Anthony de Mello - Niczego się nie wyrzekać, do niczego się nie przywiązywać(1).pdf - Anthony de Mello - januszernest

ANTHONY DE MELLO

„NICZEGO SIĘ NIE WYRZEKAĆ,

DO NICZEGO SIĘ NIE

PRZYWIĄZYWAĆ”

Przyszedłem na świat w średniozamoŜnej, asymilowanej rodzinie Ŝydowskiej w

Wiedniu, wychowywałem się więc i kształciłem w warunkach pod wieloma względami

identycznymi z warunkami, które ukształtowały Freuda. Kultura, jaka przekazał mi mój dom,

potem gimnazjum, wreszcie Uniwersytet Wiedeński, niewiele się zmieniła od czasu, gdy

pięćdziesiąt lat wcześniej kształcił się tu Freud. Było więc rzeczą naturalna, Ŝe gdy tylko

zacząłem samodzielnie myśleć, czytałem Freuda. Po zapoznaniu się z jego wcześniejszymi

pracami, z zapałem studiowałem - w miarę ich ukazywania się - następne, począwszy od

rozprawy Poza zasada przyjemności (1920) oraz Ego i id (1923), po prace ostatnie, w których

najpełniej rozwinął swoje myśli. Rozumienie pism Freuda znacznie mi tedy ułatwiało to, Ŝe

mogłem śledzić jego myśli w miarę jak wznosił budowle psychoanalizy, rozpoczętą na kilka

lat przed moim urodzeniem. Ułatwiała mi to równieŜ okoliczność, Ŝe są przeszedłem proces

analityczny, a takŜe fakt, iŜ poznawałem psychoanalizę, Ŝyjąc w tym samym, jedynym w

swoim rodzaju klimacie kulturalnym Wiednia, w którym pracował i myślał Freud. Kiedy dane

mi było w wieku średnim rozpocząć nowe Ŝycie w Stanach Zjednoczonych i zacząłem czytać

i omawiać prace psychoanalityczne po angielsku, odkryłem, Ŝe lektura Freuda w przekładach

na ten język wywołuje zupełnie inne wraŜenie niŜ zapoznawanie się z nimi w oryginale. stało

się dla mnie jasne, Ŝe w wersjach angielskich uległ w znacznej mierze zatracie przenikający

pisma Freuda w oryginale tak istotny dla niego humanizm.

W dziele Traumdeutung (1900), które dało początek naszemu rozumieniu znaczenia

snów, a takŜe natury i potęgi nieświadomości, Freud przedstawia własna trudna walkę o

zdobywanie coraz większej samoświadomości. W innych pracach wyjaśnia, dlaczego uwaŜa,

iŜ jest niezbędne, aby kaŜdy z nas podjął to samo zadanie. We wszystkim, co pisze, pokazuje

nam - w subtelny, przekonywający, często wspaniały w sformułowaniach sposób- ze my, jego

czytelnicy, teŜ moglibyśmy skorzystać z podobnej wyprawy po poznanie samego siebie.

Freud ukazał nam, jak dusza moŜe stać się świadoma samej siebie. Obznajomienie się z

najgłębszymi warstwami duszy - dotarcie do najstraszliwszych nawet piekieł osobistych - nie

jest przedsięwzięciem łatwym. Odkrycia Freuda, a co więcej sposób, w jaki je nam

przedstawia, wywołują w nas przekonanie, Ŝe ta stawiająca wielkie wymagania i potencjalnie

niebezpieczna podroŜ po samopoznanie przyniesie nam w rezultacie to, Ŝe staniemy się

bardziej ludzcy, Ŝe nie będziemy juŜ niewoleni - i to nie zdając sobie sprawy z tego - przez

działające w nas mroczne siły. Dzięki zbadaniu źródeł mocy owych sil i dzięki ich

zrozumieniu zaczniemy nie tylko lepiej sobie z nimi radzić, lecz takŜe staniemy się zdolni do

głębszego rozumienia bliźnich, opartego na prawdziwym współodczuwaniu. Pracując i pisać

Freud często mówił o duszy - o jej naturze i strukturze, rozwoju, właściwościach, o tym, w

jaki sposób przejawia się ona we wszystkim, co czynimy, o czym marzymy i śnimy. Niestety

nikt, kto czyta go w przekładach angielskich, nie moŜe się tego domyślić, poniewaŜ niemal

wszystko, co u Freuda odnosi się do duszy i do tego, co z nią związane, w przekładach tych

zniknęło.

Ten fakt, który łączy się z wprowadzeniem błędnych lub niewłaściwych

odpowiedników wielu najwaŜniejszych pojęć psychoanalitycznych sprawia, Ŝe bezpośrednie i

zawsze głębokie osobiste wezwania kierowane przez Freuda do wspólnego nam

człowieczeństwa przemieniają się dla czytelnika przekładów angielskich w abstrakcyjne,

bezosobowe, czysto teoretyczne, uczone i stechnicyzowane - krotko mówiąc, naukowe -

stwierdzenia dotyczące osobliwego i nader złoŜonego działania naszego umysłu. Zamiast

wpajać nam głęboką wraŜliwość na to, co w kaŜdym z nas najbardziej ludzkie, tłumaczę

starają się doprowadzić czytelnika do naukowej postawy wobec człowieka i jego poczynań,

do naukowego rozumienia nieświadomości i sposobów, w jakie wpływa ona na nasze

zachowania.

Zdałem sobie sprawę z tego w latach czterdziestych, kiedy podjąłem się kierowania

instytucja psychiatryczna dla dzieci, Szkoła Ortogeniczna przy Uniwersity of Chicago.

Członkowie personelu, z którymi zacząłem pracować, byli bardzo oczytani we Freudzie;

przekonani, Ŝe przyswoili sobie jego myśli, starali się swój sposób rozumienia Freuda

wprowadzić w Ŝycie, w pracy z dziećmi. Znaczne teoretyczne zrozumienie procesów

nieświadomych, do jakiego doszli podczas studiów nad Freudem, pozostało dokładnie takie

właśnie: teoretyczne. wykazało znikoma uŜyteczność w pomaganiu dzieciom cierpiącym na

cięŜkie zaburzenia psychiczne; często okazywało się w tym nawet przeszkoda. Było to

zrozumienie wyrozumowane, oparte na emocjonalnym dystansie. Potrzebna zaś była przede

wszystkim emocjonalna bliskość, która bierze się z bezpośredniego, współodczuwającego

[sympathetic] rozumienia wszystkich przejawów duszy danego dziecka, a więc tego, co

powoduje u niego zaburzenia i dlaczego. Potrzebne było to, o czym Freud czasem mówi

wprost, ale znacznie częściej implicite: spontaniczna sympatia między nasza nieświadomością

a nieświadomością drugiego człowieka, odzew uczuciowy naszej duszy na dusze drugiego

człowieka. Osoby naleŜące do personelu Szkoły, czytając Freuda w przekładzie, w ogóle się z

tym nie zetknęły; nie moŜna od kogoś oczekiwać, Ŝe zacznie rozumieć dusze ludzka, skoro

nigdy się o niej nawet nie wspomina. Najgorsze w istniejących przekładach jest to, Ŝe

wprowadzają one abstrakcje, w czytelniku bowiem łatwo się wtedy wytwarza dystans wobec

wszystkiego, co Freud chce przekazać o wewnętrznym Ŝyciu ludzkim i wewnętrznym Ŝyciu

samego czytelnika. Psychoanaliza zamienia się w przekładach angielskich w coś, co odnosi

się i stosuje do innych, przybierając postać systemu intelektualnych konstrukcji. W

konsekwencji ten, kto zapoznaje się z psychoanaliza, odwodzony jest od potraktowania jej w

sposób osobisty - odwodzony jest od wglądu we własna nieświadomość i w to wszystko, we

własnym wnętrzu, czego istnienia wzdraga się on przyjąć do świadomości, choć jest na

wskroś ludzkie.

Przez niemal czterdzieści lat wykładałem psychoanalizę amerykańskim studentom

psychiatrii i staŜystom. Bezustannie patrzyłem na to, w jak wielkim stopniu przekłady

angielskie utrudniają im prawdziwe zrozumienie Freuda i psychoanalizy. Mimo ze większość

moich utalentowanych i pracowitych słuchaczy, których miałem przyjemność uczyć, wiele

gorliwości wkładała w chęć poznania, co to jest psychoanaliza, przewaŜnie okazywali się do

tego niezdolni. Z reguły przekonywałem się, Ŝe pojęcia psychoanalityczne stają się dla nich

czymś, co ma słuŜyć wyłącznie spoglądaniu na innych, z bezpiecznego dystansu - a nie

czymś, co ma jakikolwiek związek z nimi samymi. Patrzyli na innych przez okulary

abstrakcji, próbowali ich zrozumieć za pomocą narzędzi intelektualnych, nie obracając nigdy

spojrzenia ku wnętrzu duszy czy ku własnej nieświadomości. Odnosiło się to nawet do tych,

którzy sami poddawali się procesowi analitycznemu - okoliczność ta nie pociągała za sobą

Ŝadnej dostrzegalnej róŜnicy. Dzięki psychoanalizie niektórzy zaczęli Ŝyć w większej zgodzie

z samym sobą i mogli odtąd lepiej podołać Ŝyciu, innym pomogła uwolnić się od przykrych

symptomów nerwicowych, ale nie zmieniło to faktu, Ŝe mylnie ja rozumieli. Była ona w ich

oczach czysto intelektualnym systemem - umiejętna, podniecająca gra, a nie zyskiwaniem

wglądu w siebie samego i własne poczynania, wglądu, który wiąŜe się z potencjalnym

zagroŜeniem wewnętrznym. To, co analizowali, to była zawsze nieświadomość kogoś innego,

niemal nigdy własna. Nie przemyśleli dostatecznie faktu, Ŝe aby stworzyć psychoanalizę i

zrozumieć, jak działa nieświadomość, Freud musiał poddać analizie własne sny, zrozumieć

własne omyłki językowe i powody, dla których sam czegoś zapomniał lub popełnił czynność

omyłkową innego jeszcze rodzaju.

Studentom tym nie udało się uchwycić sedna Freudowskiego myślenia, poniewaŜ - i to

stanowi najistotniejsze wyjaśnienie ich niepowodzeń - wszystkim ludziom właściwe jest

Ŝyczenie, aby nie zdawać sobie sprawy z treści własnej nieświadomości. Freud, który bardzo

dobrze wiedział, Ŝe Ŝyczenie to wystąpi u jego czytelników, starał się przemawiać do nich

moŜliwie najbardziej bezpośrednio. Pisał o sobie i o swoich pacjentach w taki sposób, aby

czytelnik odczul, Ŝe odnosi się to do nas wszystkich - w równej mierze do Freuda, jego

pacjentów i innych ludzi, co do niego samego, do czytelnika. W doborze wyraŜeń, decydując

się na bezpośredni styl, kierował się Freud określonym celem, jakim było umoŜliwienie

czytelnikowi odniesienia odkryć psychoanalitycznych do siebie samego bo tylko na

podstawie własnego doświadczenia wewnętrznego moŜna w pełni zrozumieć o czym Freud

pisze.

Błędy poczynione w przekładach Freuda stają się szczególnie dotkliwe wówczas, gdy

łączą się z nieuniknionymi zniekształceniami, jakie powoduje dzielący nas od Freuda czas. W

przekładach, o których mowa, myśli Freuda nie tylko są przetransponowane na inny język, ale

nadto transpozycja taka dokonuje się w kontekście odmiennej kultury - kultury, w której

większość czytelników ma znikome obeznanie z kanonami kultury europejskiej. ToteŜ

pozostają oni głusi na większość Freudowskich aluzji. Wiele jego wyraŜeń przerobiono na

czysto techniczne terminy; kluczowe słowa pozbawione zostały właściwego im w oryginale

bogactwa szczególnych odcieni znaczeniowych, mimo iŜ Freud wybrał je właśnie dlatego, Ŝe

nasycone są głębokimi treściami i wywołują szczególny, wieloraki rezonans ludzki.

Anthony de Mello - Niczego się nie wyrzekać, do niczego się nie przywiązywać(1).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: