CHÓD PRAWIDŁOWY
· Chód jest to seria cyklicznych, zmiennych ruchów kończyn i tułowia, powodujących w rezultacie przesuwanie się środka ciężkości ciała w przestrzeni
· Chód jest to skrajnie złożony proces, podczas którego włączają się kolejno poszczególne części ciała w sposób automatyczny i zgrany
· Chód jest to rytmiczne gubienie i odzyskiwanie równowagi w zmieniających się na przemian fazach wychodu i podporu !!!
TERMINY ZWIĄZANE Z CHODEM:
· Cykl chodu
· Fazy chodu:
1- faza podporu – zaczyna się w momencie zetknięcia pięty z podłożem, a kończy w chwili
oderwania palucha od podłoża tej samej kończyny.
Dzieli się na składowe:
- kontakt pięty z podłożem
- stopa płasko
- pełne obciążenie
- propulsja, czyli przetaczanie
2 – faza przenoszenia – zaczyna się w momencie oderwania palucha od podłoża, a kończy
w chwili zetknięcia pięty z podłożem, tej samej kończyny.
Składa się z podfaz:
- przyspieszenia
- przenoszenia właściwego
- hamowania
3 – faza podwójnego podporu lub faza lotu podczas biegu
Podczas normalnego chodu (ok. 90 kroków/min.) sytuacja wygląda następująco:
- faza podporu zajmuje 60% czasu
- faza przenoszenia zajmuje 40% czasu całego cyklu chodu
WYZNACZNIKI CHODU PRAWIDŁOWEGO:
I wyznacznik – skręt miednicy w płaszczyźnie poziomej – w chwili wysunięcia się nogi wykrocznej do przodu miednica podąża za tym ruchem i wysuwa swą wykroczną stronę nieco do przodu i ok. 4 do tyłu czyli razem 8. Ruch odbywa się w obu biodrach. Wskutek ruchu miednicy udo nogi wykrocznej ustawia się w rotacji na zewnątrz względem miednicy, udo nogi podpierającej w rotacji do wewnątrz. Skręcanie się miednicy wydłuża krok.
II wyznacznik – pochylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej równocześnie z uniesieniem nogi. W chwili rozpoczęcia wykroku miednica po stronie wykrocznej nieco się obniża, na skutek czego po stronie podporu powstaje względne przywiedzenie, a po stronie wykroku względnego odwiedzenie rąk. Opadanie miednicy po stronie wykrocznej zmusza kolano do zgięcia aby uchronić stopę przed zaczepieniem palcami o podłogę. Dzięki pochyleniu miednicy unoszenie się środka ciężkości zostaje zredukowane o połowę.
III wyznacznik – zgięcie w kolanie w fazie podporu. W fazie podporu, gdy stopa spotyka się z podłożem, kolano jest wyprostowane. Zaraz potem zgina się ono do kąta 15°, aż stopa przyłoży się podeszwą do podłogi, po czym zaraz po okresie pełnego obciążenia stopy następuje znów jego całkowity wyprost. Zgięcie kolana, w chwili gdy masa ciała przenosi się do przodu ponad nogą podpierającą, redukuje wysokość unoszenia środka ciężkości ciała. Wygładza to linię przebiegu środka ciężkości.
IV wyznacznik – ruchy stopy i stawu skokowo – goleniowego. Gdy pięta nogi wykrocznej styka się z podłogą, stopa jest uniesiona grzbietowo, zaraz potem zgina się podeszwowo, przykłada do podłogi i ustala. Goleń wraz z kostkami zakreśla łuk ponad piętą. Następuje moment pełnego obciążenia stopy, pod koniec którego zaczyna się unosić pięta. Ruch odbywa się wokół osi obrotu, mieszczącej się na przodostopiu.
V wyznacznik – ruch kolana. Kolano zgina się zaraz po styku pięty z podłogą, gdy kostki unoszą się, zataczając łuk ponad stępem i po raz drugi gdy pięta zaczyna unosić się do odbicia.
Inaczej mówiąc, kolano zgina się zawsze wtedy, gdy funkcjonalna długość kończyny zwiększa się wskutek unoszenia kostek. Ruchy kolana i kostek są sprzężone. Zgięcie kolana amortyzuje funkcjonalne wydłużenie, które spowodowałoby niekorzystne zwiększenie amplitudy ruchu środka ciężkości w górę i w dół. Środek ciężkości porusza się po sinusoidzie, zarówno na boki jak i w przód i w tył.
VI wyznacznik – ruchy boczne miednicy. Naprzemienne przekładanie masy ciała z jednej nogi na drugą powoduje naprzemienne przesuwanie się miednicy na boki w płaszczyźnie poziomej. Ten boczny ruch miednicy łączy się z poprzednimi ruchami.
VII wyznacznik – izometryczny – równa długość kroku obu kończyn; odmianą jest chód izometryczny, polega na tym że pacjent chód do przodu wykonuje tylko nogą zdrową, następuje skracanie długości chodu.
CHROMANIE – skrócenie czasu podparcia kończyną chorą, wydłużenie czasu przenoszenia kończyną chorą, a kończyną zdrową odwrotnie – wydłużenie czasu podparcia, skrócenie czasu przenoszenia zdrowej kończyny.
VIII wyznacznik – izochroniczny – jednakowy czas obciążenia w fazie podporu
IX wyznacznik – izotoniczny – współpraca kończyn dolnych z ruchami tułowia i ruchami kończyn górnych; wysunięcie prawej kończyny dolnej w przód powoduje wysunięcie lewej kończyny górnej w przód i odwrotnie z lewa kończyną dolną.
ANALIZA
KINEMATYCZNA DYNAMICZNA
· określa wartości zakresu ruchu określa zaangażowanie
w stawach w cyklu chodu w poszczególnych grup mięśni
poszczególnych jego fazach i w cyklu chodu w poszczególnych
podfazach jego fazach i podfazach
· określa wzajemne położenie
poszczególnych części kończyn
dolnych względem siebie,
niezależnie od sił, które to
ustawienie powodują
· dotyczy sytuacji, w której
kończyny dolne przemieszczają
się w płaszczyźnie strzałkowej
podczas marszu człowieka zdrowego
ANALIZA KINEMATYCZNA - ZAKRESY W CZASIE CHODU: !!!
wyprost w stawie biodrowym : 20°
zgięcie w stawie biodrowym : 25°
zgięcie w stawie kolanowym : 60°
zgięcie podeszwowe i grzbietowe
w stawie skokowym : od 15° do 20°
ANALIZA DYNAMICZNA CHODU:
Jakie mięśnie biorą udział w poszczególnych fazach chodu? (Zembaty tom II) !!!
CHÓD PATOLOGICZNY
Najczęstsze przyczyny chodu patologicznego:
· ból
· zmniejszenie siły mięśni
· zaburzenia napięcia mięśniowego
· ograniczenie ruchomości w stawach
· skrócenia kończyn - skrócenia 3 do 5cm nie powodują zmian w chodzie, bo są kompensowane pochyleniem miednicy w płaszczyźnie czołowej; skrócenia powyżej 5cm powodują że pacjent chodzi na przodostopiu i palcach (końska kończyna) lub chodzą z ugiętym stawem kolanowym zdrowej kończyny
· zaburzenia koordynacji
· zaburzenia równowagi
· inne
RODZAJE CHODU PATOLOGICZNEGO :
· Przesady fizjologiczne:
- kołyszący – nadmierne lecz w granicach fizjologii kołysanie biodrami, występuje
najczęściej u kobiet
- marynarski – charakterystyczny z uwagi na szeroko rozstawione stopy, chód na szerokiej
podstawie; charakterystyczny dla pracujących na ruchomych platformach
- majestatyczny – ze spowolnionym cyklem chodu z uwagi na fizjologicznie mniejszy
tonus mięśniowy
- sztywny – przy zwiększonym fizjologicznie tonusie mięśniowym
- drobnym krokiem – zazwyczaj u osób z krótkimi kończynami
· Patologie:
- koszący – u osób po udarach mózgu z porażeniem nerwu strzałkowego (opadająca stopa)
oraz niepełnym zgięciem w stawie kolanowym, chory przenosi chorą kończynę
dolną ruchem obwodzenia
- móżdżkowy – inaczej chód „człowieka pijanego”, na skutek uszkodzenia robaka móżdżku
trudności z utrzymaniem chodu prostoliniowego i równowagi
- tylnosznurowy – „tylnopowrózkowy” , przy uszkodzeniu sznurów tylnych rdzenia
kręgowego odpowiedzialnych m.in. za przewodnictwo czucia głębokiego tj.
czucia ruchu. Pacjent nie czuje że wykonał ruch kończynami dolnymi i musi stale
kontrolować wzrokiem umiejscowienie i ruch swoich kończyn dolnych
- królewski – występujący przy porażeniu lub osłabieniu siły mięśni prostujących stawy
biodrowe, w związku z tym rzut środka ciężkości ciała musi być przeniesiony do
tyłu, poza oś stawów biodrowych, ażeby nie dopuścić do niekontrolowanego
zgięcia się ich
- parkinsonowski – ściśle związany z chorobą Parkinsona, objawia się m.in. starczą,
zgarbioną sylwetką, chory chodzi na lekko ugiętych stawach kolanowych i
biodrowych
- brodzący – przy opadającej stopie, kiedy podczas chodu trzeba kompensacyjnie wysoko
unosić kolano, ażeby nie zaczepić stopą o podłoże, pozostawienie tej stopy na
podłożu odbywa się „z palców” zamiast „z pięty”, tak jak podczas chodzenia
(brodzenia) w płytkiej wodzie
- spastyczny – charakterystyczny u osób z występującym porażeniem typu spastycznego
kończyn dolnych
- kaczkowaty – przy porażeniu mięśni pośladkowych (głównie średnich), gdzie podczas fazy
przenoszenia miednica nadmiernie opada po tej stronie, określa się to mianem
objawu Trendelenburga; następuje jednocześnie samoistna kompensacja poprzez
pochylenie tułowia w stronę przeciwną do opadającej miednicy, nosząca nazwę
objawu Duchne’a (objaw szkodliwy dla kręgosłupa)
NAUKA CHODU:
· Pionizacja – jest pierwszym elementem przygotowującym pacjenta do nauki chodzenia, szczególnie po długotrwałym przebywaniu w pozycji leżącej.
Pionizację dzielimy na:
- w łóżku (bierna i czynna)
- przyłóżkowa:
1- coś pod głowę
2- coś pod tułów
3- siad prosty w łóżku
4- siad ze zwieszonymi nogami lub siad na krześle
5- stanie
- na stole pionizacyjnym:
- stosuje się u pacjentów długoleżących;
- mierzymy ciśnienie i tętno
- objawy ortostatyczne czyli nietolerancja pionizacji: blednięcie, zimny pot,
zawroty głowy
- w pierwszym dniu pionizacji na stole kąt nachylenia do 30° i nie powinna
trwać dłużej niż 5 minut
- godzina pionizacji na stole ustawionym pod kątem 80° świadczy o tym, że
układ krążenia jest już przystosowany do pionizacji
- można zacząć naukę chodu na stole pionizacyjnym przez podanie
pacjentowi kul, ucząc go podparcia kończynami górnymi lub uczymy
ćwiczeniami równoważnymi sterowanymi górą,też na stole, np. rzucanie
piłki pacjentowi
- te parametry są dla osób, które będą chodzić, a np. tetraplegicy nie będą
chodzić i powinni być pionizowani codziennie
· Ćwiczenia równoważne:
- właściwą naukę chodu zaczyna się od ćwiczeń równoważnych w barierkach – stwarzają
one pacjentowi poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego, w barierkach
uczymy chodem czterotaktowym naprzemiennym
- w pierwszym etapie są to ćwiczenia równoważne sterowane:
- dołem – oparte głównie o balans miednicy oraz wymachy i przenosy
- górą – oparte na balansie tułowia oraz na wymachach i przenosach kończyn
Górnych
- elementem stwierdzającym uzyskanie właściwej równowagi jest tzw. test wagowy,
polegający na postawieniu pacjenta na dwóch wagach, nawet łazienkowych, jedna noga
na jednej wadze, jeśli wagi się zrównoważą tzn. że uzyskaliśmy właściwą równowagę
CHÓD W BARIERKACH:
· Prowadzi się go w najbardziej optymalnych dla danego pacjenta sposobem, jednak zawsze powinien to być prawidłowy stereotyp chodu, najwłaściwszym stereotypem jest chód czterotaktowy
· Po opuszczeniu barierek można wprowadzić podpórki, balkoniki – element pośredni
· ...
Venuss20