Regione
Geografia
Miasta i ludzie
Historia
Rolnictwo i przemysł
Kuchnia
Święta i tradycje
Inne
Valle d’Aosta
najmniejszy region, Alpy: Monte Bianco, Roso, Cervino, Gran Paradiso, droga przez Alpy Via Francigena
Aosta
jęz: francese, dialetto
starożytny lud – Salassi, św. Anzelm, Charte de Franchises – statut z przywilejami sabaudów (lud niepokorny),
krowy --------->
sery w grotach,
kuchnia monotonna
la fonduta – roztopione sery + pieczywo;
grzaniec, grappa
11.11 San Martino;
il carnevale di Pila + powtórka 24.02 – maschi (lanzette, stroje inspirowane mundurami napoleońskimi;
wybory królowej krów (Bataille de Reines) – walki krów;
chóry folklorystyczne (reton-śpiew), veillà, mężczyźni-kowale, kobiety-tkaczki, pranie bielizny z popiołem
San Grato (7.09) patron regionu
Sant’Orso(?)
mroczne opowiesci przekazywane ustnie
Trentino Alto Adige
statuto speciale-autonomia, 2 parti: Trydent i Górna Adyga(=Pd Tyrol), Adyga 2. co do wielkości po Padzie
Trento, Bolzano
mniejszości:niemieckojęzyczna, jęz. latyński
Cimbri – mniejszość etn. na pogr. Trentino i Veneto (robią koronki i obrabiają kamienie przy muzyce)
Trentino-biały chleb,
Alto Adige – ciemny,
wpływy austriackie
ziemniaki i kapusta (też kiszona), ogórki kiszone
polenta
powitanie wiosny-palenie kukły;
carnevale di Trento (Egetman, fontanny, rzeźnicy, krokodyle)
10.11 fuochi di san Martino w Predazzo – przedstawiciele dzielnic biegną zapalić ogniska w górach, wracają do miasta i wyganiają złe duchy hałasując
Festa della Castagna
Strozegada 13.09 przed S.Lucia, zbieranie puszek, przywiązywanie ich do osiołka
Le fascèna – przedstawienia ludowe, recytacja, śpiewy, maski (bufon)
luty, ostatnia niedziela – pokaz masek, acchiappanze
Podpalenie sosny – rytuał inicjacji
Ostatki – finał niespodzianka, chrzczenie sosny
Madonna di Campiglio – 10cio dniowe swieto w karnawale, 2 os. odgrywają role ces. Franciszek Józef i Sissi
Atrakcje:
Val di Sole, di Non, di Gardena
prawo: Adyga – obszar dziedziczony nie moze byc dzielony
- od 2002 dziedziczyc mogą córki pierworodne
Friuli Venezia Giulia
autonomia
rzeki: Tagliamento, Isonzo (często wylewają)
góry, wybrzeże, równiny
Trieste, Udine, Pordenone, Gorizia
mniejszość niemiecka i słowiańska
gr.etn. i jęz. friulański
Trieste-burzliwa his, przemieszana ludność
Aquilea-miasto archeologiczne
centrum przemysłowe-Pordenone
uprawy kukurydzy
Procession del Perdon (Grado) 1. ndz lipca, procesja łodzi, poświęcona MB (1237)
Vogada Mata – carnevale al mare, setki łodzi i motorówek
La Corsa degli Asini (Udine) – wyscig osiołków, tylko dla najdzielniejszych osiołków, mistrz-Pitagoras, nagroda-San Siro
Il Pignarul-pochód w strojach z XIII, spotkanie 3 króli z Jezusem, wielkie ognisko
un sacco di zespoły taneczne i spiewacze
Tańce: la stajare, la lavandera (chłopcy adorują praczki), furlana
Piemonte
(etym. a piè di monti)
góry, Pad, wpływy francuskie
Torino, Alessandira, Asti, Cuneo, Novara, Vercelli, Verbania, Biella
mniejszości: rel: valdesi, etn: fr, prowans, niem
zagłębie ryżowe - Vercelli
gotowanie bue grasso – la fiera del bue graso (Carrù, CU)
trufle z Alby (i Asti) – rosną tam gdzie sperma jeleni, świnie piemonckie zbyt mało delikatne i zbyt łakome, fałszerze trufli
bagna caòda – il più tipico, solo Piemonte, ciepły sos z anchois
ryż – risotto alla piemonteseze startym serem i gałką muszkatołową
GRISSINI TORINESI
zabaglione
castagne
czekolada (gianduia)
NUTELLA (TO)
vina: Nebbiolo, Barolo, Barbaresco
rywalizacja między Asti a Albą:
Asti – palio, wyscig o prestiż
Alba – wyscig osiołków w celu uczczenie przegranej od XIIIw, ostatni na mecie musi zjeść anchois
Carnevale w Ivrei – walki na pomarańcze
Torino-muzeum egipskie
opera, literatura, muzyka i filmy o Nutelli
Lombardia
Nizina Padańska
pn- góry
na przecięciu szlaków handlowych i turystycznych
granica ze Szwajcarią
Mediolan, Bergamo, Brescia, Como, Mantova, Cremona, Lecco, Lodi, Pavia, Varese, Sondrio
9mln mieszk.
św. Ambroży – patron Milano (7.12)
tradycyjne rozpoczęcie sezonu operowego
1176 bitwa pod Legnano w celu wyzwolenia się spod panowania ces.
liga lombardzka, pokonanie ces. Fryderyka Barbarossa
rozwój silnych rodów: Visconti, Gonzaga
przemysł – 1. msce we Włoszech
rolnictwo – 2. msce, po Em.Rom.
dużo rzemieślników: Mantova-ceramika, Cremona-skrzypce, musztarda; tekstylia,
dużo krów -> dużo serów
risotto milanese (z szafranem)
Cotoletta alla milanese
1450 Como – jedna z pierwszych książek kucharskich “Liber de arte cucinaria”,
ser Bel Paese , Grana Padano, G.Lodigiano, Gorgonzola,
panettone – długo zachowuje świeżość ;)
karnawał – przedluzany o 4 dni;
29.05 rocznica bitwy pod Legnano-na czesc wojowników,
carroccio ciągnięty ulicami, palio;
carnevale di Bargolino (BRE) od 6.01 do konca, barwne manifestacje, maschere i ballerini, przebrania chłopskie;
13.12 Santa Lucia – festyny, sprzedaż łakoci, zabawek;
festa della Giubbiana – pożegnanie zimy – palenie kukły;
F.d.Madonna di Ghiandino – okolice COmo, 5.08, procesja do sanktuarium MB śnieżnej;
la Millenaria – tydz. we wrzesniu w miejscowości Gonzaga;
Palio di Vigerano – dot. Sforzów
działalność L.da Vinci (Pavia, Mediolan)
Veneto
etym. lud venetowie
Pad, Adyga
118 wysp, 180 kanałów, 400 mostów
Venezia, Verona, VIcenza, Belluno, Treviso, Padova, Rovigo
ryż
baccalà (suszony dorsz)
carciofi (4 fazy dojrzewania)
carpaccio
faworki
Regata historyczna – 18 łodzi, od 1325, 4 razy w roku, upamiętniają wydarzenia hist, w maju, lipcu (na cześć Chrystusa), we wrześniu (regata królewska), w listopadzie (regata zdrowia), 4 nagrody: worek pieniędzy + flaga czerwona, mniejszy worek + flaga zielona, jeszcze mniejszy worek + flaga błękitna, żółta
Dzień wniebowstąpienia – maj, 997 flota wenecka zdobyła Istrię i Dalmację, zaślubiny z morzem
Il Redentore – wieczór sztucznych ogni
San Martino 11.11
Giovedì grasso- rocznica zwycięstwa, kiedyś zabijano byka-Ulryka i 12 prosiąt
25.04 San Marco
Carnevale – maski (kiedyś noszone na co dzień przez hazardzistów i kurtyzany): la bauta – ♀/♂, czarna; tabarro – welon; kapelusz z 3 końcami; larva – biała maska która pozwalała na zmianę głosu, jedzenie i picie + długi czarny płaszcz; la moreta - ♀, czarny aksamit, pochodzi z Francji, poprawia urodę, maschera muta; Gnaga – osoba przebrana za kobietę;
Maria – b.długa tradycja, błogosławieńśtwo małżeństw, zaślubiny 12 kobiet, drewniane Marie zastąpiły prawdziwe kobiety, rzuca się w nie warzywami
Liguria
mała ale b. zaludniona, wybrzeże i góry
Genova, Imperia, La Spezia, Savona
Cinque Terre
San Remo
Riviera del Ponente
lud Liguri 1000 pne
Ventimiglia – b.stare miasto
Italianistyka