Łacina prawnicza
26 marca 2013
Łacina
1. Fas - najstarsze określenie prawa; reguły, znaczenie prawa sakralnego, obejmujące reguły o nadprzyrodzonym położeniu prawa i reguły godziwego postępowania.
2. Ius - prawo regulujące funkcjonowanie organów społeczeństwa, świeckie
3. Lex - ustawy, najważniejsze znaczenie z konkretnym aktem prawnym
4. Contra ius fasque - przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est - jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas - wszelkimi środkami godziwymi
7. Ius est ars boni et aequi - prawo jest sztuką dobra i sprawiedliwości
8. Ius recipsit aequitatem - prawo powinno uwzględniać sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant - prawo i podstęp nie mogą współistnieć
10. Male iure nostro uti non debemus - nie powinniśmy źle używać naszego prawa
11. Summum ius summa iniura - najwyższe prawo najwyższym bezprawiem /rygoryzm prawny nie może prowadzić do niesprawiedliwości/
12. Iustita est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribunendi - sprawiedliwość jest stałą i trwałą wolą oddawania każdemu jego prawa / tego co mu się należy i co jest jego/
13.Iuris praecepta sunt naec : honeste vivere, atterum non laedere, suum cuique tribuere - nakazy prawa są następujące: żyć godziwie/uczciwie, nie szkodzić innym, oddać każdemu co jego jest
14. Non omne, quo licet honestum est - nie wszystko co jest dozwolone, jest godziwe
15. Ius civile - porządek prawny, prawo cywilne, obywatelskie
16. In ius vocatio - na zezwolenie sądu
17. Ius disponendi - uprawnienie do rozporządzania
18. Ius superius - orzeczenie, wyrok sądu najwyższej instancji
19. Dura lex, sed lex - twarde prawo, ale prawo
20. Lex lubeat non disputet - prawo nakazuje, nie dyskutuje
21. Ius sanguinis - prawa krwi, z uwagi na pochodzenie obywatela
22. ius soli - prawo ziemi, z uwagi na miejsce, w którym się podmiot znajduje
23. Ius nature - prawo natury, reguły wspólne wszystkim istotom ludzkim
24. Ius gentium - prawo narodów i prawo międzynarodowe
25. Publicum ius est quod ad statum rei romana spectat, privatum quod singularum utilitatem - prawo publiczne jest tym, które dotyczy organizacji i funkcjonowania RP, prawem prywatnym jest to, które odnosi się do interesu indywidualnych osób
26.Ius publicum privatorum pactis mutari non potest - prawo publiczne nie może zostać znieważone poprzez prywatne porozumienia
27. Privatorum conventio iuri publico non derogat - prywatne porozumienie nie uchyla prawa publicznego
28. Ignorantia iuris nocet/ Ignorantia facti non nocet - nieznajomość prawa szkodzi/ nieznajomość faktu nie szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est - nec stultus solere succum - prawo cywilne jest pisane dla osób starannych - starających się - nie ma zwyczaju przychodzić z pomocą głupim
30. Ius in personam - uprawnienie o charakterze osobistym względem osoby, od chwili powstania przysługuje względem konkretnej drugiej osoby
31. Ius in rem - uprawnienie względem rzeczy w chwili powstania przysługuje względem nieokreślonego podmiotu
32. Ius cogens - uprawnienie o charakterze bezwzględnym
33. Ius dispositivum - uprawnienie o charakterze względnie obowiązującym przysługuje podmiotowi o ile strony nie umówiły się inaczej
34. Ius generale - uprawnienie o charakterze powszechnym, przysługujące wszystkim podmiotom
35. Ius speciale - uprawnienie o charakterze specjalnym, przysługujące wybranym podmiotom
36. Ius disponendi - prawo do rozporządzania przedmiotem własności
37. Ius possidendi - prawo do posiadania / faktycznego władania przedmiotem własności
38. Ius fruendi - uprawnienie do czerpania korzyści z czerpania własności
39. Ius acquisitum/ Ius quaestium - uprawnienia do nabycia prawa własności
40. Ius apellatonis / Ius avocandi - uprawnienie do zakwestionowania wyroku sądu
41. Ius cavendi - uprawnienie do strzeżenia/podjęcia działań prelekcyjnych/
42. Ius carcendi - uprawnienia do karcenia
43. Ius gladii - 'prawo miecza' - uprawnienie do wymierzenia kary śmierci
44. Privilegium causare/ Privilegium exigendi - uprzywilejowane traktowanie podczas procesu
45. Privilegium fourablie - przysługuje ściśle określonej grupie podmiotów
46. Privilegia fisci - w zakresie prawa podatkowego
47. Lex falcidia - konkretna ustawa /w zakresie prawa podatkowego/
48. Lex humana - prawo stanowione, ludzie; prawem jest tylko to, co zostało wyprodukowane przez człowieka jako prawo
49. Lex patriae - prawo ojczyste
50. Lex contractus - prawo materialne, właściwe dla grupy, której dotyczy postępowanie
POJĘCIA I ZWROTY DOTYCZĄCE OBOWIĄZYWANIA PRAWA STANOWIONEGO:
51. Lex posterior derogat legi priori - ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
52. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali - ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej szczegółowej
53. Lex specialis derogat legi generali - ustawa szczegółowa uchyla ustawę ogólną
54. Lex retro non agit/ Lex prospicit non rescipit - prawo nie działa wstecz/ Prawo patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość (okres późnoantyczny), prawo przewiduje naprzód, nie wstecz
55. Cessante ratione legis cessat ipsa lex - jeśli odpada uzasadnienie ustawy, odpada sama ustawa
56. Lex iniusta non est lex - ustawa niesłuszna nie jest ustawą
57. Iuter arma silent leges - pomiędzy armaty, ustawy milczą /w sytuacjach wyjątkowych. ustawy zostają zniesione/
SZCZEGÓLNE REGUŁY DOTYCZĄCE OBOWIĄZYWANIA PRAWA KARNEGO:
58. Nulla poena sine lege - nie można wymienić kary niesprawiedliwej w ustawie
59. Nullum crimen sine lege - nie może być uważane za przestępstwo to, co ustawa za przestępstwo nie uważa
60. Nullum crimen sine poena - nie ma przestępstwa bez kary
REGUŁY DOTYCZĄCE INNYCH PROBLEMÓW INTERPRETACJI TEKSTÓW PRAWNYCH (PRAWA STANOWIONEGO)
61. Beniguins leges interpretande sunt quo voluntas earum consenetur - przyjazna dla ustaw jest taka interpretacja, która zachowuje intencje prawodawcy
62. Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem - znajomość prawa nie polega na tym żeby się dokładnie trzymać ich słów, ale ich dosłownej mocy
63. In legibus magis simplicitas quam difficultas place - w ustawach bardziej podoba się prostota niż złożoność stosowna jest
64. Consuetudo est optima legum interpres - zwyczaj jest najlepszym interpretatorem ustawy
65. Ubi lex non distinguant rec nos distinguere detemp - tam gdzie ustawa nie rozróżnia, nie powinno się wprowadzać rozróżnień
66. Lege non distinguente nec nostrum est distinguere - tam gdzie prawo nie rozróżnia, nie naszą pracą jest rozróżnianie
ZWROTY OKREŚLAJĄCE PRZEPISY USTAWY Z UWAGI NA SANKCJĘ ICH NARUSZENIA
67. Lex imperfecta - prawo niedostateczne, naruszenie aktów prawnych nie wywołuje żadnych konsekwencji
68. Lex minus quam perfecta - ustawa mniej doskonała
69. Lex perfecta - ustawa doskonała ; czynność sprzeczna z regulacją ustawy jest niemożliwa
70. Lex plus quam perfecta - ustawa więcej jak doskonała
ZASADY OKREŚLAJĄCE TYP ARGUMENTACJI W RAMACH INTERPRETACJI TEKSTÓW PRAWNYCH:
71.Argumentum a maiori ad minus - argument z większego na mniejsze - jeśli norma pozwala czynić więcej, to tym bardziej pozwala czynić mniej
72. Argumentum a minori ad maius - argument z mniejszego na większe - jeśli komuś zakazane jest czynić mniej, temu zakazane jest czynić więcej
73. Argumentum a contrario - wnioskowanie z przeciwieństwa (jeśli norma prawna wiąże konsekwencją tylko z faktami w niej wymienionymi, to konsekwencji te nie wiążą się z innymi faktami)
74. Argumentum a simile - wnioskowanie z podobieństwa (argumentum per analogia)
75. Argumentum a silencio - argument z milczenia( jeśli ustawodawca milczy w jakimś punkcie, to z tego milczenia coś wynika)
KONKRETNY PORZĄDEK PRAWNY - SŁOWNICZEK:
76. Lex cause - porządek prawny właściwy dla natury procesu
77. Lex domicili - prawo właściwe dla miejsca zamieszkania podmiotu
78. Lex fori - prawo sądu, który rozpatruje daną sprawe
79. Lex loci actus - prawo miejsca dokonania czynności
80. Lex lo...
ksajad