http://www.gkmfregata.republika.pl
GŁOGOWSKI KLUB MORSKI „FREGATA”
SKRYPT
ŻEGLARZ JACHTOWY
SPIS TREŚCI
I. Uprawnienia i warunki dopuszczenia do egzaminu na stopień żeglarza jachtowego
II. Wiadomości ogólne
1. Historia żeglarstwa w Polsce
2. Wiadomości o regatach
3. Organizacja sportu żeglarskiego w Polsce
III. Przepisy
1. Przepisy regulujące żeglugę śródlądową
1.1. Podstawowe pojęcia i ich źródła prawne
1.2. Organizacja pływań w żegludze śródlądowej
1.2.1. Przepisy żeglugowe na śródlądowych drogach wodnych
1.2.2. Zasady ruchu żeglugowego statków turystycznych i sportowych
1.2.3. Prawo drogi statków
1.2.4. Dokumenty statku turystycznego i sportowego oraz załogi
1.2.5. Wyposażenie w środki ratunkowe statku turystycznego i sportowego
1.2.6. Prawa i obowiązki kierownika statku turystycznego i sportowego
IV. Wiadomości o jachtach żaglowych
1. Ogólne zasady klasyfikacji jachtów
2. Pojęcia podstawowe
2.1. Kadłub jachtu żaglowego
2.2. Osprzęt jachtu żaglowego
3. Wiadomości o jachtach mieczowych
V. Teoria żeglowania
1.Pojęcia podstawowe
2.Siły działające na jacht żaglowy podczas ruchu
3.Siła aerodynamiczna
4. Sprawność aerodynamiczna ożaglowania
5.Teoria jachtu żaglowego
5.1. Stateczność jachtu
5.2. Zrównoważenie żaglowe jachtu
5.3. Działanie steru
6. Podstawowe stany ruchu jachtu
VI. Locja
1. Locja śródlądowa
1.1. Drogi wodne
1.2. System oznakowania nawigacyjnego
1.3. Mapy i przewodniki
VII. Meteorologia
1. Elementy i przyrządy meteorologiczne
2. Przewidywanie pogody
VIII. Prace bosmańskie
1. Rodzaje lin i ich zastosowanie
1.1. Węzły, opaski i sploty
1.2. Konserwacja lin
2. Konserwacja żagli
3. Konserwacja kadłuba jachtu
IX. Ratownictwo
1.Wywrócenie się mieczowego jachtu żaglowego
2. Ratowanie tonących
3. Pierwsza pomoc
X. Teoria manewrowania jachtem żaglowym
1. Praca w charakterze członka załogi
2. Manewrowanie jachtem żaglowym
2.1. Przygotowanie do manewrów
2.2. Manewry podstawowe
I. UPRAWNIENIE I WARUNKI DOPUSZCZENIA DO EGZAMINU NA STOPIEŃ ŻEGLARZA JACHTOWEGO
Uprawnienia żeglarza jachtowego określa regulamin stopni żeglarskich, obowiązujących od 1997r.
I. Żeglarz jachtowy uprawniony jest do:
1. Prowadzenia jachtów żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń.
2. Prowadzenia jachtów żaglowych niezatapialnych w regatach i treningu w porze dziennej po morskich wodach wewnętrznych i morskich akwenach treningowych pod nadzorem.
3. Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia mogą realizować uprawnienia wynikające z punktu 1 w porze dziennej i pod nadzorem.
II. Sternik jachtowy uprawniony jest do:
1. Prowadzenia jachtów żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń..
2. Prowadzenia jachtów żaglowych o powierzchni pomiarowej żagli do 40m2 po morskich wodach osłoniętych i w żegludze P-20.
1. Jachtowy sternik morski jest uprawniony do:
2. Prowadzenia jachtów żaglowych po wodach śródlądowych bez ograniczeń.
3. Prowadzenia jachtów żaglowych o powierzchni pomiarowej żagli do 80m2 po wodach morskich.
IV. Kapitan jachtowy jest uprawniony do:
2. Prowadzenia jachtów żaglowych po wodach morskich bez ograniczeń.
V. Żeglarz lodowy uprawniony jest do:
1. Prowadzenia ślizgów lodowych o powierzchni pomiarowej żagla do 6m2 pod nadzorem.
VI. Sternik lodowy uprawniony jest do:
1. Prowadzenia ślizgów lodowych bez ograniczeń.
Egzaminy na stopnie żeglarskie przeprowadza Komisja Egzaminacyjna
1. Osoba ubiegająca się o dopuszczenie do egzaminu na stopień żeglarza jachtowego składa właściwej komisji egzaminacyjnej następujące dokumenty:
a) wniosek o dopuszczenie do egzaminu
b) Sportowa Książeczkę Żeglarską
c) dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań warunkujących dopuszczenie do egzaminu na dany stopień ( jeżeli takie dokumenty są wymagane)
d) pisemna zgodę rodziców lub opiekunów prawnych na uprawnianie żeglarstwa, jeśli kandydat nie ukończył 18 lat
e) zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do uprawiania żeglarstwa
2. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu na stopień żeglarza jachtowego jest:
ukończenie 12 lat i odbycie kursu szkoleniowego.
Odbycie szkolenia na stopień żeglarza jachtowego, podczas którego zrealizowano całkowicie program z przedmiotu „manewrowanie jachtem”, może być potwierdzone tylko przez Instruktora Żeglarstwa PZŻ z podaniem imienia, nazwiska i numeru patentu poświadczone pieczątką imienną lub pieczątka klubu lub pieczątka Okręgowego Związku Żeglarskiego.
Kandydat na stopień żeglarza jachtowego powinien osiągnąć wymagany do uzyskania stopnia wiek przed dopuszczeniem do egzaminu.
II. WIADOMOŚCI OGÓLNE
1. Historia żeglarstwa w Polsce.
Początki żeglarstwa, przed uzyskaniem niepodległości państwa polskiego, tworzyli polscy harcerze na Dalekim Wschodzie. W latach 1917-1919 powstają i działają drużyny harcerskie we Władywostoku i Charbinie. Harcerze zgrupowani w Hufcu Syberyjskim pod kierunkiem Józefa Jakubkiewicza uprawiają żeglarstwo morskie. Po powrocie do kraju członkowie tego hufca organizują w latach1924-1928 na Helu pierwsze szkoleniowe obozy żeglarskie.
W czerwcu 1919 r., na mocy Traktatu Wersalskiego, Polska uzyskuje dostęp do morza, pas wybrzeża morskiego długości 147km. W tym samym roku powstaje w Charzykowach Stowarzyszenie Przyjaciół Żeglarstwa, stworzone przez Ottona Weilanda. Daje ono początek sportowi żeglarskiemu w Polsce. W 1922r. Stowarzyszenie przekształciło w Klub Żeglarski-Chojnice (pierwszy klub żeglarski). W tym samym okresie powracają do kraju ludzie o dużym doświadczeniu żeglarskim: Antoni Aleksandrowicz, Konstanty Maciejewicz, Ludwik Szwykowski, Mariusz Zaruski. W 1924r. dzięki inicjatywie Aleksandrowicza i Zaruskiego powstaje Yacht Klub Polski (YKP), którego pierwszym komandorem zostaje M. Zaruski. Głównym celem YKP jest szkolenie żeglarzy i przygotowanie kadr dla gospodarki morskiej. Już w rok pózniej następuje zakup pierwszych jachtów klubowych do celów szkoleniowych. Są to „Witez” (75m2 powierzchni ożaglowania) oraz „Gryf” (75m2). Natomiast pierwszym jachtem żaglowym pływającym pod polską banderą, a dokładnie banderą YKP, był dwumasztowy jacht „Carmen” (130m2). W tym samym czasie rozpoczynają swoją działalność: Wojskowy Yacht Klub w Warszawie (przekształcony w Oficerski Yacht Klub), Sekcja Żeglarska AZS-Warszawa (przemieniona na Yacht klub AZS), harcerskie drużyny wodne, Ośrodek Wychowania Morskiego Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Jastarni, Liga Morska i Rzeczna (przekształcona w 1930 r. w Lige Morską i Kolonialną) i wiele innych klubów żeglarskich.
W maju 1924 r. powstaje Polski Związek Żeglarski (PZŻ) będący do dziś naczelną władzą żeglarską, a jego pierwszym prezesem zostaje Józef Klejnot-Turski. Jednocześnie PZŻ staje się członkiem Międzynarodowego Związku Żeglarstwa Regatowego (IYRU).
Również w tym samym roku polscy żeglarze po raz pierwszy uczestniczą w Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu. Reprezentował nas Edward Bryzemejster, zajmując 12 miejsce w olimpijskich regatach. Coraz częściej organizowane są i przeprowadzane obozy szkoleniowe oraz turystyczne rejsy śródlądowe i morskie. Pomimo przeszkód natury finansowej powstają nowe sekcje i kluby żeglarskie. W 1925 r. Zaruski, pierwszy organizuje na jachcie „Witez” zagraniczny rejs morski do portów Szwecji i Danii. W tym samym roku po Bałtyku pływają pod polską banderą „Carmen”, „Jurand” (100m2), „Witez”, „Gryf”.
W1926r. powstaje Komitet Floty Narodowej, którego twórcą i orędownikiem jest M. Zaruski. Z funduszów tego komitetu zostały zakupione 4 jednostki, a wśród nich fregata-Dar Pomorza (1900m2). „Dar Pomorza” wszedł do służby w 1930 r. jako statek szkolny Polskiej Marynarki Handlowej, zastępując zasłużony żaglowiec „Lwów” (1500m2). M. Zaruski położył również olbrzymie zasługi dla rozwoju harcerskich drużyn wodnych, których prężna działalność została wynagrodzona zakupem w 1934r. nowej jednostki -„Zawiszy Czarnego”(432m2), przeznaczonej do celów szkoleniowych w rejsach po Bałtyku i Morzu Północnym.
W okresie międzywojennym (od 1932 r.) rozwijał się również Akademicki Związek Morski (AZM). Powstały w wolnym mieście Gdańsku i działający w niezwykle trudnych i nieprzychylnych warunkach AZM zakupił szybko ze swoich funduszy jachty morskie, stając się w 1935 r. armatorem aż ośmiu jednostek.
Począwszy od początku lat 30. jachty polskie wychodzą na dalekie morza i oceany. W 1932 r. dwaj harcerze – Władysław Wagner i Rudolf Korniowski na słupie „Zjawa” wyszli z Gdyni w rejs dookoła świata. W tym wokółziemskim rejsie jacht „Zjawa i” (38,30m2) płynący trasą Gdynie, Casablanka, Dakar, Belem, Colon-Panama, ząstapiony został „Zjawa II” (100m2) (Colon, Galapagos, wyspy Fidżi), a następnie jolem „Zjawa III” (150m2) (Guayaquil-Ekwador, Sydney, Ocean Indyjski, Aden, Morze Czerwone, Port Said, Gobraltar, Londyn). Władysław Wagner po siedmiu latach rejsu dopłynął do Londynu, gdzie zastał go wybuch wojny. W 1933 r. A. Bohomolec, J. Witkowski i J. Świechowski organizują na jachcie „Dal”(46m2) pierwszy rejs przez Atlantyk – z Gdyni do Chicago. Rejs ten zakończony został pełnym sukcesem. W 1938 r. w rejs dookoła świata wyruszają na jachcie „Poleszuk” (100m2) warszawscy harcerze. Rejs ich zostaje jednak przerwany w Nowym Jorku wybuchem II wojny światowej. W 1941 r. w Chersoniu koło Odessy zmarł Mariusz Zaruski – pionier i współtwórca żeglarstwa sportowego w Polsce, generał Wojska Polskiego, marynarz i taternik.
Pierwsze lata po wojnie to okres rozwoju żeglarstwa śródlądowego oraz stworzenia ośrodków szkolenia żeglarskiego w Jastarni i Trzebierzy. W 1956 r. zostaje reaktywowany PZŻ ( po likwidacji w 1952 r.). Od tego momentu następuje rozwój żeglarstwa morskiego, którego uprawianie umożliwione zostało już w rok później, tj. w 1957 r.
2. Wiadomości o regatach.
Regaty żeglarskie to wyścigi przynajmniej dwóch jachtów żaglowych. Celem regat jest ustalenie pierwszeństwa przebycia trasy, pod warunkiem przestrzegania przepisów regatowych określonych przez organizatora w instrukcji żeglugi. Historia regat żeglarskich została zapoczątkowana wyścigami jachtów: „Karolina” króla Karola II i „Anna” księcia Yorku na Tamizie w 1661 r. Już w 1715 r. ufundowana została przez księcia Cumberlada najstarsza znana nagroda dla jachtów w rozgrywanych do dziś regatach w Cowes (Wielka Brytania). Od połowy XIX wieku ilość organizowanych regat znacznie wzrasta-zwłaszcza w Europie. Zaczynaj ą wówczas powstawać wspólne przepisy regatowe. W 1870 r. odbywają się pierwsze transatlantyckie regaty jachtów żaglowych z Europy do Ameryki. W 1907r. zarejestrowany zostaje Międzynarodowy Związek Żeglarstwa Regatowego (IYRU) z siedzibą w Londynie. W osiem lat później stworzono międzynarodowy związek klasy „Star”. W roku 1932 weszła ona do programu żeglarskiego Igrzysk Olimpijskich.
W 1925 r. odbyły się pierwsze polskie regaty pełnomorskie zorganizowane przez YKP na trasie Gdynia-Ronne ( na wyspie Bornholm).
W 1961 r następuje unifikacja przepisów regatowych i od tego czasu wszystkie jachty żeglują według wspólnie obowiązujących przepisów.
W zależności od sposobu rozgrywania regaty dzielone są na:
1) regaty klasowe – rozgrywane na jednakowych jachtach spełniających ściśle określone wymagania techniczne,
2) regaty z przesiadaniem – każda załoga startuje kolejno na każdym jachcie,
3) regaty z wyrównaniem – wyrównywane są szanse startujących załóg poprzez odpowiednie przeliczanie osiągniętych przez jachty czasów,
4) regaty w klasie wolnej – wygrywa najszybszy jacht dowolnej klasy,
5) regaty zespołowe – regaty o punktacji zespołowej np. międzyklubowej.
Ze względu natomiast na trasę regaty dzielone są na:
1) dystansowe,
2) po trójkącie – co najmniej jedno okrążenie trasy regat jest w kształcie trójkąta.
Regaty mogą składać się z jednego lub kilku wyścigów (biegów). Najlepszy wynik uzyskany w tych wyścigach decyduje o ostatecznym miejscu. obecnie stosowane są dwie podstawowe metody punktacji, a mianowicie:
a) porównanie uzyskanych przez jachty zsumowanych czasów rzeczywistych lub przeliczonych,
b) porównanie uzyskanych przez jachty punktów otrzymanych odpowiednio za miejsce na mecie.
Rozgrywane jest siedem wyścigów, przy czym sześć najlepszych liczy się do punktacji. Za I miejsce otrzymuje się 0 punktów, za II – 3, III – 5,7, IV – 8, V – 10, VI – 11,7, VII – 13, VIII – 14, XI – 15, X – 16 itd.
Trasa regat wyznaczona jest tak, aby zawodnicy na kolejnych odcinkach żeglowali różnymi kursami względem wiatru. Linia startu, określona np. dwiema bojami, powinna przebiegać prostopadle do linii wiatru, tak, aby start zawsze odbywał się pod wiatr.
Start do regat polega na przekroczeniu linii startu w momencie sygnału startu. Jacht może przekroczyć linię startu z pewną prędkością i wówczas start taki określony jest jako start lotny. Dla kontroli czasu określone są trzy rodzaje sygnałów startowych:
1) sygnał ostrzeżenia (ostrzegawczy) – nadawany na 10 minut przed startem, polegający na wywieszeniu flagi Międzynarodowego Kodu Sygnałowego oznaczającej daną klasę jachtów oraz nadaniu dowolnego sygnału akustycznego,
2) sygnał przygotowania (przygotowawczy) – nadawany na 5 minut przed startem, polegający na wywieszeniu flagi MKS oraz nadaniu dowolnego sygnału dźwiękowego,
3) sygnał startu (startowy) – nadawany dokładnie 5 minut po sygnale przygotowania, polegający na opuszczeniu obu flag i nadaniu dowolnego sygnału akustycznego.
Jacht kończy wyścig, gdy jakakolwiek jego część dotknie linii mety, określonej dwoma punktami na wodzie lub lądzie Funkcję zespołu organizacyjnego, przeprowadzającego i sędziującego regaty pełni kilkuosobowa Komisja Regatowa. Do zadań tej komisji należy:
1) opracowanie instrukcji żeglugi (opisu trasy regat_ i programu regat,
2) przyjęcie zgłoszeń zawodników i jachtów,
3) przeprowadzenie regat zgodnie z instrukcją żeglugi i programem regat,
4) rozpatrzenie protestów jachtów.
3. Organizacja sportu żeglarskiego w Polsce.
3.1 Organizacja władz żeglarskich
Polski Związek Żeglarski jest stowarzyszeniem zarejestrowanym, będącym najwyższym organem władzy żeglarstwa, fachową i uznaną organizacją doradczą i opiniodawczą dla władz państwowych.
Zakres działania, cel, środki i strukturę organizacyjną określa Statut PZŻ. Naczelnym celem jest wszechstronny rozwój żeglarstwa oraz jego organizacja i reprezentacja.
Władzami PZŻ są: Sejmik PZŻ, Zarząd PZŻ z siedzibą w Warszawie, Główna Komisja Rewizyjna, Główna Komisja Dyscyplinarna. Członkami PZŻ są Okręgowe Związki Żeglarskie (OZŻ), a te z kolei skupiają kluby i stowarzyszenia żeglarskie. Władzami OZŻ są odpowiednio: walne zgromadzenia okręgowe, zarządy OZŻ, okręgowe komisje rewizyjne i okręgowe komisje dyscyplinarne.
Wydawanie przez PZŻ zarządzenia, uchwały i przepisy obowiązują OZŻ i zrzeszone w nich kluby, jak również wszystkie osoby fizyczne należące do tych klubów. Praktycznie każdy żeglarz w Polsce podlega Przepisom PZŻ w zakresie: szkolenia, regat, organizacji rejsów, bezpieczeństwa, dyscypliny, etykiety itp.
W stosunkach z zagranica PZŻ obok nazwy polskiej używa nazwy angielskiej – Polish Yachting Associaton. Banderę PZŻ stanowi bandera Polska ( statków morskich), na której z lewej części białego pasa umieszczone jest godło PZŻ. Godło to ma kształt kotwicy, której poprzeczkę tworzą fale, a trzon – litery PZŻ ułożone w pionie.
3.2. Stopnie żeglarskie
W polskim żeglarstwie sportowym obowiązuje regulamin stopni żeglarskich, w którym ustala się następujące stopnie żeglarskie związane z odpowiednimi uprawnieniami:
1) żeglarz jachtowy
2) sternik jachtowy
3) jachtowy sternik morski
4) kapitan jachtowy
5) żeglarz lodowy
6) sternik lodowy
Programy szkolenia i wymagania egzaminacyjne dostosowane są do „szczegółowych warunków oraz trybu uzyskiwania stopni żeglarskich i kwalifikacji wymaganych do pełnienia funkcji na jachtach żaglowych i motorowo-żaglowych”. Programy te zawierają zakres niezbędnych wiadomości i umiejętności wymaganych od kandydatów do egzaminów na dany stopień żeglarski.
3.3. Ramowy program szkolenia na stopień żeglarza jachtowego
1). Przepisy
a) prawo drogi na wodach śródlądowych
b) sygnały wzywania pomocy
c) znaki i sygnały stosowane na wodach śródlądowych
d) przepisy lokalne
e) zasady ...
kar_pio