Cechy szkoły
+ Prestiż szkoły
+ Ekologia szkoły i klasy
+ Struktura klasy
+ Klimat klasy
PRESTIŻ SZKOŁY
Usytuowanie szkoły w systemie oświatowo – zawodowym kraju w poważnym stopniu wpływa na uczniowskie interpretacje szkolnych zdarzeń. Usytuowanie to jest główną przesłanką prestiżu szkoły. Szkoła cieszy się wysokim prestiżem, jeśli jej ukończenie otwiera przed absolwentem cenione perspektywy zawodowe i możliwości społecznego awansu.
Cechy wewnętrzne szkoły:
ostrość kryteriów rekrutacyjnych
trudność egzaminów końcowych
zróżnicowanie statusów uczniowskich
Zadania i wymagania stawiane przez szkołę prestiżową przedstawiają się uczniowi jako bardziej sensowne niż zadania stawiane przez szkołę nieważną. Prestiżowe szkoły dysponują atutami. Jednym z nich jest podziw, jakim darzy ucznia ważnej szkoły jego społeczność lokalna. Wszyscy ci ludzie okazują młodemu człowiekowi szacunek wprost proporcjonalny do trudności dostania się i utrzymania w szkole. Innym atutem jest pozycja wśród rówieśników. Szkoła o wysokim prestiżu przekreśla czy zmniejsza znaczenie pozaszkolnych oznak statusu ucznia tj. pochodzenie społeczne, zamożność rodziców, uroda itp.
EKOLOGIA SZKOŁY I KLASY
Cechy fizyczne:
Wielkość szkoły – ma stosunkowo małe znaczenie dla uczniów najmłodszych (większość ich życiowej aktywności przebiega w klasie). Na wyższych szczeblach edukacji wpływ ten jest wyraźniejszy. Obejmuje on nie tylko osiągnięcia szkolne uczniów, ale zachowania społeczne. W małych szkołach (mniej niż 500 uczniów) spotyka się więcej życzliwości we wzajemnych stosunkach, mniej agresji, wagarów, aktów wandalizmu. Im większa szkoła, tym większe poczucie anonimowości u każdego ucznia, a im większe poczucie anonimowości, tym większa skłonność do spostrzegania szkoły jako wrogiej i obcej.
Wielkość klasy – uważa się, że im liczniejsza klasa, tym gorsze postępy uczniów. Osiągnięcia uczniów zależą od czasu lekcji wykorzystywanego w celach merytorycznych oraz od tego, jak często nauczyciel dogląda pracy jednostek, koryguje ją i dostarcza informacji zwrotnych. Im liczniejsza klasa, tym więcej problemów na tle niewłaściwego zachowania. Zmusza to nauczyciela by poświęcał więcej czasu na przypominanie reguł porządkowych, uciszanie, ganienie. Im liczniejsza klasa, tym rzadsze są kontakty nauczyciela z pojedynczymi uczniami. W małych grupach istnieje współpraca ze sobą, uczniowie są bardziej skoncentrowani na pracy. W dużych grupach – więcej przyjaźni, bardziej bogate życie społeczne.
Ekologia klasy – na centralnym miejscu w klasie stoi stolik nauczyciela, za nim tablica, dalej przestrzeń uczniów. Kilka rzędów stolików, pod ścianami jakieś szafy, zwykle zamknięte albo puste. Podział przestrzeni na część nauczyciela i uczniów podkreśla dystans między tymi dwoma światami.
STRUKTURA KLASY
Dwa aspekty:
Każda klasa jest częścią składową szkoły będącej instytucja o określonych warunkach w społecznym podziale pracy i jako część składowa podlega świadomemu ustrukturowaniu odzwierciedlającemu ideologię systemu oświatowego – to struktura organizacyjna. Klasa to pewna losowo dobrana zbiorowość młodzieży w tym samym z grubsza wieku i tej samej przeszłości oświatowej, do której nauczyciel kieruje informacje, polecenia, napomnienia – te same dla wszystkich i tak samo oceniane. Ze względu na tryb doboru uczniów klasa jest zbiorowością zróżnicowaną, składa się z uczniów zdolnych i niezdolnych, pilnych i niedbałych. Z drugiej jednak strony ze względu na dominujący tryb pracy dydaktycznej klasa okazuje się całością niezróżnicowaną, wszystkim uczniom daje się to samo o od wszystkich tego samego się wymaga. Wyodrębnia się trzy główne typy struktury organizacyjnej klasy w szkole:
klasy homogeniczne
klasy heterogeniczne (nauczane „równym frontem”)
klasy heterogeniczne (nauczane we względnie wyrównanych grupach; nauczyciel może w nich prowadzić pewne fragmenty lekcji z całą klasą.
Drugi aspekt struktury to struktura społeczna, która odwołuje się do pojedynczej klasy jako względnie autonomicznego organizmu społecznego, który rozwija się i zmienia wg własnych praw. Wysiłek badaczy skupia się tu na odkrywaniu w klasie przywódców i poddanych: „gwiazd” - czyli uczniów cieszących się największą popularnością w klasie i uczniów odrzuconych przez rówieśników; tych, którzy są zawsze dobrze poinformowani, i tych, którzy o wszystkim dowiadują się ostatni. Mówi się więc o strukturze władzy, popularności czy komunikowania się w klasie. Bada się także podziały klasowej zbiorowości na mniejsze grupy. Istnieją dwa typy społecznej struktury klasy (wg R. Schumcka):
Struktura rozproszona – tzn. na każdego ucznia przypada mniej więcej tyle samo sympatii i antypatii. Nie ma tu „gwiazd”, nie ma „klik”, czyli małych grupek wybierających się wzajemnie i izolujących od reszty klasy, nie ma uczniów towarzysko obojętnych, których nikt nie wybiera ani nie odrzuca.
Struktura centralna – tzn. można w niej wyodrębnić niewielką liczbę uczniów o najwyższej popularności i równie małą liczbę uczniów niepopularnych.
KLIMAT KLASY
To wszystkie reguły pracy i życia klasy, które nauczyciel faktycznie narzuca i wzmacnia przy okazji rozwiązywania bieżących sytuacji dydaktycznych i wychowawczych. W klimacie jaki tworzy nauczyciel odbij asie jego stosunek do ludzi w ogóle, do uczniów i do ich rodziców, jego przekonania o roli szkoły, jego samopoczucie. Istnieje opozycja „typów klimatycznych”, którą można traktować jako wymiar, na którym daje się usytuować konkretną klasę. W ten sposób można powiedzieć coś o pewnych jej aspektach. Dwa rodzaje opozycji:
Pierwsza dotyczy uczuciowego kolorytu interakcji między nauczycielem i uczniami. Na jednym biegunie – klimat ciepły (w którym uczniowie czują, że nauczyciel darzy ich zainteresowaniem i jest gotów to i owo poświęcić ze swojego czasu czy wygody dla ich dobra). Na przeciwnym biegunie – klimat zimny (nauczyciel skoncentrowany na swoich potrzebach, a uczeń taje się zbędnym elementem procesu kształcenia).
Druga dotyczy rozkładu władzy w klasie. Dobrze reprezentuje je przeciwstawienie klimatu autokratycznego i klimatu demokratycznego. W tym pierwszym decyzje są podejmowane przez nauczyciela, w drugim – przez całą zbiorowość klasową. Dzieci pracujące w klimacie autokratycznym osiągały w prostych, ale wykonywanych bez nadzoru nauczyciela zadania gorsze rezultaty, niż uczniowie pracujący w klimacie demokratycznym.
Cztery typy klimatu klasowego:
autokratyczno – życzliwy – nauczyciel sam podejmuje ważne decyzje, ale czyniąc to pragnie działać na korzyść ucznia
demokratyczno – życzliwy – polega na organizowaniu procesów zbiorowego podejmowania decyzji w intencji harmonizowania życia zbiorowości uczniowskiej
autokratyczno -wrogi – nauczyciel sam podejmuje decyzje z myślą o umocnieniu instytucjonalnego ładu
obojętnego leseferyzmu - „róbcie sobie jak chcecie”, nauczyciel wycofuje się z podejmowania decyzji dla świętego spokoju
1
amaise