Diagnoza ma grecki rodowód( diagnosis- rozpoznanie) termin związany był pierwotnie z medycyną. W medycynie pierwotnie oznaczało rozpoznanie stanu zdrowia człowieka.
W pedagogice obowiązuje pojęcie tradycyjne wg S. Ziemski.
Teoretyczne ujęcie diagnozy rozwiniętej, w skład której wchodzą djagn. częściowe
Diagnoza to rozpoznanie istoty uwarunkowań badanego zjawiska , jego cech, czyli objawów w oparciu o znajomość prawidłowości
Jest to rozpoznanie zjawiska przez zaliczenie go do danego typu lub gatunku zjawisk przez przyczynowe, celowościowe jego wyjaśnianie, określenie fazy obecnej i przewidywanie jego dalszego rozwoju.
Procedura diagnozy rozwiniętej zawiera 5 aspektów cząstkowych:
1.aspekt identyfikacyjny(przyporządkowujący)o charakterze klasyfikacji albo typologii. Na tym etapie mówimy z czym mamy doczynienia , co to jest.
2. Genetyczny(kauzalny) przyczynowy , etiologiczny, szukamy uwarunkowań powstania zjawiska , odpowiada na pytanie: jak doszło do powstania zjawiska?
3. Celowościowy (znaczenia) odp. Na pytanie: Jakie znaczenie mają występujące objawy dla interesującego nas zjawiska?
4.Diagnoza fazy- na jakim etapie jest zjawisko, które nas interesuje
5. Diagnoza prognostyczna- prognoza co będzie się działo dalej, jak będzie się dalej rozwijać to zjawisko.
Źródła diagnozy: wiedza, doświadczenie, intuicja , wola
Etapy rozbudowanej diagnozy:
1. Opis i wyjaśnienie zjawiska
2. Jego ocena- porównanie tego co jest z tym co powinno być
3. Konkluzja- stwierdzenie co trzeba zrobić żeby utrzymać lub zmienić to co jest
Typy djagnoz wg. A. Kamińskiego
1. Diagnoza indywidualnego przypadku
2. D. grupy
3. D. środowiska
Cechy diagnozy( objawy)
-własność, właściwość, cech, stan, sytuacja- służą charakterystyce różnych zjawisk
WŁASNOŚĆ- można coś posiadać( mieć np. zeszyt), lub można coś mieć (np. jakąś cechę osobowości)
WŁAŚCIWOŚĆ- coś co kogoś z pośród innych wyróżnia, jest to cecha wyróżniająca
CECHA ZJAWISKA- to ot, że dane zjawisko jest pod danym względem takie jakie jest
STAN ZJAWISKA- to ogół cech tego zjawiska w określonym czasie, kiedy te cech nie zmieniają się
SYTUŁACJA ZJAWISKA- stany ogółu zjawisk oddziaływujących, lub mogących oddziaływać na dane zjawisko to sytuacja tego zjawiska
Rodzaje objawów- Klasyfikacja wg. Ziemskiego( 12 par cech)
1. cechy stałe i niestałe
Stałe- to te cechy , które przysługują rodzajom, gatunkom zjawisk. Na ich podstawie łatwo można dokonać rozpoznania. Jedną lub wiele cech stałych nazywamy współczynnikiem różnicującym
Cechy niestałe- należą do różnych gatunkowo rodzajów zjawisk. Nie można dokonać rozpoznania
2. Cechy ewoluujące i przypadkowe- są to cechy niestałe
Ewoluujące- zmieniają się na podstawie jakiejś prawidłowości. Jest to zasada, reguła , która coś określa
Przypadkowe- cechy które zmieniają się w sposób przypadkowy
3. Cechy statyczne i dynamiczne
Statyczne- cechy które się nie zmieniają
Dynamiczne- cechy niestałe mogą się zmieniać, pojawiać się i znikać, mogą mieć charakter przypadkowy lub ewoluujący. Mogą nabrać charakter cech statycznych
4. Cechy typowe i nietypowe
Na podstawie cech typowych wyróżniamy typy zjawisk. Typ zjawisk określa się na podstawie ilości i nasilenia cech.
Tzw. Czyste typy zjawisk występują tylko w teoretycy, w praktyce nie ma zjawisk czystych
Cechy nietypowe- są przeciwieństwem, służą do różnych typów zjawisk, nie służą typologicznemu rozpoznaniu.
5. Cechy istotne i nieistotne
Istotne- opisują, wyjaśniają, prognozują zjawisko. Wyjaśniają istotę zjawiska.
Nieistotne- nie służą wyjaśnianiu gatunkowego istoty zjawisk
6. Cechy podstawowe i pochodne
Podstawowe- są to cechy istotne
Pochodne- wynikają z cech podstawowych, są ich konsekwencją
7. Znamienne i niezamienne
Znamienne- specyficzne- największa wartość diagnostyczna, oddaje istotę zjawiska, już jedna cecha pozwala opisać zjawisko
Niezamienne( niespecyficzne)- przeciwieństwo, nie można na ich podstawie dokonać rozpoznania
8. Genetyczne i aktualne- ze względu na czas ich występowania
Aktualne- opisują zjawisko tu i teraz
Genetyczne- wyjaśniają jak do stanu aktualnego doszło
9. Strukturalne ( budowy) i funkcjonalne (funkcje)
10. Całościowe i lokalne- ze względu na stosunek całości do części i części do całości
Całościowe- opis całego zjawiska
Lokalne- opis poszczególnych części zjawiska
11. Naturalne i wywołane
Naturalne- istnieją w naturalnych warunkach istnienia zjawisk
Wywołane- są tworzone sztucznie, wywołane
12. Podmiotowe i przedmiotowe
Przedmiotowe – widać, da się je zaobserwować, informujemy o nich
Podmiotowe- nie podlegają bezpośredniej obserwacji, każdy je indywidualnie odczuwa
Diagnoza człowieka zawsze powinna opierać się na cechach przedmiotowych i podmiotowych.
BŁĘDY DJAGNOSTYCZNE
Stanowisko S. Ziemskiego, który błędy omawia wg. Źródeł ich powstawania:
Błędy
1. Obserwacja:
· Niespostrzeganie istniejących cech
· Niewywoływanie przez diagnozę objawów
· Spostrzeganie cech w zmienionej postaci( ilościowej i jakościowej)
· Spostrzeganie objawów które nie istnieją
2. Błędy rozumowania
· Błąd niezupełnej eliminacji – wnioskujemy z niedostatecznej ilości przesłanek
· Błąd fałszywej przyczyny
· Błędy atrybucji:
a) W znaczeniu wąskim- przypisywanie zjawiskom cech których nie posiadają
b) W znaczeniu szerokim- odmawianie zjawiskom cech które posiadają
· Błędy schematyczności- wynikają z powierzchowności, przypadkowości rozpoznania
· Błędy pomieszania walorów cech
3.Błędy techniczne
· Źródłem tych błędów są urządzenia których używamy podczas badania
Edward Mazurkiewicz
- uważa , że problemy związane są z technikami i metodami, których używamy w badaniu:- nie istnieją gotowe;
- zwraca też uwagę na właściwości badacza:
a) subiektywizm badacza
b) skrajny empiryzm
c) postawa etyczna badacza
d) kultura pedagogiczna badacza
Ad. a)
Obserwacja z zewnątrz nie uczestnicząca przynosi subiektywny stosunek badacza;
Subiektywizm powoduje:
· Nawykowe oceny, opinie uprzedzenia
Z subiektywizmem łączy się profesjonalny styl myślenia i oceniania- polega na przecenianiu ocen fachowych a niedocenianie opinii obserwatorów naturalnych
Najlepsza obserwacja to obserwacja uczestnicząca
Ad. b)
Polega na stawianiu diagnoz na podstawie samych faktów empirycznych. Na to narażeni są badacze, którzy używają rozbudowanych narzędzi badawczych;
Ad. c)
1) błędna interpretacja tego co składa się na tajemnicę zawodową,
2) wywoływanie stanów stresowych i zmęczenia u badanych,
3) żądanie informacji w sytuacjach gdy badany ma poczucie zagrożenia bo nie wie jaki jest cel badania albo nie rozumie celu i sensu badania
4) przeprowadzenie badania w sytuacji , gdy badany jest zmuszony do badania
· jawny przymus
· pozorna swoboda poddania się badaniu
5) stosowanie wywiadu ukrytego w sytuacjach , które tego nie wymagają,
6) stosowanie zasady pozornej anonimowości:
· zapewniamy badanych, że nie będziemy znać ich danych, a je tak naprawdę znamy,
· stosujemy takie techniki, które pozwolą na ujawnienie danych bez pozwolenia na ujawnienie tych danych,
7) Stosowanie kwestionariuszy ankiet które mogą wywołać szkodliwe skutki moralne lub zdrowotne
Ad d)
Niedostatki w zakresie kultury pedagogicznej polegają na:
· Nie utożsamiać diagnozy pedagogicznej z lekarską, czyli widzieć całościowo człowieka, a nie tylko jedn zaburzenie; nie koncentrować się tylko na tym co negatywne ale również na tym co pozytywne;
· Korzystanie ze wzorów badań, których głównym celem jest zaspokojenie ciekawości- tak nie może być;
· Pośpiech w zbieraniu informacji.
Klasyfikacja błędów diagnostycznych, które wynikają z nastawień badacza, które kreują pewien schemat badawczy ( stereotyp)
1) Błędy postawy- dominacje badacza w procesie poznania, badacz przeprowadza badania wg. Własnego schematu nie uwzględnia punktu widzenia badanego; brak elastyczności;
2) Błąd maski- badacz zasłania się swoją rolą, nie wczuwa się, nie ma empatii, nie ma obserwacji od zewnątrz i od wewnątrz;
3) Błąd sędziego-związany z wartościowaniem, etykietowanie badanego; zamykanie go w określonych kryteriach;
4) Błąd skupiania się na negatywnych stronach badanego bez uwzględnienia pozytywnych;
5) Błąd skupiania się na skutkach- nie uwzględnianie kontekstu sytuacyjnego
6) Błąd redukcji źródeł wiedzy- kiedy nie wykorzystujemy jednocześnie wiedzy zimnej- naukowej, i wiedzy gorącej- doświadczenie;
Błędy wynikające z wadliwych postaw diagnosty do badanej rzeczywistości:
· Nawyk oceniania od- do- standaryzacja problemu, etykietowanie;
· Nadmierna odpowiedzialność- diagnosta słucha nie po to żeby zrozumieć, ale po to żeby leczyć;
· Tendencja do dominacji- badacz może czuć się zagrożony jako specjalista;
· Nastawienie lękowe- lęk przed niepowodzeniem, porażką, bezradność, niemożność rozwiązania problemu
· Postawa znudzenia- badacz uważa że wszystko wie, niczym nie można go zaskoczyć;
· Postawa zimnego naukowca- badacz diagnozowanego traktuje jako materiał do badania;
· Postawa obojętnego usługowca- każde zaburzenie ocenia negatywnie, nastawianie jest na naprawianie osób zaburzonych, negatywna ocena;
· Postawa psychoterapeuty- narzuca własną wizję i sposoby rozwiązywania problemu , ale tylko niektórzy mogą otrzymać tę łaskę
· Postawa indywidualnego społecznika- ma własny plan organizacji życia badanego, własne kryteria;
· Postawa społecznika kolektywnego- organizowanie instytucjonalnych warunków badania;
· Postawa artysty- artysta szuka w życiu badanych faktów, które go interesują;
· Postawa moralisty- realizuje swoje własne nadwartościowe idee np. Walka z alkoholizmem; nie interesują go problemy badacza tylko jego idee
Diagnozowanie krzywdzenia dzieci w rodzinie
Krzywdzenie- ( nadużycie, zaniedbanie, maltretowanie). Wyróżniamy 5 grup definicji:
1. Def. Uniwersalne
- zachowania, które przynoszą krzywdę psychiczną, fizyczną i społeczną dziecka
- każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na zdrowie, rozwój dziecka;
2. Def. Systemowo- kulturowe- te definicje w których mówi się o nieprzypadkowości zachowań, które przynoszą dziecku krzywdę.
Przez przemoc dziecka należy rozumieć wszelkie nieprzypadkowe działania wykraczające poza społeczne zasady wzajemnych relacji a godzące w rozwój zdrowia dziecka;
3.Def. operacyjne( funkcjonalne)- pokazanie różnych form przemocy:
Zaniedbanie, przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna
Zaniedbanie:
- fizyczne
· Nie dożywione dziecko, brudne, nieuczesane, wygląd zewnętrzny;
· Brak odpowiedniego nadzoru i opieki, które zagrażają dziecka bezpieczeństwo;
· Brak opieki medycznej;
· Wyrzucanie dziecka z domu albo nie przyjmowanie dziecka kiedy wróci z ucieczki
- edukacyjne
· Rodzice zaniedbują obowiązek szkolny dziecka;
· Pozwolenie na wagarowanie;
· Usprawiedliwianie nieobecności bez powodu;
· Brak dbałości o zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych
- emocjonalne
· Brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych;
· Brak wsparcia emocjonalnego;
· Nie zwracanie na dziecko uwagi
· Akty przemocy między dorosłymi w obecności dziecka;
- wychowawcze
· Zezwalanie na używki,
· Przyzwolenie na zachowania anty społeczne,
· Brak dbałości o zapewnienie dziecku pomocy psychologicznej,
Przemoc fizyczna:
- czynna
· Obejmuje wszystkie formy bicia,
· Szarpanie, kopanie, przypalanie, ciągnięcie za włosy,….., aż od morderstwa;
· Zespół Munchnausena- matka truje dziecko, podaje mu substancje toksyczne a potem dobrze się nim opiekuje;
- bierna- jest na granicy przemocy psychologicznej: zastraszanie, ograniczanie snu, uniemożliwienie jedzenia, korzystania z urządzeń sanitarnych;
Przemoc emocjonalna
- wystąpienie ze wszystkimi innymi formami krzywdzenia. Jest to tzw. Przemoc inteligentna:
· Odrzucenie dziecka- odmawianie mu prawa do godności;
· Izolowanie dziecka- zabiera się możliwość rozwoju społecznego
· Terroryzowanie dziecka- zastraszanie, ośmieszanie, szantażowanie;
· Ignorowanie dziecka- dorosły pozbawia dziecko emocji, stymulacji przez co rozwój jest opóźniony
· Korupcje- zgoda na antyspołeczne zachowania
· Niszczenie własności dziecka, sprawianie krzywdy zwierzątku które dziecko lubi
· Nadopiekuńczość- brak samodzielności dziecka;
Jest to tzw. Przemoc w białych rękawiczkach.
...
Emerald_Green