: Acetylocholina i jej pochodne tj.: Pilocarpina.
2). Działające pośrednio: leki hamujące acetylocholinoesterazę, tzw. inhibitory acetylocholinoesterazy (enzym ten powoduje rozkład acetylocholiny na cholinę i kwas octowy, a gdy jest on zablokowany to wzrasta stężenie acetylocholiny w przestrzeni synaptycznej, przez co wydłużone zostaje jej działanie); leki te podrażniają też, w mniejszym lub większym stopniu, zwoje autonomiczne i receptory zlokalizowane w mięśniach poprzecznie prąż...
pyrka1984