Instrukcja Episkopatu Polski o muzyce liturgicznej po Soborze Watykańskim II.pdf

Instrukcja Episkopatu Polski o muzyce liturgicznej po Soborze

Watykańskim II

- 8 II 1979 -

Wstęp

1. Wydane dnia 15 września 1962 r. "Dyrektywy Episkopatu w związku z

Instrukcją św. Kongregacji Obrzędów o muzyce sakralnej i Liturgii" jako

dokument przedsoborowy wymagały przepracowania w duchu soborowej

Konstytucji o Świętej Liturgii (KL) oraz posoborowych dokumentów Stolicy

Apostolskiej, mianowicie: Instrukcji Musicam Sacram z roku 1967 (MS) oraz

Wprowadzenia Ogólnego do Mszału Rzymskiego z 1975 r. (WOMR). Pracę te

wykonała Podkomisja Komisji Liturgicznej Episkopatu Polski ds. muzyki

kościelnej, zestawiając w niniejszej Instrukcji najważniejsze zasady dotyczące

muzyki liturgicznej. Główną podstawę opracowania norm zawartych w

Instrukcji stanowią wspomniane dokumenty Stolicy Apostolskiej obowiązujące

w całym Kościele. Uwzględnione jednak zostały także zwyczaje i tradycje

polskie zatwierdzone przez Stolicę Apostolską.

2. Instrukcja ma charakter normatywny i ogólny zajmując się jedynie tymi

problemami szczegółowymi, które stały się obecnie aktualne. Inne przypadki

należy rozpatrywać, uwzględniając normy ogólne. Sprawy trudniejsze należy

przedkładać do rozstrzygnięcia Diecezjalnej Komisji Muzyki Kościelnej

względnie Podkomisji ds. Muzyki Kościelnej przy Komisji Episkopatu ds.

Liturgii.

I. Normy ogólne

3. Muzyką liturgiczną nazywamy tę muzykę, która może być używana przy

sprawowaniu kultu Bożego. Zgodnie z treścią Instrukcji Musicam Sacram

powinna się ona odznaczać charakterem sakralnym oraz doskonałością formy

(MS nr 4a). Celem Muzyki Liturgicznej jest "chwała Boża i uświęcenie

wiernych" (KL nr 112), tak wykonawców jak i pozostałych uczestników liturgii.

Do Muzyki liturgicznej zaliczamy: śpiew jednogłosowy (chorał gregoriański i

śpiew ludowy, śpiew wielogłosowy (polifonia dawna i nowsza) oraz muzykę

instrumentalną (MS nr 4b).

4. Muzyka a zwłaszcza śpiew, jest nie tylko ozdobą uroczystej liturgii, ale jest

jej integralną częścią, Dlatego należy pilnie zabiegać o to, by czynności

liturgiczne w miarę możliwości były odprawiane ze śpiewem, uwzględniając

równocześnie podział funkcji między różne osoby (MS nr 5). Śpiew bowiem

sprzyja zjednoczeniu zgromadzonych i otwiera ich dusze na tajemnice roku

liturgicznego (WOMR nr 25). Dlatego też, jeżeli nie zachodzi uzasadniona

przeszkoda, części przeznaczone do śpiewu z założenia, powinny być

rzeczywiście śpiewane z uwzględnieniem rodzaju formy, których domaga się

ich charakter (MS nr 6).

5. Każda czynność liturgiczna powinna być uprzednio starannie przygotowana

pod względem duszpasterskim i muzycznym (MS nr 5). Odpowiedzialnym za to

jest przede wszystkim duszpasterz kościoła oraz jego współpracownicy, a

zwłaszcza organista, kantor oraz prowadzący zespoły śpiewacze.

6. Do uroczystości z trudniejszymi melodiami należy wybierać osoby bieglejsze

w śpiewie, a nie kierować się jedynie względem na ich godność i urząd (MS nr

8).

7. Przy wyborze repertuaru muzycznego należy uwzględnić możliwości

wykonawców. Lepiej jest bowiem wykonać dobrze jakiś utwór prosty, niż

wykonywać źle rzeczy trudniejsze.

8. Repertuar utworów, czy to śpiewanych, czy wykonywanych na

instrumentach, musi zgadzać się z myślą przewodnią dnia liturgicznego lub

przynajmniej zgadzać się z okresem liturgicznym, jak również odpowiadać

treściowo danej czynności liturgicznej (MS nr 32).

9. Ponieważ liturgia jest dziełem całego Ludu Bożego, dlatego podczas jej

sprawowania należy mieć na względzie dobro duchowe wszystkich

zgromadzonych niż poszczególnych jednostek (WOMR nr 313). Ten wzgląd

należy mieć zawsze na uwadze przy włączaniu w ramy liturgii odpowiednich

śpiewów.

10. Wszystkie śpiewy przeznaczone do użytku liturgicznego mają mieć aprobatę

Konferencji Episkopatu Polski, albo przynajmniej Władzy Diecezjalnej. Nie

wolno w liturgii wykonywać utworów o charakterze świeckim.

II . Liturgia Mszy Świętej

11. Przy sprawowaniu Eucharystii z udziałem wiernych, zwłaszcza w niedziele i

święta; należy o ile to możliwe nawet kilka razy w tym samym dniu odprawić

Mszę św. ze śpiewem (MS nr 27). W związku z tym tak należy ułożyć godziny

sprawowania liturgii, aby w każdej Mszy św. był czas na wykonywanie

śpiewów. "Nie jest jednak rzeczą konieczną zawsze śpiewać wszystkie teksty

przeznaczone w zasadzie do śpiewu" (WOMR nr 19). Dobierając części, które

mają być rzeczywiście śpiewane... pierwszeństwo należy przyznać tym, które

śpiewa kapłan i asystujący, a lud na nie odpowiada, oraz wykonywanym

wspólnie przez kapłana i lud" (WOMR nr 19 i MS nr 7; 16).

12. Zamiast przepisanych w Graduale Romanum śpiewów procesyjnych na

wejście, przygotowanie darów i Komunię św. można stosować pieśni

zatwierdzone przez Konferencję Episkopatu Polski zawarte w "Śpiewniku

Mszalnym" lub w innych Śpiewnikach mających aprobatę Władz Diecezjalnych

zgodnie z postanowieniem Instrukcji Musicam Sacram (MS nr 32).

13. Śpiewu stałych części Mszy św. a także psalmu responsoryjnego i śpiewu

przed Ewangelią, które stanowią integralną cześć liturgii słowa (WOMR nr 36),

nie wolno zastępować pieśniami nawet mającymi Imprimatur władzy kościelnej:

14. Ponieważ Modlitwa eucharystyczna stanowi kulminacyjny moment Mszy

św. dlatego nie wolno podczas niej wykonywać jakiejkolwiek muzyki (WOMR

nr 54). Jedynie celebrans może wykonać śpiewem niektóre części samej

Modlitwy eucharystycznej (prefacja, słowa konsekracji i in.).

15. Zabrania się wykonywania w ramach liturgii piosenek religijnych, których

tekst często nie jest w ogóle religijny, a muzyka z reguły posiada charakter

świecki.

16. We wszystkich kościołach w Polsce należy wprowadzać śpiewy zalecone

przez Konferencję Episkopatu Polski, np. Mszę Pielgrzymów. Przyczyni się to

bowiem do czynniejszego udziału wiernych w uroczystościach ogólnopolskich

lub międzydiecezjalnych.

17. Ponieważ "śpiew gregoriański Kościół uznaje za własny śpiew liturgii

rzymskiej, dlatego w czynnościach liturgicznych powinien on zajmować

pierwsze miejsce wśród innych równorzędnych rodzajów śpiewu" (KL nr 116).

Zgodnie z zaleceniem Konstytucji o świętej liturgii wierni powinni umieć

śpiewać po łacinie niektóre części Mszy św. ze względu na celebrację w tym

języku w grupach międzynarodowych (KL nr 54). Zestaw takich śpiewów

zawiera wydany w Rzymie, z okazji Roku Świętego, śpiewnik „Jubilate Deo”.

18. Podczas liturgii Mszy św. zaleca się wykonywane polifonii dawnej i

nowszej w języku łacińskim i polskim, tak jednak, by nie wyłączać wiernych

całkowicie z udziału w śpiewie. Muzykę wielogłosową, szczególnie dawnych

mistrzów, Kościół zawsze uważał za nieoceniony skarbiec i dobro kultury.

19. Na organach i innych instrumentach wolno akompaniować do śpiewu przez

cały rok liturgiczny. Wyłączone są od tego jedynie śpiewy solowe celebransa i

diakona, np. prefacja, Ewangelia itp. Natomiast solowa gra na instrumentach

zabroniona jest od zakończenia śpiewu hymnu Chwała na wysokości Bogu we

Mszy Wieczerzy Pańskiej do zakończenia tego hymnu we Mszy Wigilii

Paschalnej.

20. Podczas liturgii nie wolno wykonywać muzyki mającej charakter wyraźnie

świecki np. jazzu, big-beatu itp. Muzyka ta nie jest zgodna z duchem i powagą

liturgii, nie sprzyja jej refleksyjnemu przeżywaniu, a ponadto często wyłącza

całe zgromadzenie wiernych od udziału w śpiewie. Poza liturgią można

urządzać specjalne nabożeństwa gromadzące młodych ludzi uprawiających ten

rodzaj muzyki. Duszpasterze mają obowiązek tak kierować tymi

nabożeństwami, by miały one charakter religijny i by zawsze z nich płynęło

dobro duchowe uczestników.

III. Liturgia Godzin

21. Zgodnie ze wskazaniami Konstytucji o świętej liturgii zaleca się usilnie tym,

którzy odprawiają brewiarz w chórze lub wspólnie, by go śpiewali (MS nr 37).

Śpiewane powinny być w niedziele i święta ważniejsze godziny, zwłaszcza

Jutrznia (Laudes matutinae) i Nieszpory. Zalecenie to dotyczy przede wszystkim

domów zakonnych i seminariów duchownych.

22. Należy utrzymać, a gdzie zaniedbano, przywrócić zwyczaj śpiewania

Nieszporów parafialnych w niedziele i święta, chyba że w poszczególnych

okresach urządza się w ich miejsce inne nabożeństwa, np. Gorzkie Żale.

Nieszpory powinny być odmawiane według nowego porządku przepisanego w

Liturgii Godzin. Części śpiewane można wykonywać według melodii

miejscowych.

IV. Sakramenty, sakramentalia i nabożeństwa

23. Sakramenty i sakramentalia mające szczególne znaczenie w życiu całej

wspólnoty parafialnej, np. chrzest, bierzmowanie, święcenia kapłańskie,

małżeństwo, konsekracja kościoła lub ołtarza, pogrzeb itp., o ile to możliwe,

powinny być sprawowane ze śpiewem (MS nr 43). Śpiewy znajdują się w

odpowiednich księgach liturgicznych.

24. "Należy pilnie wystrzegać się, by pod pozorem podnoszenia okazałości nie

wprowadzać do obrzędów czegoś czysto świeckiego albo niezgodnego z kultem

Bożym" (MS nr 43). Jeżeli okoliczności za tym przemawiają, można przed lub

po zakończeniu obrzędów liturgicznych wykonywać solową muzykę wokalną

lub instrumentalną, byleby odpowiadała ona duchowi muzyki kościelnej.

25. "Należy przez śpiew nadać bardziej uroczysty charakter tym obrzędom,

które liturgia w ciągu całego roku kościelnego specjalnie uwydatnia. A już

wyjątkowo podniośle powinny być odprawiane obrzędy Wielkiego Tygodnia i

Bożego Ciała (MS nr 44).

26. Szczególnie troskliwie należy pielęgnować te nabożeństwa, które

tradycyjnie odprawiają się ze śpiewem, np. Gorzkie Żale, Godzinki,

nabożeństwa majowe, różańcowe i inne.

W nowych formach nabożeństw, np. nabożeństwach słowa Bożego,

duszpasterze winni przestrzegać norm ogólnych o muzyce kościelnej (zob. nr 9 i

10).

27. Ponieważ muzyka religijna jest w wysokim stopniu skutecznym środkiem

dla ożywienia pobożności wiernych, dlatego w nabożeństwach odprawianych

poza liturgią można wykorzystać te utwory muzyczne, które utraciły już

wprawdzie miejsce w liturgii, ale ze względu na swoją wartość artystyczną i

duszpasterską nie powinny popaść w zapomnienie. Jedną z form takich

nabożeństw mogą być godziny lub koncerty muzyki religijnej.

. Instrumenty muzyczne

28. "W Kościele łacińskim należy mieć w wielkim poszanowaniu organy

piszczałkowe jako tradycyjny instrument muzyczny, którego brzmienie dodaje

ceremoniom kościelnym majestatu, a umysły wiernych pod nosi do Boga i

spraw niebieskich" (KL nr 120). Akompaniament organowy podtrzymuje śpiew,

ułatwia udział w czynnościach liturgicznych i przyczynia się do głębszego

zjednoczenia wiernych (MS nr 64).

Organy powinno znajdować się we wszystkich kościołach w Polsce. Tzw.

organy elektronowe dopuszcza się do użytku jako instrument tymczasowy,

Natomiast tam, gdzie ze względu na brak miejsca nie da się zbudować organów

piszczałkowych, można je instalować zamiast fisharmonium.

29. Poza organami wolno używać w liturgii innych instrumentów z wyjątkiem

tych, które są zbyt hałaśliwe lub wprost przeznaczone do wykonywania

współczesnej muzyki rozrywkowej. Wyłącza się z użytku liturgicznego, zgodnie

z tradycją, takie instrumenty, jak fortepian, akordeon, mandolina, gitara

elektryczna, perkusja, wibrafon itp.

30. Muzyka w czasie sprawowania czynności liturgicznych winna być

wykonywana "na żywo", dlatego nie wolno zastępować śpiewu zgromadzonych

lub gry na instrumentach muzyką odtwarzaną za pomocą aparatów, np.

magnetofonu, adapteru, radia itp. Nic nie stoi na przeszkodzie, by poza liturgią

odtwarzać niekiedy muzykę religijną z płyt czy taśm, aby w tego rodzaju

audycjach udostępnić wiernym arcydzieła muzycznej twórczości religijnej dla

wytworzenia odpowiedniego nastroju lub też celem wyrabiania w nich dobrego

smaku muzycznego.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: