Środki transportu
Rozdział 7. Transport lotniczy
ROZDZIAŁ 7
Transport lotniczy
W rozdziale omówiono:
Transport lotniczy - ogólnie
Charakterystyka transportu lotniczego Największe przedsiębiorstwa lotnicze Klasyfikacja przewozów lotniczych
Transport pasażerski
Przewozy towarowe
Infrastruktura transportu lotniczego Drogi lotnicze
■ Infrastruktura punktowa transportu lotniczego
■ Kod lotniska IATA
■ Przychody przedsiębiorstw lotniczych
Transport lotniczy jest jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi transportu na świecie. Jest jednak również najdroższą gałęzią transportu oraz
^ ^ rodzajem przewozów, które wymagają
gadnienia związane ze statkami powietrznymi zdolnymi do samodzielnego lotu.
Lotnictwo obejmuje wszelkie za- największych nakładów finansowych zarówno jeśli chodzi o środki transportowe, jak również o infrastrukturę. Ze względu na wysokie ceny samolotów (w porównaniu z większością innych środków transportu), najczęściej są one przez przewoźników lotniczych użytkowane w ramach leasingu udostępnianego im przez producentów maszyn. W przypadku korzystania z takiego rozwiązania przewoźnik staje się właścicielem samolotu dopiero po spłaceniu wszystkich rat leasingowych. W 1945 roku w Hawanie została utworzona organizacja IATA - jest to organizacja międzynarodowa, do której należą przewoźnicy świadczący usługi związane z transportem lotniczym. Na rysunku 7.1. przedstawiono lotnisko kilkadziesiąt lat wcześniej.
Rys. 7.1. Lotnisko dawniej
Ogólną charakterystykę transportu lotniczego pasażerskiego i towarowego można przedstawić w kilku punktach:
1. Szybkość - jest to niewątpliwie najszybsza gałąź transportu na średnie i duże odległości. Wynika ona z prędkości, jaką osiągają samoloty, coraz większej dostępności i niezawodności transportu lotniczego oraz lepszej obsługi techniczno-organizacyjnej całego procesu przewozowego.
2. Bezpieczeństwo - przewozy lotnicze są jednym z najbezpieczniejszych sposobów przewozu ładunku, biorąc pod uwagę takie czynniki jak wilgoć, wstrząsy oraz wypadki losowe.
3. Częstotliwość przewozów - transport lotniczy wciąż rozwija się bardzo dynamicznie. Przewoźnicy oferują nowe połączenia w najodleglejsze miejsca świata. Związane jest to z rozwojem środków transportu i możliwościami technicznymi (samolot może pokonać coraz większe odległości podczas jednego lotu) oraz z coraz większą potrzebą i ochotą ludzi do poznawania nowych miejsc.
4. Przejrzystość dróg transportowych - korytarze powietrzne są jasno wydzielone w przestrzeni powietrznej. To obszar, który przeznaczony jest do lotów wykonywanych przez statki powietrzne. Korytarze powietrzne mają szerokość 10 NM (mil morskich) dla ruchu lotniczego krajowego oraz 20 NM dla lotów międzynarodowych. Wysokość korytarza mieści się w granicach od 900 do 12 000 m.
167
166
5.
6.
7.
8. Najmniej wszechstronna gałąź transportu - prawie każdy samolot oferuje podobny rodzaj przestrzeni ładunkowej.
9. Wysokie koszty przewozu - dotyczą one głównie transportu towarowego
- są one najwyższe wśród wszystkich gałęzi transportu, zależy to również od wymagań jakościowych i czasowych. Transport pasażerski jest coraz tańszy - w niektórych przypadkach to najtańsze źródło przewozu
- szczególnie na dalekich trasach. Ceny biletów na samoloty pasażerskie zależą od wielu czynników, m.in. od przewoźnika, terminu wylotu, czasu rezerwacji - cena biletu w tej samej klasie w zależności od momentu rezerwacji może się różnić nawet o kilkadziesiąt procent. Bilety lotnicze na tych samych trasach realizowanych przez różnych przewoźników - w tym samym dniu mogą różnić się nawet kilkukrotnie.
7. Duża rozległość przestrzenna obsługiwanego rynku.
8. Niewielka częstość przeładunkowa.
9. Korzystanie podczas przewozów lotniczych z innych, pomocniczych w całym procesie przewozowym środków transportu, które dostarczą ładunek na lotnisko i następnie przewiozą je z lotniska docelowego na miejsce
k przeznaczenia. W tym przypadku najczęściej wykorzystywane są środki transportu samochodowego i kolejowego.
Najczęściej transport lotniczy, zarówno pasażerski, towarowy, jak i mieszany realizowany jest na arenie międzynarodowej. Często - głównie dotyczy to przewozu ładunków - przewóz towaru w ramach jednego kraju bywa nieopłacalny (chyba że są ku temu zupełnie inne przesłanki, np. czas dostarczenia). Wyjątek mogą stanowić kraje o rozległym terenie, np. Stany Zjednoczone, Indie. Przewozy pasażerskie są znacznie droższe niż przewozy innymi środkami transportu - jednak w tym przypadku często o wyborze decyduje czas i wygoda.
Do najważniejszych, międzynarodowych, europejskich przewoźników lotniczych można zaliczyć:
■ British Airways (oznaczenie LATA - BA) - brytyjskie linie lotnicze, będące jednym z największych przewoźników lotniczych na świecie. Powstało w 1974 roku z połączenia kilku państwowych towarzystw lotniczych, w roku 1987 przeszło proces prywatyzacji. British Airways ma swoją siedzibę w Londynie, a macierzystym lotniskiem tych linii jest Heathrow. W chwili pisania podręcznika flota BA liczyła sobie prawie 300 samolotów, wśród nich: Airbus 318-100-2 sztuki, Airbus 319-100-33 sztuki, Airbus 320-200 - 41 sztuk, Airbus 321-200 - 11 sztuk, Boeing 737-400
- 19 sztuk, Boeing 747-400 - 57 sztuk, Boeing 757-200 - 4 sztuki, Boeing 767-300 - 21 sztuk, Boeing 777-200 - 46 sztuk, Boeing 777-300
- 6 sztuk, Embraer 170-6 sztuk, Embraer 190-7 sztuk.
■ Lufthansa (oznaczenie LATA - LH) - największe linie lotnicze w Niemczech, jedne z większych na świecie. Główna siedziba LH mieści się w Kolonii. Lufthansa posiada dwa główne węzły komunikacyjne, pierwszy z nich mieści się przy międzynarodowym porcie lotniczym we Frankfurcie nad Menem (rys. 7.2.), drugi przy międzynarodowym porcie lotniczym w Monachium.
Rys. 7.2. Port lotniczy we Frankfurcie
Przedsiębiorstwo powstało w 1926 roku. Jest pierwszym przewoźnikiem lotniczym, na którego pokładzie samolotów można korzystać z in-ternetu. W 2005 roku LH połączyła się ze szwajcarskim przewoźnikiem SWISS. Flota powietrzna, jaką dysponuje LH liczy ponad 300 maszyn, należą do nich: Airbus A310-100 - 22 sztuki, Airbus 320-200 - 46 sztuk, Airbus 321-100/200-51 sztuk, Airbus A330-300-15 sztuk, Airbus 340-300 - 26 sztuk, Airbus A340-600 - 24 sztuki, Airbus A380-800 - 6 sztuk, Avro RJ85 - 18 sztuk, Boeing 737-300 - 33 sztuki, Boeing 737-500 - 30 sztuk, Boeing 747-400 - 30 sztuk, Bombardier CRJ-100/200 - 26 sztuk, Bombardier CRJ-700 - 20 sztuk, Embraer 190-30 sztuk. ■ KLM czyli Królewskie Linie Lotnicze - to holenderski przewoźnik lotniczy. Głównym portem tych linii jest Amsterdam-Schiphol. KLM to najstarsza linia lotnicza, istniejąca od 1919 roku. W chwili obecnej flota KLM to ok. 170 maszyn. Jednocześnie jest to jeden z największych (o ile nie największy) przewoźnik dysponujący flotą typu „kombi". W całym przedsiębiorstwie pracuje ok. 33 rys. osób. KLM dysponuje następującymi samolotami: Airbus A330-200 - 10 sztuk, Boeing 737-300 - 4 sztuki,
Boeing 737-400 - 9 sztuk, Boeing 737-700 - 7 sztuk, Boeing 737-800 -21 sztuk, Boeing 737-900 - 5 sztuk, Boeing 747-400 - 26 sztuk (w wersji normalnej, ERF i M), Boeing 777-200 ER - 15 sztuk, Boeing 777-300 ER - 4 sztuki, Embraer - 190 - 16 sztuk, Fokker 100-5 sztuk, Fokker 70 - 26 sztuk, McDonnell Douglas MD-11 - 10 sztuk. * SAS - to międzynarodowe skandynawskie linie lotnicze (ang. Scandinavian Airlines System). Jest to największy przewoźnik krajów nordyckich (m.in. Dania, Szwecja, Finlandia, Islandia, Norwegia). Skandynawskie Jinie lotnicze posiadają trzy główne porty: w Szwecji: Sztokholm-Arlanda, w Norwegii: Oslo-Gardermoen i w Danii: Kopenhaga-Kastrup. Samoloty, jakimi dysponuje SAS to: Airbus A319-100 - 4 sztuki, Airbus A321-200-8sztuk. Airbus A330-300 - 4 sztuki, Airbus A340-300 - 5 sztuk, Boeing 737-400 - 4 sztuki, Boeing 737-500 - 10 sztuk, Boeing 737-600 - 28 sztuk, Boeing 737-700 - 17 sztuk, Boeing 737-800 - 18 sztuk, Bombardier CanadairRe-gional Jer CRJ-900 - 10 sztuk, Fokker 50-5 sztuk, McDonnell Douglas MD-82 - 29 sztuk oraz McDonnell Douglas MD-87 - 4 sztuki. Inne przedsiębiorstwa zajmujące się świadczeniem usług lotniczych: PLL LOT, Air France, Australian Airlines, Norwegian, Air Canada, Turkish Airlines, Air India, Spanair, Japan Airlines i wiele innych.
Transport lotniczy można podzielić w najprostszy sposób, biorąc pod uwagę jego przeznaczenie. Można więc wyszczególnić trzy podstawowe grupy (rys. 7.3.).
rozdziale. Na rysunku 7.4. przestawiono osoby oczekujące na lotnisku na odprawę przed odlotem.
Rys. 7.4. Podróżni oczekujący na odprawę w porcie lotniczym
Z charakterystyki przewozów lotniczych wynika, iż głównie w ramach transportu lotniczego realizowane są przewozy pasażerskie. To one w znacznym stopniu odzwierciedlają zaporrzebowanie na rego typu przewozy w danym kraju. Na wykresie 7.1. przedstawiono przewozy pasażerów, które zostały zrealizowane w Polsce w latach 1990-2010.
7000
3
pasażerski
towarowy
Rys. 7.3. Rodzaje transportu lotniczego
mieszany
6000
5000
4000
Ż 3000
2000
y
..nilu
169
168
Transport pasażerski - realizowany jest przy użyciu samolotów pasażerskich, poczynając od niewielkich samolotów przewożących kilka - kilkanaście osób aż po kolosy dzisiejszych czasów, które mogą zabrać na pokład prawie dziewięciuset pasażerów. Do największych firm zajmujących się produkcją samolotów pasażerskich należą: Boeing, Airbus, Embraer. Szczegółowo środki wykorzystywane przy transporcie pasażerów zostały omówione w następnym
1000
—y
1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 rok
Wykres 7.1. Przewozy pasażerów w latach 1990-2010 [tys. osób]'
Opracowano na podstawie „Transport - wyniki działalności", Główny Urząd Statystyczny.
Rozdział 7.Transport lotniczy
W ciągu przedstawionego okresu można zauważyć wyraźną tendencję wzrostową. Przewozy lotnicze są najbardziej dynamicznie rozwijającą się gałęzią transportu pasażerskiego - w ciągu 20 lat przewozy te odnotowały wzrost o blisko 300%. Na początku lat 90. ubiegłego wieku z tej gałęzi przewozowej skorzystało prawie 1,8 min osób, 5 lat później, niewiele więcej - prawie 1,9 min. Od tego momentu w Polsce następuje dynamiczny rozwój transportu lotniczego - tok 2000 to prawie 2,9 min, rok 2005 to już prawie 4,7 min podróżujących osób, W 2010 roku w Polsce przewieziono prawie 5 min osób. W badanym okresie najwięcej przewozów pasażerskich odnotowano w 2007 roku - liczba osób korzystających z tej gałęzi transportu wyniosła wtedy prawie 6,2 min osób.
masowe
półmasowe
ponadgabarytowe
Transport towarowy - realizowany jest przez samoloty towarowe. Są to maszyny mogące przewozić jednorazowo do 250 ton ładunku. W ruchu towarowym nie jest to może imponująca ilość, w stosunku do transportu morskiego czy kolejowego. Należy jednak pamiętać o szybkości przewozu szczególnie na średnie i duże odległości. Jest to również najdroższy środek transportu -stąd w ogólnej skali ruchu towarowego - niezbyt znaczący, jednak posiada on takie zalety, jakimi nie dysponuje żadna inna gałąź transportu. Najważniejsze firmy produkujące samoloty do przewozu ładunków to Boeing, Airbus oraz produkująca największe samoloty transportowe Antonów. Rodzaje ładunków przewożone drogą powietrzną przedstawiono na rysunku 7.5.
Ładunki w transporcie lotniczym
*
przewożone drogą powietrzną
nie przewożone drogą powietrzną
ładunki drobnicowe
£ niewielkie partie ładunków
^ pudła, paczki, kartony, pojemniki - przewożone w jednostkach ładunkowych
Rys. 7.5. Ładunki w transporcie lotniczym
W wyniku tego transport lotniczy, biorąc pod uwagę ilość przewiezionych ładunków, nie może konkurować z innymi. Posiada jednak zalety, jakich nie ma żaden inny rodzaj transportu, wśród których można przede wszystkim wymienić szybkość. Na wykresie 7.2. przedstawiono ilość przewiezionych ładunków w Polsce transportem lotniczym w latach 2004-2010.
Przewozy towarowe przy wykorzystaniu środków transportu lotniczego nie należą do popularnych. Wynika to z właściwości tego typu przewozów, z wysokiej ceny (w porównaniu z innymi środkami przewozowymi) oraz przede wszystkim z ograniczeń, jakie są związane bezpośrednio ze środkiem transportowym (w tym przypadku z samolotem). Obsługę ładunków w porcie lotniczym oraz przykładowy samolot srncr.Mr-".-J- - '
Na wykresie 7.2. widać również zależności pomiędzy transportem krajowym i międzynarodowym ładunków. Transport krajowy lotniczy w ciągu 7 lat odnotował przewozy rzędu 4,5-10,5 tys. ton. W latach 2004-2008 dynamika wzrostu była znacząca - w sumie o ponad 100%. W kolejnych dwóch latach ilość przewożonych ładunków jednak spadła i w 2010 roku wyniosła niecałe 7,2 tys. ton ładunków. Rozpatrując transport ogólnie, można zauważyć znaczący wzrost przewożonych ładunków. Punktem kulminacyjnych w tych latach był rok 2008, w którym zostało przetransportowanych prawie 47 tys. ton ładunków - po czym nastąpił znaczący spadek. Od 2004 do 2008 roku nastąpił więc wzrost przemieszczonych ładunków o 50%. Rok 2009 to znaczący spadek zapotrzebowania na tego typu usługi (niecałe 37 tys. ładunków). Należy pamiętać, iż przewozy lotnicze stanowią niewielki odsetek przewożonych w Polsce ładunków - przypomnijmy transport samochodowy to 1,55 mld ton przewiezionych ładunków.
Transport mieszany - realizowany jest przy wykorzystaniu tzw. samolotów typu „kombi". Można go określić jako transport pasażersko-towarowy. Wykorzystywane środki transportowe przewożą jednocześnie pasażerów i ładunki. Szczegółowo tego rodzaju samoloty zostały opisane w następnym rozdziale. Podczas jednego przelotu mogą one zabrać na pokład nawet 30 ton ładunku. Wśród tych samolotów można wymienić Boeinga 747-400 Combi. Pasażerowie korzystający z transportu mieszanego są uwzględniani w ogólnej liczbie osób określanych jako transport pasażerski, podobnie z ładunkami - są one wliczane do ogólnej liczby transportu towarowego.
Infrastruktura transportu lotniczego
Podobnie jak w poprzednio omawianych rodzajach transportu, można wyróżnić w transporcie lotniczym dwie składowe infrastruktury: liniową i punktową.
...
zzaless