Logistyka zaopatrzenia -charakterestyka podsystemów logistycznych(1).PDF

Część II Charakterystyka podsystemów logistycznych

15. LOGISTYKA ZAOPATRZENIA

15.1. Zaopatrzenie i jego zadania

Zdecydowana większość współczesnych wyrobów przemysłowych to produkty złoŜone z wielu

róŜnych elementów i normaliów. Te pierwsze trzeba wytworzyć w danym przedsiębiorstwie,

zaopatrując produkcje w określone materiały, a te drugie dobrać z katalogów i zakupić u ich

producentów. Jest ich tysiące: łoŜyska, śruby, złączki, spręŜyny, uszczelki, podkładki itp. – rys. 48.

Rys. 48. Przykłady części znormalizowanych stosowanych w przemyśle (wg stron WWW)

Generalnie zakup odnosi się do faktycznego aktu kupna jakiegoś przedmiotu lub usługi.

Zaopatrzenie ma szersze znaczenie i rozumiane jest jako proces pozyskiwania dóbr i usług .

Proces zaopatrzenia łączy uczestników łańcucha dostaw i zapewnia poŜądaną jakość, tworzoną

przez dostawców w tym łańcuchu. W koncepcji analizy łańcucha wartości dodanej M. E. Portera

zaopatrzenie jest rozumiane jako działalność pomocnicza, przyczyniająca się do uzyskania

przewagi konkurencyjnej przez daną jednostkę gospodarczą poprzez dodanie wartości [80].

W związku z tym, zaopatrzenie ma podstawowe znaczenie dla kształtowania powiązań wewnątrz

przedsiębiorstwa. ZaleŜy przede wszystkim od rodzaju produkcji, pozycji przedsiębiorstwa na

rynku i strategii marketingowej, jaką stosuje. W szczególności zadaniami zaopatrzenia są [61]:

• kupno materiałów niezbędnych do produkcji,

• upewnienie się, Ŝe dane materiały mają wystarczająco dobrą jakość,

• odnajdowanie nowych dostawców i ścisła współpraca z nimi,

• negocjowanie dobrych cen od dostawców,

• utrzymywanie niskiego poziomu zapasów,

• finalizowanie dostaw, gdy to jest niezbędne,

• ścisła współpraca z działami uŜywającymi zakupywane materiały, zrozumienie ich potrzeb

oraz pozyskiwanie tych materiałów we właściwym czasie.

Zadaniem zaopatrzenia jest zagwarantowanie, Ŝe materiały niezbędne do zasilenia

operacji dostarczone zostaną w momencie, gdy będą one właśnie potrzebne . S. Abt [1]

15. 2. Misja logistyki zaopatrzenia

Misja przedsiębiorstwa jest to poŜądany, jasny i przekonujący obraz, opisujący

w kategoriach aspiracji przyszłość przedsiębiorstwa, opartą na realistycznych podstawach. Z misji

wypływają cele: strategiczne, taktyczne i operacyjne [102].

Deklaracja misji odgrywa waŜną rolę w trzech obszarach: określa kierunek, w którym zmierza

organizacja, sprzyja legitymizacji organizacji oraz spełnia rolę motywującą. Wyznaczenie kierunku,

w którym zmierza organizacja, jest równoznaczne z określeniem granic wyborów strategicznych,

dotyczących tego, czym organizacja chce się zajmować i jakiego rodzaju działania realizować,

ewentualnie czego nie robić. Znaczenie misji dla samej organizacji, nie sprowadza się jedynie do

tego, iŜ wyznacza ona kierunek, w którym zmierza organizacja oraz motywuje pracowników do

dobrego działania. Jest ona waŜnym komunikatem przybliŜającym pracownikom sens istnienia

organizacji oraz filozofię jej działania. W poprawnie zorganizowanym przedsiębiorstwie

zaopatrzenie jest zadaniem podsystemu logistycznego, nazywanego logistyką zaopatrzenia [80].

Misją logistyki zaopatrzenia , czyli generalnym kierunkiem, w który wpisują się wszystkie jej

działania, jest więc równowaŜenie potrzeb materiałowych i kosztów – rys. 49 [24].

LOGISTYKA

Zaspokajanie potrzeb

materiałowych

Logistyczne koszty

dostaw materiałowych

ZAOPATRZENIA

Rys. 49. Misja logistyki zaopatrzenia (wg K. Ficonia [24])

Logistyka zaopatrzenia wykracza poza tradycyjnie rozumianą gospodarkę materiałową.

Zaopatrzenie i logistyka zaopatrzenia to nie są równowaŜne pojęcia. Przez „ zaopatrzenie ” rozumie

się bowiem wszystkie czynności związane z zapewnieniem przedsiębiorstwu niezbędnych

materiałów do produkcji, ideą „logistyki zaopatrzenia ” jest natomiast koncepcja sprawnej

i racjonalnej gospodarki materiałowej . Do realizacji tych celów winna ona [67]:

• organizować przepływ towarów i informacji przy minimalizacji kosztów,

• dąŜyć, aby pozyskani dostawcy stali się dostawcami stałymi,

• dbać o przyszły rozwój moŜliwości zaopatrzeniowych przedsiębiorstwa.

Stąd teŜ w zakresie działania logistyki zaopatrzenia jest nie tylko zakup materiałów czy elementów

do produkcji, ale takŜe ich transport i magazynowanie przy minimalizacji kosztów. Logistyka

zaopatrzenia jest więc systemem celowym, który działa w szerokim zakresie, od rynku dostawców

do rynków zbytu, i bazuje na zintegrowanej koncepcji pozyskiwania potrzebnych materiałów we

właściwej ilości i asortymencie, o właściwej jakości i cenie, we właściwym miejscu i czasie.

15.3. Zadania logistyki zaopatrzenia

Aby optymalnie rozwiązać główny problem logistyki zaopatrzenia, sformułowany za pomocą

czterech pytań: co? ile? gdzie?, kiedy? (kupić) słuŜby zaopatrzenia muszą szczegółowo określić:

asortyment i ilość zamawianych materiałów,

dostawców i źródła zaopatrzenia,

terminy i wielkości dostaw,

warunki składania i realizacji zamówień,

warunki finansowe i techniczne zakupu,

formy transportu i zasady rozliczania,

zasady reklamacji, zwrotów i odsprzedaŜy.

Powiązanie celów logistyki zaopatrzenia z jej zadaniami oraz odpowiadającymi im szczegółowymi

czynnościami przedstawiono na rys. 50 [1].

ZADANIA

CZYNNOŚCI

Zapewnienie

optymalnej jakości

produktów

wybór odpowiedniego dostawcy,

negocjacje w sprawie jakości,

kontrola dostaw.

Minimalizacja

całkowitych

kosztów

decyzja „make or buy”,

negocjacje innych warunków

wpływających na koszty,

Pozyskanie

i utrzymanie

rzetelnych

i konkurencyjnych

dostawców

analiza rynku zaopatrzeniowego,

ocena i wybór dostawcy,

budowanie strategicznych stosunków

z dostawcami,

zawieranie i realizacja umów,

działanie na rzecz poprawy wizerunku

przedsiębiorstwa wśród dostawców.

Minimalny poziom

zapasów

i płynny przepływ

surowców

planowanie potrzeb materiałowych,

decyzja o wielkości, częstotliwości

dostaw,

organizowanie przepływów surowców,

zarządzanie składnikami

zaopatrzeniowymi,

transport wewnątrz zakładu,

organizowanie procesu zamówień.

planowanie potrzeb na podstawie

harmonogramu produkcji i sprzedaŜy,

organizowanie sprawnego przepływów

materiałów do pierwszego stanowiska

na linii produkcji

zarządzanie przepływem informacji

planowanie finansowe przy zakupie

materiałów o duŜej wartości.

Rys. 50. Powiązanie zadań i czynności w zakresie logistyki zaopatrzenia (wg S. Abta [1])

Współpraca

i integracja z

innymi obszarami

firmy

15.4. Problemy logistyki zaopatrzenia

W logistyce zaopatrzenia najistotniejszymi problemami do rozwiązania są [80]:

1. ustalenie liczby dostawców,

2. ustalenie „geografii” dostawców,

3. określenie polityki cenowej,

4. wybór dostawców.

DuŜa liczba dostawców zmniejsza ryzyko braku na czas określonego materiału czy elementu do

produkcji, zwiększa jednak obciąŜenie i koszty systemu zaopatrzenia. Najkorzystniejszym

ekonomicznie rozwiązaniem jest pozyskiwanie dostawców mających swe siedziby w bliskiej

odległości od siedziby firmy. W przypadku duŜego rozproszenia zaleca się korzystać

z zewnętrznych magazynów (hurtownie). W zakresie polityki cenowej istnieje silne powiązanie

logistyki z kalkulacją cen. Logistyka zaopatrzenia w swych działaniach oprócz nominalnej zapłaty

moŜe i powinna np. uwzględniać stosowane przez producentów rabaty i upusty cenowe.

Wybór właściwych dostawców jest jednym z najbardziej istotnych zagadnień z zakresu logistyki

zaopatrzenia. Stosuje się tu róŜnorodne zasady i kryteria. Najbardziej oczywistym kryterium jest

moŜliwość realizacji reguły logistycznej „6W”. Na globalnym rynku takich dostawców

spełniających te warunki logistyczne moŜe być wielu i wówczas problem nadal jest nierozwiązany.

Zaleca się tu róŜne metody ułatwiające wybór, np. metodę punktową Kaplana . Jej algorytm to [16]:

1. określenie przez odbiorcę podstawowych kryteriów (parametrów) dostawy,

2. przypisanie tym kryteriom wartości punktowych, np. w skali od 1do 10,

3. ustalenie waŜności (wag) tych kryteriów dla realizacji całego zadania,

4. wymnoŜenie wag prze wartości punktowe poszczególnych kryteriów,

5. obliczenie sumy kryterialnowaŜonej dla poszczególnych dostawców,

6. wybór dostawcy według maksymalnej wartości tej sumy.

MoŜna posługiwać się teŜ przesłankami preferencji odbiorców. Według E. Michlowicza są to [67]:

1. jakość 85 % ( waŜność kryterium wg badanych )

2. cena usługi 83 %

3. stabilność dostaw 80 %

4. elastyczność 78 %

5. dostosowanie do standardów ISO 73 %

6. technologia 68 %

7. wsparcie w planowaniu 53 %

8. wsparcie w produkcji 39 %.

Z przytoczonych danych wynika, Ŝe cena nie jest najbardziej istotnym parametrem dostawy.

Obecnie jest nią jakość materiałów. WaŜnym zagadnieniem jest takŜe czas realizacji dostaw.

W tym zakresie najbardziej rozwiniętą koncepcją jest justintime (JIT) [112].

15.5. Zapasy jako element działań logistycznych

Gromadzenie, utrzymywanie i uzupełnianie zapasów znane było od najstarszych działań

gospodarczych człowieka. Na początku słuŜyło zapewnieniu podstawowych środków do Ŝycia.

Ludzie staroŜytni gromadzili zapasy Ŝywności, czym mogli wyŜywić siebie i swoją rodzinę.

W latach 80. rzeczą „normalną” było kupowanie większych ilości towaru (np. papieru

toaletowego), tworząc w ten sposób większy zapas dla zaspokojenia swoich potrzeb.

W dzisiejszych czasach jest oczywiście lepiej. DuŜa ilość sklepów, nadmiar towarów pozwala

na bardziej rozwaŜne zakupy, nie tworząc nadmiaru dóbr. Nadal gromadzimy, utrzymujemy

i uzupełniamy zapasy; jednak obecnie robimy to coraz oszczędniej i racjonalniej. Podobnie jest

i w kaŜdym przedsiębiorstwie, które musi mieć zapasy, by utrzymywać rytmiczność swej produkcji.

Zapasy jest to rzeczowa, niespienięŜona część środków obrotowych, w skład której

wchodzą: surowce i materiały, produkcja w toku, wyroby gotowe. (Niemczyk [73])

Największe znaczenie dla badań nad gospodarką zapasami ma tzw. podział rodzajowy, w którym

zapasy mogą powstawać w trzech sferach działalności [56]:

• zaopatrzeniu – znajdują się tutaj zapasy surowców i materiałów niezbędnych do produkcji,

• produkcji – związane z „zapasami produkcji w toku”,

• dystrybucji – wyprodukowanych przez przedsiębiorstwo wyrobów gotowych.

Materiały i surowce stanowią niezbędny składnik procesu produkcyjnego. Ich braki mogą

prowadzić do przestojów w tymŜe procesie, a w związku z tym, generować wysokich

i niepotrzebne kosztów. Likwidacja zapasów jest niemoŜliwa, dlatego naleŜy skupić się na tym, aby

były one optymalnie i racjonalnie sterowane. Aby to zrobić, naleŜy zadać sobie 3 pytania: co, gdzie,

ile zakupić?, dotrzymując załoŜonego poziomu obsługi klienta i minimalnych kosztów zapasów.

Do podstawowych zasad sterowania zapasami naleŜą [89]:

• minimalizacja nakładów na zakup, sprowadzanie i utrzymanie zapasów,

• zapewnienie ciągłości produkcji i rytmicznej obsługi odbiorców przy najniŜszych kosztach

zapasów,

• niedopuszczenie do powstawania nadmiernych i zbędnych zapasów oraz optymalne ich

zagospodarowanie w razie ich wystąpienia,

• przeciwdziałanie stratom ilościowym, jakościowym oraz zuŜyciu zapasów.

Odpowiednie sterowanie strumieniami zapasów w sferze zaopatrzenia jest miarą organizacyjnej

dojrzałości oraz sprawności słuŜb logistycznych. Właściwe określenie wielkości zapasów

surowców, półproduktów czy części zamiennych, jakości oraz rytmiczności dostaw, wpływa przede

wszystkim na proces wytwórczy oraz na poziom kosztów. Dla stwierdzenia racjonalności zachowań

logistycznych zaopatrzenia niezbędny jest pomiar w tym zakresie [16].

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: